Henryk Zbierzchowski’s General Plebiscite Silesian Christmas Carol as an Example of the Propaganda Use of the Semantics of Christmas Carols in the Pro-Polish Struggle in the Period of the Constitution of the Borders of the Second Polish Republic
Andrzej Albiniak
Janów Lubelskihttps://orcid.org/0000-0002-4376-5447
Elżbieta Monika Albiniak CSDP
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Warszawiehttps://orcid.org/0000-0003-3217-0162
Abstract
In connection with the actions of the Great War and Poland’s regaining of independence, a series of updated carols was created, leading to the development of this species variety. The development of this form of artistic expression was also used in connection with the preparations for the plebiscite. The project was carried out in the Upper Silesian Voivodship. An example is the Silesian carol by Henryk Zbierzchowski published in “Szczutek” in Lviv in January 1921. It was introduced to the text of the Korfanty carol and thus assigned a sacred role of putting Silesia in order. It was not the only text of the carol updated by the same author because around 1919 he published a whole collection of such works, calling them “poetic variants” of carols.
Keywords:
Christmas carol, updated carol, Christmas, Upper Silesian plebiscite, Henryk ZbierzchowskiReferences
Adamowski Jan. 1986. Kolędy okupacyjne. W Kolędowanie na Lubelszczyźnie (Literatura Ludowa 25). Red. Jerzy Bartmiński, Czesław Hernas, 320–336. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Google Scholar
Adamowski Jan. 1997. „Kolędy okresu II wojny światowej”. Twórczość Ludowa 12 (1): 4–8.
Google Scholar
Adamowski Jan. 2002. „O typach i odmianach gatunkowych kolęd polskich”. Twórczość Ludowa 17 (4): 1–4.
Google Scholar
Adamowski Jan, Wójcicka Marta. 2011. Kolędy aktualizowane (88–109). W Polska pieśń i muzyka ludowa. Pieśni i obrzędy doroczne (Źródła i Materiały Lubelskie 4,1). Red. Jerzy Bartmiński, 192–206. Lublin: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia.
Google Scholar
Albiniak Andrzej. 2012. „Wojenne «Wśród nocnej ciszy». Werbalny ślad I wojny światowej z Potoka”. Panorama Powiatu Janowskiego 6 (34): 7.
Google Scholar
Albiniak Andrzej. 2015. „Niepodległość w kolędzie aktualizowanej. Boże Narodzenie 1918 r. na południu Lubelszczyzny”. Janowskie Korzenie 25: 73–75.
Google Scholar
Albiniak Andrzej. 2019. „«Teraz więc do walki: my do walki pieniężnej, Ślązacy orężnej». Kilka uwag o działaniach w czasie III powstania śląskiego lubelskiego Uczniowskiego Komitetu Walki o Śląsk Górny”. Śląski Almanach Powstańczy 5: 85–102.
Google Scholar
Albiniak Andrzej, Albiniak Elżbieta Monika. 2016. Pierwsza wojna światowa w kolędach aktualizowanych z południowo-zachodniej Lubelszczyzny. W W cieniu walczących imperiów. Europa Wschodnia w I wojnie światowej. Red. Bartłomiej Garczyk, Tomasz Nakoneczny, Marek Figura, Magdalena Lachowicz, 351–366. Poznań: Instytut Wschodni Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Stowarzyszenie Współpracy Polska – Wschód.
Google Scholar
Bartmiński Jerzy. 1986. Kolęda i jej odmiany gatunkowe. W Kolędowanie na Lubelszczyźnie (Literatura Ludowa 25). Red. Jerzy Bartmiński, Czesław Hernas, 78–84. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Google Scholar
Bartmiński Jerzy. Red. 2002. Polskie kolędy ludowe. Antologia. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
Google Scholar
Bębnik Grzegorz, Rosenbaum Sebastian, Węcki Mirosław. 2018. Wojciech Korfanty 1873–1939. Warszawa – Katowice: Instytut Pamięci Narodowej.
Google Scholar
Cimała Bogdan. 2008. Wkład innych ziem Rzeczypospolitej w walkę ludu śląskiego w czasie powstań i plebiscytu. W 85. rocznica powrotu Górnego Śląska do Polski. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą oraz senatora Bronisława Korfantego pod patronatem marszałka Senatu Bogdana Borusewicza 12 czerwca 2007 r. Oprac. Małgorzata Lipińska, 45–49. Warszawa: Senat Rzeczypospolitej Polskiej.
Google Scholar
Cygański Mirosław. 1986. „Komitet Plebiscytowy Okręgu Łódzkiego i jego akcja pomocy dla ludności Górnego Śląska w latach powstań i plebiscytu (1919–1921)”. Studia Śląskie 44: 169–207.
Google Scholar
Drozdowski Marian Marek. 2003. Reakcja Warszawy i środowisk regionalnych na powstania i plebiscyt górnośląski. W Powstania śląskie i plebiscyt z perspektywy osiemdziesięciolecia. Red. Marek Masnyk, 61–73. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Godula Róża. 1994. Od Mikołaja do Trzech króli. O roli daru w obrzędzie. Kraków: Wydawnictwo Wawelskie.
Google Scholar
Jakubowska Urszula. 1998. Mit lwowskiego batiara. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.
Google Scholar
Jarowiecki Jerzy. 2008. „Czasopisma literackie i społeczno-kulturalne we Lwowie w latach 1918–1939”. Rocznik Historii Prasy Polskiej 11 (1–2): 15–34.
Google Scholar
Kopaliński Władysław. 1990. Słownik symboli. Red. Bożena Chicińska, Barbara Gers, Januara Sikorska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
Google Scholar
Koziara Stanisław. 2019. „Tradycja kolędy w języku i kulturze polskiej. Między uniwersalnością a swojskością”. Studia Pigoniana 2: 25–41.
