Dewiza „Bóg, Honor, Ojczyzna” w posłudze kapłańskiej pasterzy parafii pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Dąbrówce Wielkopolskiej w latach 1898–1969

Dariusz Śmierzchalski-Wachocz

doi:10.25167/sth.4721

Published: 2022-06-29

Vol. 42 No. 1 (2022)

The Motto “God, Honour, Homeland” in the Priestly Service of the Parish of the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary Parish in Dąbrówka Wielkopolska in the Years 1898–1969

Dariusz Śmierzchalski-Wachocz

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

Section: Articles

https://doi.org/10.25167/sth.4721

Abstract

In the history of Poland, the motto of the Polish Army “God, honor, fatherland” also applied to the ordinary attitude of citizens. Especially in the case of clergymen whose membership in this state did not preclude military service.
An example is the village of Dąbrówka Wielkopolska lying within the borders of the Babimost region and since the dawn of history it was part of the territory of the Polish state. In the second half of the 19th century, the colonization action of Prussia intensified and another
attempt at Germanization of the Babimost region turns into an open fight for the land. In 1919, the Babimost region is overwhelmed by the wave of the Greater Poland Uprising.
Residents take up arms. Unfortunately, as a result of the Treaty of Versailles, these areas remain within the borders of Germany. In the interwar period, the population of the Babimost region continued to resist. During the war years, they pay for it with blood and martyrdom. After World War II, the Babimost region returned to the borders of the Polish state. Catholic priests working in the parish of Dąbrówka Wielkopolska made a great contribution to the work of defending Polish national identity. At the turn of the 19th and 20th centuries, they entered the history of this town with golden letters: Fr. Józef Braun (1898–1923), Fr. Leon
Binder (1923–1952) and Fr. Bernard Witucki (1952–1969). German priests who replaced Fr. Binder during World War II, when he was in a concentration camp. Fr. Leon Koplin and Fr. Klemens Weilandt were able to stand above national divisions, remaining shepherds for the Polish population in Dąbrówka Wlkp.

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Śmierzchalski-Wachocz, D. (2022). The Motto “God, Honour, Homeland” in the Priestly Service of the Parish of the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary Parish in Dąbrówka Wielkopolska in the Years 1898–1969. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 42(1), 167–192. https://doi.org/10.25167/sth.4721

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

References

Benyskiewicz Joachim. 1968. Położenie Polaków w marchii granicznej w latach 1919–1943. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Chełkowska Wanda. 1959. Szkoła w Dąbrówce Wielkiej (Wielkopolskiej). W Nie damy pogrześć mowy… Przyczynki do dziejów szkolnictwa polskiego na ziemiach zachodnich. Red. Wanda Chełkowska, 74–76. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Kultury.
Google Scholar

Chomicz Adam. 1958. „Walka wsi Dąbrówki o polskość w świetle tradycji miejscowej”. Przegląd Zachodni 14 (6): 237–350.
Google Scholar

Ciereszko Henryk. 2006. Życie i działalność ks. Michała Sopoćki (1888–1975). Pełna biografia Apostoła Miłosierdzia Bożego. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar

Dąbrówka Wielka. Przyczynek do dziejów polskiej ludności rodzimej. 1959. Oprac. Wiktor Lemiesz. Poznań – Warszawa: Wydawnictwo Zachodnie.
Google Scholar

Domagała Jan. 1957. Ci, którzy przeszli przez Dachau. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”. Freie Prälatur Schneidemühl. 1940.
Google Scholar

Górka Łukasz. 2013. Historyczny układ ruralistyczny wsi Dąbrówka Wielkopolska. Zielona Góra: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków.
Google Scholar

Jacewicz Wiktor, Jan Woś. 1978. Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945. Z. 4. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Google Scholar

Jakubaszek Eugeniusz, Jerzy Wierzbowski. 1969. Ziemia Babimojska. Zielona Góra: Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej.
Google Scholar

