Dewiza „Bóg, Honor, Ojczyzna” w posłudze kapłańskiej pasterzy parafii pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Dąbrówce Wielkopolskiej w latach 1898–1969

Dariusz Śmierzchalski-Wachocz

doi:10.25167/sth.4721

Veröffentlicht am: 2022-06-29

Bd. 42 Nr. 1 (2022)

Dewiza „Bóg, Honor, Ojczyzna” w posłudze kapłańskiej pasterzy parafii pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Dąbrówce Wielkopolskiej w latach 1898–1969

Dariusz Śmierzchalski-Wachocz

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

Rubrik: Wissenschaftliche Artikel

https://doi.org/10.25167/sth.4721

Abstract

W historii Polski dewiza Wojska Polskiego: „Bóg, Honor, Ojczyzna” miała zastosowanie także w postawie zwykłych obywateli, szczególnie w przypadku osób duchownych, których przynależność do tego stanu nie wykluczała służby w wojsku. Przykładem jest wieś Dąbrówka Wielka, leżąca w granicach Ziemi Babimojskiej, która od zarania dziejów wchodziła w skład terytorium państwa polskiego. W II połowie XIX w. wzmogła się akcja kolonizacyjna Prus, a próba germanizacji Ziemi Babimojskiej przeobraziła się
w otwartą walkę o ziemię. W 1919 r. Babimojszczyznę ogarnęła fala powstania wielkopolskiego. Niestety, w wyniku postanowień traktatu wersalskiego tereny te pozostały w granicach ówczesnych Niemiec. W okresie międzywojennym ludność Babimojszczyzny nie zaprzestała oporu, za co w latach wojny płaciła przelaną krwią i męczeństwem. Po II wojnie światowej Ziemia Babimojska powróciła w granice państwa polskiego. Wielki wkład w dziele obrony polskiej tożsamości narodowej mieli księża pracujący w parafii Dąbrówka Wielka: ks. Józef Braun (1898–1923), ks. Leona Binder (1923–1952) i ks. Bernard Witucki (1952–1969). Ważną rolę odegrali także księża niemieccy, zastępujący ks. Bindera w czasie II wojny światowej, gdy ten przebywał w obozie koncentracyjnym. Ks. Leon Koplin i ks. Klemens Weilandt potrafili stanąć ponad podziałami narodowościowymi, będąc dobrymi pasterzami dla polskiej ludności w Dąbrówce Wlkp.

Dateien herunterladen

PDF (Język Polski)

Zitierregeln

Śmierzchalski-Wachocz, D. (2022). Dewiza „Bóg, Honor, Ojczyzna” w posłudze kapłańskiej pasterzy parafii pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Dąbrówce Wielkopolskiej w latach 1898–1969. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 42(1), 167–192. https://doi.org/10.25167/sth.4721

Zitiert von / Teilen

Lizenz

Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Weitergabe unter gleichen Bedingungen 4.0 International.

Literaturhinweise

Benyskiewicz Joachim. 1968. Położenie Polaków w marchii granicznej w latach 1919–1943. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Chełkowska Wanda. 1959. Szkoła w Dąbrówce Wielkiej (Wielkopolskiej). W Nie damy pogrześć mowy… Przyczynki do dziejów szkolnictwa polskiego na ziemiach zachodnich. Red. Wanda Chełkowska, 74–76. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Kultury.
Google Scholar

Chomicz Adam. 1958. „Walka wsi Dąbrówki o polskość w świetle tradycji miejscowej”. Przegląd Zachodni 14 (6): 237–350.
Google Scholar

Ciereszko Henryk. 2006. Życie i działalność ks. Michała Sopoćki (1888–1975). Pełna biografia Apostoła Miłosierdzia Bożego. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Dąbrówka Wielka. Przyczynek do dziejów polskiej ludności rodzimej. 1959. Oprac. Wiktor Lemiesz. Poznań – Warszawa: Wydawnictwo Zachodnie.
Google Scholar

Domagała Jan. 1957. Ci, którzy przeszli przez Dachau. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”. Freie Prälatur Schneidemühl. 1940.
Google Scholar

Górka Łukasz. 2013. Historyczny układ ruralistyczny wsi Dąbrówka Wielkopolska. Zielona Góra: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków.
Google Scholar

