Znaczenie autoempatii (self-compassion) w cierpieniu związanym z terminalną fazą choroby przeżywanej w rodzinie – ujęcie tanatopedagogiczne
Alina Zemełka
Uniwersytet Ignatianum w KrakowieAbstract
Celem niniejszego opracowania teoretycznego było lepsze zrozumienie tanatopedagogicznych aspektów autoempatii doświadczanej i rozwijanej w kontekście terminalnej fazy choroby przeżywanej wśród bliskich. Dodatkowym celem było zwrócenie uwagi formalnych i nieformalnych świadków cierpienia na fakt, że ich troska oraz życzliwość ukierunkowana na samych siebie jest fundamentem kompetentnego towarzyszenia bliskim przeżywającym ostatni etap życia. Istotność podjętej problematyki okazała się ważna nie mniej niż jej dychotomiczny potencjał – przynoszący korzyść zarówno osobom doświadczającym choroby, jak i troszczącym się o nich bliskim, współtworzącym wraz z chorymi środowisko życia i umierania – który wciąż zbyt słabo jest eksplorowany przez badaczy rozwijających współczesną świadomość kolektywną. Aby zamierzony cel osiągnąć dokonano ukierunkowanej analizy dostępnej literatury, w szczególności aktualnych opracowań związanych z samowspółczuciem przygotowanych przez Kristin Neff – nestorkę badań związanych z autoempatią. Analiza kontrolująca obecny stan wiedzy dotyczącej autoempatii nie pozwala na stwierdzenie, że zjawisko to jest w pełni odkrytą, zrozumianą i wykorzystaną dla dobra jednostki i ogółu możliwością. Wniosek taki można wyciągnąć tylko na podstawie analiz fragmentarycznych. Dlatego też jednym z najistotniejszych wniosków okazał się ten odsłaniający konieczność dalszej refleksji nad intersubiektywnie ważną przestrzenią subiektywną, jaką jest autoempatia.
Schlagworte:
samowspółczucie, autoempatia, Neff, terminalna faza chorobyLiteraturhinweise
Adamski, F. (2006) ‘Rodzina’, in T. Pilch and E. Różycka (eds) Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ‘Żak’.
Google Scholar
Antoszewska, B. and Tobota-Różańska, A. (2023) ‘Zdrowie jako wartość w perspektywie osób, które zakończyły leczenie choroby nowotworowej’, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 42(1), pp. 161–175. Available at: https://doi.org/10.17951/lrp.2023.42.1.161-175.
DOI: https://doi.org/10.17951/lrp.2023.42.1.161-175
Google Scholar
Biesaga, T. (2009) ‘Godność a wolność w antropologii Karola Wojtyły’, in J. Kupczak and J. Majka (eds) Krakowska szkoła antropologiczna. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT (Studia nad Myślą Jana Pawła II), pp. 49–56.
Google Scholar
Binnebesel, J. (2013) Tanatopedagogika w doświadczeniu wielowymiarowości człowieka i śmierci. Toruń.
Google Scholar
Binnebesel, J. (2017) Percepcja lęku przed śmiercią w kontekście Tanatopedagogicznej Relacyjnej Terapii Zastępczej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
DOI: https://doi.org/10.12775/RA.2017.017
Google Scholar
Binnebesel, J., Formella, Z. and Katolyk, H. (2018) ‘Doświadczanie penthosu, czyli próba uporządkowania pojęcia lęku tanatycznego’, Medycyna Paliatywna, 10(3), pp. 145–149. Available at: https://doi.org/10.5114/pm.2018.79837.
DOI: https://doi.org/10.5114/pm.2018.79837
Google Scholar
Boorse, C. (1975) ‘On the Distinction between Disease and Illness’, Philosophy & Public Affairs, 5(1), pp. 49–68.
Google Scholar
Borys, B. (2010) ‘Zasoby zdrowotne w psychice człowieka’, Forum Medycyny Rodzinnej, 4(1), pp. 44–52.
Google Scholar
Chojnacki, A. (2022) ‘By nie zaniedbać siebie… Zastępcza traumatyzacja i rezyliencja u profesjonalistów pracujących z traumą’, Niebieska linia, 11 July. Available at: https://www.niebieskalinia.pl/aktualnosci/aktualnosci/by-nie-zaniedbac-siebie-zastepcza-traumatyzacja-i-rezyliencja-u-profesjonalistow-pracujacych-z-trauma (Accessed: 11 July 2022).
Google Scholar
Daniel-Sielańczyk, A., Życińska, J. and Bąk-Sosnowska, M. (2019) ‘Współczucie wobec siebie (self-compassion) i radzenie sobie ze stresem a wypalenie zawodowe wśród psychoterapeutów’, Psychoterapia, 2(189), pp. 59–70. Available at: https://doi.org/10.12740/PT/109572.
DOI: https://doi.org/10.12740/PT/109572
Google Scholar
Dobrewsparcie.wzp.pl (2014) Pod jednym dachem z osobą w fazie terminalnej: jak zapewnić jej możliwie największy komfort życia? Available at: https://dobrewsparcie.wzp.pl/pod-jednym-dachem-z-osoba-w-fazie-terminalnej-jak-zapewnic-jej-mozliwie-najwiekszy-komfort-zycia/ (Accessed: 8 December 2023).
Google Scholar
Domaradzki, J. (2013) ‘O skrytości zdrowia. O problemach z konceptualizacją pojęcia zdrowie’, Hygeia Public Health, 48(4), pp. 408–419.