Kitler Waldemar. 2011. Bezpieczeństwo Narodowe RP. Podstawowe kategorie, uwarunkowania, system. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej.
Google Scholar

Kozłowski Jerzy. 1992. Braun Józef Tomasz (1869–1938). W Księża społecznicy w Wielkopolsce 1894–1919: słownik biograficzny. T. 1: A–H. Red. Marian Banaszak, 77–79. Gniezno: Prymasowskie Wydawnictwo Gaudentinum.
Google Scholar

Kras Paweł. 1998. Husyci w piętnastowiecznej Polsce. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Kres Bogdan. 1974. Dąbrówka Wielkopolska. W Spod znaku Rodła. Red. Hieronim Szczegóła, 42–68. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Król Krzysztof. 2022. Pasterz bohater, http://zgg.gosc.pl/doc/5515235.Pasterz-bohater (2.01.2022).
Google Scholar

Kufel Robert Romuald. 2016–2019. Słownik biograficzny księży pracujących w Kościele gorzowskim 1945–1956. T. 1–4. Zielona Góra: Agenda Wydawnicza „PDN”.
Google Scholar

Lemiesz Wiktor. 1969. Miejsca martyrologii na Ziemi Lubuskiej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Lubuskie Centrum Ortopedii im. Dr Lecha Wierusza (2.01.2022). http://polska-org.pl/7514818,Swiebodzin, Lubuskie_Centrum_Ortopedii_im_Dr_Lecha_Wierusza.html.
Google Scholar

Łukaszewicz Józef. 1859. Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościołków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej diecezyi poznańskiej. T. 2. Poznań: J.K. Żupański.
Google Scholar

Murgrabia Jerzy. 1990. Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Warszawa: Wydawnictwo Bellona.
Google Scholar

Nowacki Józef. 1964. Dzieje archidiecezji poznańskiej. T. 2: Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój. Poznań: Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha.
Google Scholar

Oleksiński Jerzy. Binder Leon (1876–1952). W Południowe pogranicze: słownik historyczny. Red. Joachim Benyskiewicz, 20–21. Zielona Góra: Wydawnictwo Lubuskiego Towarzystwa Kultury.
Google Scholar

Osmańczyk Edmund Jan. 1985. Wisła i Kraków to rodło. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”.
Google Scholar

Prejs Romuald. 2019. „Kościół katolicki wobec zachodniej granicy Polski po I wojnie światowej. Zagadnienia wybrane”. Coloquia Lubuskie. Seria nowa 2 (7): 19–20.
Google Scholar

Skowron Agnieszka. 1998. Pałac Alberta księcia Stein von Schwarzenau. Zielona Góra: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu. T. 8: Wielkopolska – woj. poznańskie, cz. 1, z. 2: Ca – Dębowa Łęka. 1983. Red. Jerzy Wiśniewski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Google Scholar

Taczanowski Antoni. 1993. „Ks. Józef Braun”. Aspekty. Katolickie Pismo Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej 2 (7/8), 44.
Google Scholar

Wojcieszak Bogusław. 2010. Braun Józef Tomasz. W Trzeba było pójść. Powiat nowotomyski w powstaniu wielkopolskim 1918–1919. Historia i pamięć. Red. Zdzisław Kościański i in., 185. Nowy Tomyśl: Starostwo Powiatowe w Nowym Tomyślu.
Google Scholar

Wojcieszak Bogumił. 2012. Braun Józef Tomasz (1869–1938). W Powstańcy wielkopolscy… Biografia ucznia powstania wielkopolskiego 1918–1919. T. 9. Red. Bogusław Polak, 28–29. Poznań: Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918–1919. Zarząd Główny.
Google Scholar

Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego. 2008. Red. Barbara Bielinis-Kopeć. Zielona Góra: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków.
Google Scholar

Zieliński Piotr. 2010. Ksiądz Generał. Opowieść o ks. Bernardzie Wituckim (1918–1993). Miastko – Słupsk: Wydawnictwo FENIKS.
Google Scholar