The Catholic Clergy’s Attitude towards the Communist System in Opole Voivodeship between the years 1950–1956
Outline of the question
Janusz Stefaniak
Faculty of Politology of the Marie Curie-Skłodowska UniversityAbstract
The present article concerns the Catholic clergy’s attitude towards the communist system in the Opole Voivodeship. From the beginning of changes to the political system in 1944 members of the clergy were submitted to various forms of forcing them to be politically loyal and ready to cooperate with the authorities. The research undertaken leads to a conclusion that the opinion promoted by contemporary propaganda presenting attitudes among the clergy as mostly positive does not seem to be so certain. In the Opole Diocese passive and moderate feelings certainly dominated, as well as those awaiting. Disapproving or even hostile attitudes towards the new system, authorities, directives and decrees passed were not uncommon. Positive attitudes were rare. In 1956 the repressive policy of the authorities towards the clergy was only partly restricted.
Keywords:
Catholic clergy attitude, political loyalty, Opole Voivodeship, years 1950–1956References
Buss D., Psychologia ewolucyjna. Jak wytłumaczyć społeczne zachowania człowieka, tłum. M. Orski, Gdańsk 2003.
Dola K., Kościół katolicki na Opolszczyźnie w latach 1945–1964, NP (1965), nr 22, s. 69–115.
Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944–1990 w świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000.
Dudek A., Paczkowski A. (oprac.), Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1950–1952. Taktyka, strategia, metody, Warszawa 2000.
Hanich A., Czas przełomu. Kościół katolicki na Śląsku Opolskim w latach 1945–1946, Opole 2008.
Karpiński J., Polska – komunizm – opozycja, Warszawa 1988.
Kersten K., Rok 1956 – Przełom? Kontynuacja? Punkt zwrotny?, w: taż, Polska 1956 – próba nowego spojrzenia, Warszawa 1997, s. 7–10.
Kopiec J., Dzieje Kościoła katolickiego na Śląsku Opolskim, Opole 1991.
Kopiec J., Kobierzycki Emil, w: M. Pater (red.), Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Katowice 1996, s. 176–177.
Kucharski W., Strauchold G. (red.), Wokół orędzia. Kardynał Bolesław Kominek – prekursor pojednania polsko-niemieckiego, Wrocław 2009.
Majka J., Metodologia nauk teologicznych, Wrocław 1995.
Micewski A., Kościół – państwo 1945–1989, Warszawa 1994.
Morady M., Język propagandy i typy jego odbioru, Warszawa 1983.
Morady M., Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy. Analiza metodologiczna zasad doboru wskaźników w badaniach nad postawami, Warszawa 1976.
Musiał F., „Kupczenie uczuciami”. Metody werbunku duchownych w pierwszej dekadzie PRL-u, w: tenże (red.), Raj grabarzy narodu. Studia i materiały do dziejów aparatu represji w Polsce Ludowej 1945–1989, Kraków 2010, s. 156–163.
Noszczak B., Niechciani księża, TPow z 10 II 2009 r.
Nowak S., Teorie postaw, Warszawa 1983.
Pater J., Paweł Latusek, w: tenże (red.), Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Katowice 1996, s. 228–229.
Pater J., Z dziejów wrocławskiego Kościoła, Wrocław 1997.
Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. I: Lata 1945–1959, Poznań 1994.
Raina P., Losy sióstr zakonnych w PRL 1952–1954, Warszawa 2004.
Sitek A., Wśród łez i doświadczeń, Opole 2000.
Skibiński P., Duchowieństwo katolickie wobec państwa komunistycznego, „Teologia Polityczna” 1 (2003–2004), s. 50–60.
Stefaniak J., Duchowieństwo polskie wobec Apelu Sztokholmskiego z roku 1950, „Teki Archiwalne” 5 (2000), nr 27, s. 43–57.
Stefaniak J., Związek Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD), w: EK, t. XX, Lublin 2014, kol. 1511.
Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2008.
Szczepaniak J., Jak werbowano współpracownika (informator agentów) spośród duchownych, w: P. Terlecki, J. Szczepaniak (red.), Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą, t. III, Kraków 2010, s. 57–60.
Szubarczyk P., Akcja X-2, „Nasz Dziennik” z 4–5 VIII 2013.
Thomas W.I., Znaniecki R., The Polish Peasant in Europe and America, t. I, Boston 1918–1920.
Wiatr J., Socjologia polityki, Warszawa 1999.
Wnuk-Lipiński E., Socjologia życia publicznego, Warszawa 2008.
Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Warszawa 2002.
Wosińska W., Psychologia życia społecznego, Gdańsk 2004.