Google Scholar
Lasota Piotr. 2012. W poszukiwaniu magicznego kwiatu paproci. W Anioły i diabły. Zaczarowana Lubelszczyzna. Red. Krzysztof Gajowiak, Monika Krzykała, Piotr Lasota, 21–143. Lublin: Wydawnictwo Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”.
Google Scholar
Maestri Giovanni. 1973. „Lublin i III powstanie śląskie w świetle prasy lubelskiej”. Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 16 (2): 47–54.
Google Scholar
Maksymiuk-Pacek Beata. 2018. „O lubelskiej kartotece kolędowej”. Rocznik Przemyski. Literatura i Język 54 (2): 131–139.
Google Scholar
Maksymiuk-Pacek Beata. 2019. Archiwizacja materiałów terenowych w Pracowni „Archiwum Etnolingwistyczne”
Google Scholar
UMCS i ich wykorzystanie do badań naukowych. W Polska muzyka tradycyjna – dziedzictwo fonograficzne. Stan aktualny – zachowanie – udostępnianie. Red. Jacek Jackowski, 129–141. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Stowarzyszenie Liber Pro Arte.
Google Scholar
Maresz Barbara. 2020. „Lwowskie echa powstań śląskich i plebiscytu”. Książnica Śląska 31: 9–58.
Google Scholar
Мориквас Надія. 2009. „Степан Чарнецький і Генрик Збєжховський: останні представники «музівської» богеми”. Парадигма 4: 25–46.
Google Scholar
Mroczko Marian. 1975. „Działalność Komitetu Obrony Górnego Śląska w Wielkopolsce i na Pomorzu Gdańskim w l. 1919–1921”. Zapiski Historyczne 40 (2): 55–83.
Google Scholar
Niewiadomski Donat. 1992. „Motyw orki złotym pługiem. Semantyka noworocznej kolędy gospodarskiej”. Etnolingwistyka 5: 59–70.
Google Scholar
Puczyński Bogdan. 1965. „Udział społeczeństwa Częstochowy i okolic w walce o przyłączenie Górnego Śląska do Polski w latach 1919–1921”. Ziemia Częstochowska 5: 202–213.
Google Scholar
Skoczek Tadeusz. 2018. Polska kolęda patriotyczna. Warszawa: Wydawnictwo Muzeum Niepodległości.
Google Scholar
Smołka Leonard. 1992. Między „zacofaniem” a „modernizacją”. Polsko-niemiecki obraz wroga w okresie powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku. Wrocław: „Tart”.
Google Scholar
Stefaniak Beata. 2012. „Kołyska taka podobna do żłóbka, jak izba stajni bliska”. Z historii oddziaływań kołysanki i kolędy. W Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii (Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego 2900). Red. Joanna Przyklenk, Artur Rejter, 159–171. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Szałagan Alicja. 2004. Zbierzchowski Henryk. W Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biograficzny. T. 9: W–Z. Red. Jadwiga Czachowska, Alicja Szałagan, 416. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne S.A.
Google Scholar
Szewera Tadeusz. 1975. Niech wiatr ją poniesie. Antologia pieśni z lat 1939–1945. Red. Tadeusz Papier. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Google Scholar
Zbierzchowski Henryk. 1919. Kolędy polskie. Cz. 2: Warjanty poetyckie. Lwów: G. Seyfarth.
Google Scholar
Authors
Elżbieta Monika Albiniak CSDPhttps://orcid.org/0000-0003-3217-0162
Elżbieta s. Monika Albiniak CSDP, dr, pracownik Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Warszawie, siostra zakonna w Zgromadzeniu Sióstr Opatrzności Bożej zajmująca się sprawdzaniem podstaw do ewentualnego wszczęcia procesu beatyfikacyjnego jednej z członkiń wzmiankowanej wspólnoty zakonnej. Podstawowe zainteresowania badawcze to: dzieje Zgromadzenia Sióstr Opatrzności Bożej (nade wszystko biografia Marcjanny matki Marii Antoniny Mirskiej i Anny siostry Jolanty Puchałki); resocjalizacja w placówkach magdaleńskich na ziemiach Polskich i we Francji; konwertytki pochodzenia żydowskiego w żeńskich wspólnotach zakonnych; dobroczynność, filantropia i działalność charytatywna w dziewiętnastowiecznym Lwowie; rola duchowieństwa i zakonów na Kresach Wschodnich w kultywowaniu i rozbudzaniu polskości w czasach zaborów; pomoc wojsk rosyjskich w tłumieniu węgierskiej Wiosny Ludów, kolędy aktualizowane w czasie i w związku z działaniami Wielkiej Wojny i tuż po niej; aktywizacja jednostkowa i kolektywna studentów Uniwersytetu Lubelskiego na rzecz Górnego Śląska w latach 1920-1921; muzeologia prowincjonalna w II Rzeczypospolitej, Holokaust i relacje pomiędzy wspólnotami zakonnymi a Żydami w czasie II wojny światowej na terenach okupowanych przez ZSRR i III Rzeszę oraz „pedagogika strachu” w transmisji wychowawczej żołnierzy AK i WiN, którzy nie ujawnili swej działalności konspiracyjnej w czasach PRL. Najważniejsza publikacja to: Działalność opiekuńczo-wychowawcza Zgromadzenia Sióstr Opatrzności Bożej w latach 1857-1905, Lublin 2004.
Statistics
Downloads
License
Licencja oraz prawa autorskie autorzy przekazują wydawcy, którym jest Redakcji Wydawnictw WT UO.