Jacewicz Wiktor, Jan Woś. 1978. Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945. Z. 4. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Google Scholar

Jakubaszek Eugeniusz, Jerzy Wierzbowski. 1969. Ziemia Babimojska. Zielona Góra: Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej.
Google Scholar

Kitler Waldemar. 2011. Bezpieczeństwo Narodowe RP. Podstawowe kategorie, uwarunkowania, system. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
Google Scholar

Kozłowski Jerzy. 1992. Braun Józef Tomasz (1869–1938). W Księża społecznicy w Wielkopolsce 1894–1919: słownik biograficzny. T. 1: A–H. Red. Marian Banaszak, 77–79. Gniezno: Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum.
Google Scholar

Kras Paweł. 1998. Husyci w piętnastowiecznej Polsce. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Kres Bogdan. 1974. Dąbrówka Wielkopolska. W Spod znaku Rodła. Red. Hieronim Szczegóła, 42–68. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Król Krzysztof. 2022. Pasterz bohater, http://zgg.gosc.pl/doc/5515235.Pasterz-bohater (2.01.2022).
Google Scholar

Kufel Robert Romuald. 2016–2019. Słownik biograficzny księży pracujących w Kościele gorzowskim 1945–1956. T. 1–4. Zielona Góra: Agenda Wydawnicza „PDN”.
Google Scholar

Lemiesz Wiktor. 1969. Miejsca martyrologii na Ziemi Lubuskiej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Lubuskie Centrum Ortopedii im. Dr Lecha Wierusza (2.01.2022). http://polska-org.pl/7514818,Swiebodzin, Lubuskie_Centrum_Ortopedii_im_Dr_Lecha_Wierusza.html.
Google Scholar

Łukaszewicz Józef. 1859. Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościołków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej diecezyi poznańskiej. T. 2. Poznań: J.K. Żupański.
Google Scholar

Murgrabia Jerzy. 1990. Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Warszawa: Wydawnictwo Bellona.
Google Scholar

Nowacki Józef. 1964. Dzieje archidiecezji poznańskiej. T. 2: Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój. Poznań: Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha.
Google Scholar

Oleksiński Jerzy. Binder Leon (1876–1952). W Południowe pogranicze: słownik historyczny. Red. Joachim Benyskiewicz, 20–21. Zielona Góra: Wydawnictwo Lubuskiego Towarzystwa Kultury.
Google Scholar

Osmańczyk Edmund Jan. 1985. Wisła i Kraków to rodło. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”.
Google Scholar

Prejs Romuald. 2019. „Kościół katolicki wobec zachodniej granicy Polski po I wojnie światowej. Zagadnienia wybrane”. Coloquia Lubuskie. Seria nowa 2 (7): 19–20.
Google Scholar

Skowron Agnieszka. 1998. Pałac Alberta księcia Stein von Schwarzenau. Zielona Góra: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu. T. 8: Wielkopolska – woj. poznańskie, cz. 1, z. 2: Ca – Dębowa Łęka. 1983. Red. Jerzy Wiśniewski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Google Scholar

Taczanowski Antoni. 1993. „Ks. Józef Braun”. Aspekty. Katolickie Pismo Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej 2 (7/8), 44.
Google Scholar

Wojcieszak Bogusław. 2010. Braun Józef Tomasz. W Trzeba było pójść. Powiat nowotomyski w powstaniu wielkopolskim 1918–1919. Historia i pamięć. Red. Zdzisław Kościański i in., 185. Nowy Tomyśl: Starostwo Powiatowe w Nowym Tomyślu.
Google Scholar

Wojcieszak Bogumił. 2012. Braun Józef Tomasz (1869–1938). W Powstańcy wielkopolscy… Biografia ucznia powstania wielkopolskiego 1918–1919. T. 9. Red. Bogusław Polak, 28–29. Poznań: Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918–1919. Zarząd Główny.
Google Scholar

Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego. 2008. Red. Barbara Bielinis-Kopeć. Zielona Góra: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków.
Google Scholar

Zieliński Piotr. 2010. Ksiądz Generał. Opowieść o ks. Bernardzie Wituckim (1918–1993). Miastko – Słupsk: Wydawnictwo FENIKS.
Google Scholar