Św. Demetriusz jako pogromca zła w tradycji bizantyńskiej i słowiańskiej (do XV w.)

Justyna Sprutta

Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu

Abstrakt

W każdej tradycji zło jest zwyciężane przed dobro, ciemność przez światłość, profanum przez sacrum. Analogiczne zwycięstwo odnoszą święci, a wśród nich św. Demetriusz z Tesaloniki. Mimo iż był diakonem, w sztuce najczęściej przedstawiany jest jako żołnierz. Legenda mówi, że w więzieniu pokonał znakiem krzyża skorpiona personifikującego zło. Zamiast skorpiona może także zwyciężać gladiatora Lieusa, cesarza Maksymiana, cara Kałojana lub Turka, a czyni to konno lub pieszo, za pomocą oręża lub poprzez gest calcatio. Nie tylko mówią o św. Demetriuszu źródła historyczne, teksty liturgiczne czy literatura piękna, ale także sztuka i folklor.

Słowa kluczowe:

św. Demetriusz, Bizancjum, Bałkany, Ruś, diakon, żołnierz, skorpion