Zając M., Stosunek władzy PRL do Zgromadzeń Sióstr Elżbietanek, „Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” (2005), nr 2, s. 268–270.
Zaremba M., Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm, Warszawa 2005.
Żaryn J., Kościół a władza w Polsce (1945–1950), Warszawa 1997.
Żurek J., Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim 1949–1956, Warszawa – Katowice 2009.
Dola K., Kościół katolicki na Opolszczyźnie w latach 1945–1964, NP (1965), nr 22, s. 69–115.
Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944–1990 w świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000.
Dudek A., Paczkowski A. (oprac.), Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1950–1952. Taktyka, strategia, metody, Warszawa 2000.
Hanich A., Czas przełomu. Kościół katolicki na Śląsku Opolskim w latach 1945–1946, Opole 2008.
Karpiński J., Polska – komunizm – opozycja, Warszawa 1988.
Kersten K., Rok 1956 – Przełom? Kontynuacja? Punkt zwrotny?, w: taż, Polska 1956 – próba nowego spojrzenia, Warszawa 1997, s. 7–10.
Kopiec J., Dzieje Kościoła katolickiego na Śląsku Opolskim, Opole 1991.
Kopiec J., Kobierzycki Emil, w: M. Pater (red.), Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Katowice 1996, s. 176–177.
Kucharski W., Strauchold G. (red.), Wokół orędzia. Kardynał Bolesław Kominek – prekursor pojednania polsko-niemieckiego, Wrocław 2009.
Majka J., Metodologia nauk teologicznych, Wrocław 1995.
Micewski A., Kościół – państwo 1945–1989, Warszawa 1994.
Morady M., Język propagandy i typy jego odbioru, Warszawa 1983.
Morady M., Sens teoretyczny a sens empiryczny pojęcia postawy. Analiza metodologiczna zasad doboru wskaźników w badaniach nad postawami, Warszawa 1976.
Musiał F., „Kupczenie uczuciami”. Metody werbunku duchownych w pierwszej dekadzie PRL-u, w: tenże (red.), Raj grabarzy narodu. Studia i materiały do dziejów aparatu represji w Polsce Ludowej 1945–1989, Kraków 2010, s. 156–163.
Noszczak B., Niechciani księża, TPow z 10 II 2009 r.
Nowak S., Teorie postaw, Warszawa 1983.
Pater J., Paweł Latusek, w: tenże (red.), Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Katowice 1996, s. 228–229.
Pater J., Z dziejów wrocławskiego Kościoła, Wrocław 1997.
Raina P., Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945–1989, t. I: Lata 1945–1959, Poznań 1994.
Raina P., Losy sióstr zakonnych w PRL 1952–1954, Warszawa 2004.
Sitek A., Wśród łez i doświadczeń, Opole 2000.
Skibiński P., Duchowieństwo katolickie wobec państwa komunistycznego, „Teologia Polityczna” 1 (2003–2004), s. 50–60.
Stefaniak J., Duchowieństwo polskie wobec Apelu Sztokholmskiego z roku 1950, „Teki Archiwalne” 5 (2000), nr 27, s. 43–57.
Stefaniak J., Związek Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD), w: EK, t. XX, Lublin 2014, kol. 1511.
Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2008.
Szczepaniak J., Jak werbowano współpracownika (informator agentów) spośród duchownych, w: P. Terlecki, J. Szczepaniak (red.), Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą, t. III, Kraków 2010, s. 57–60.
Szubarczyk P., Akcja X-2, „Nasz Dziennik” z 4–5 VIII 2013.
Thomas W.I., Znaniecki R., The Polish Peasant in Europe and America, t. I, Boston 1918–1920.
Wiatr J., Socjologia polityki, Warszawa 1999.
Wnuk-Lipiński E., Socjologia życia publicznego, Warszawa 2008.
Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Warszawa 2002.
Wosińska W., Psychologia życia społecznego, Gdańsk 2004.
Zając M., Stosunek władzy PRL do Zgromadzeń Sióstr Elżbietanek, „Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” (2005), nr 2, s. 268–270.
Zaremba M., Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm, Warszawa 2005.
Żaryn J., Kościół a władza w Polsce (1945–1950), Warszawa 1997.
Żurek J., Ruch „księży patriotów” w województwie katowickim 1949–1956, Warszawa – Katowice 2009.
Stefaniak, J. (2019). The Catholic Clergy’s Attitude towards the Communist System in Opole Voivodeship between the years 1950–1956: Outline of the question. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 36(2), 187–206. https://doi.org/10.25167/sth.829
Authors
Janusz StefaniakStatistics
Downloads
Download data is not yet available.
License
Licencja oraz prawa autorskie autorzy przekazują wydawcy, którym jest Redakcji Wydawnictw WT UO.