Google Scholar
Dzwonkowska, I. (2011) ‘Współczucie wobec samego siebie (self-compassion) jako moderator wpływu samooceny globalnej na afektywne funkcjonowanie ludzi’, Psychologia społeczna, 6(16), pp. 67–80.
Google Scholar
Fabiś, A. (2011) ‘Śmierć w całożyciowym procesie kształcenia’, Rocznik Andragogiczny, (R. 2011), pp. 131–146.
Google Scholar
Gładziejewski, P. (2011) ‘Czy empatia jest symulacją mentalną? Dyskusja z podejściem reprezentacyjnym ugruntowanym w koncepcji neuronów lustrzanych’, Diametros, (27), pp. 108–129 Pages. Available at: https://doi.org/10.13153/DIAM.27.2011.429.
Google Scholar
Godawa, G. (2016) Funkcjonowanie rodziny dziecka objętego domową opieką hospicyjną: studium tanatopedagogiczne. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne ‘Akapit’.
Google Scholar
Hillesum, E. (2021) Przerwane życie: pamiętnik 1941–1943. 4rd edn. Translated by I. Piotrowska. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar
Jan Paweł II (1984) List apostolski Ojca Świętego Jana Pawła II o chrześcijańskim sensie ludzkiego cierpienia (Salvifici doloris). Wybór homilii, przemówień i dokumentów. Opole: Kuria Diecezjalna.
Google Scholar
Kant, I. (2017) Uzasadnienie metafizyki moralności. Dodruk 2017. Translated by M. Wartenberg. Kęty: Marek Derewiecki (Biblioteka Europejska – Antyk).
Google Scholar
Kępiński, A. (2012) Lęk. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Kolber, M. (2019) ‘Psychologiczne aspekty wyuczonej bezradności i ich implikacje pedagogiczne’, Przegląd pedagogiczny, (2), pp. 134–143. Available at: https://doi.org/10.34767/PP.2019.02.10.
Google Scholar
Kozłowski, R. (2016) ‘Aksjologiczne podstawy doświadczenia godności osoby ludzkiej w kontekście dyskusji bioetycznej’, in A. Bobko and K. Cynk (eds) (Gen)etyczna przyszłość człowieka. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, pp. 90–110.
Google Scholar
Korzeniowska, E. (1988) ‘O zdrowiu i jego definicjach’, Zdrowie publiczne, 99(9), pp. 465–471.
Google Scholar
Krok, D. (2010) ‘Systemowe ujęcie rodziny w badaniach dobrostanu psychicznego jej członków’, in Dariusz Krok and P. Landwójtowicz (eds) Rodzina w nurcie współczesnych przemian: studia interdyscyplinarne. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego (Człowiek, Rodzina, Społeczeństwo, 17), pp. 359–368.
Google Scholar
Kübler-Ross, E. (1998) Rozmowy o śmierci i umieraniu. Translated by I. Doleżal-Nowicka. Poznań: Media Rodzina of Poznań.
Google Scholar
Łakuta, P. et al. (2023) ‘Właściwości psychometryczne polskiej adaptacji Samoopisowej skali poziomu funkcjonowania osobowości według DSM-5 (LPFS-SR)’, Psychiatria Polska, 57(2), pp. 261–274. Available at: https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/142888.
DOI: https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/142888
Google Scholar
Leśniewski, K. (2006) ‘Nie potrzebują lekarza zdrowi…’: niezychastyczna metoda uzdrawiania człowieka. Lublin: KUL.
Google Scholar
Markocka-Mączka, K., Grabowski, K. and Taboła, R. (2018) Dobrostan a edukacja. Choroby przewlekłe – problem XXI wieku. Wrocław.
Google Scholar
Neff, K. (2003) ‘The Development and Validation of a Scale to Measure Self-Compassion’, Self and Identity, 2(3), pp. 223–250. Available at: https://doi.org/10.1080/15298860309027.
DOI: https://doi.org/10.1080/15298860309027
Google Scholar
Neff, K. (2022a) Jak być dobrym dla siebie: życie bez presji otoczenia, przygnębienia i poczucia winy. Wydanie II, dodruk. Translated by K. Sołowiej. Białystok: Studio Astropsychologii.
Google Scholar
Neff, K. (2022b) Waleczne samowspółczucie: jak kochać, chronić i akceptować siebie, aby stać się tym, kim chcesz być. Wydanie I. Translated by S. Gil. Białystok: Studio Astropsychologii.
Google Scholar
Radzińska, J. (2021) ‘Dojrzałość empatii wpływa na jakość solidarności’, Etyka, 59(1), pp. 66–80. Available at: https://doi.org/10.14394/etyka.1287.
DOI: https://doi.org/10.14394/etyka.1287
Google Scholar
Sak, J. (2008) ‘Rozważania dotyczące pojęcia choroby we współczesnej filozofii medycyny’, Zagadnienia naukoznawstwa, 44(3/4), pp. 239–268.
Google Scholar
Scheler, M. (1986) Istota i formy sympatii. 2nd edn. Translated by A. Węgrzecki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Schopenhauer, A. (1994) O podstawie moralności. Translated by Z. Bassakówna. Warszawa: Wydawnictwo BIS.
Google Scholar
Świętochowski, W. (2010) ‘Choroba przewlekła jako sytuacja kryzysowa w systemie rodzinnym’, Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 11(1), pp. 179–196.
Google Scholar
Szczepanik, L. (2009) Troska o dziecko umierające w szpitalu. Studium z pogranicza medycyny i teologii moralnej. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy. Available at: http://www.kapelaniausd.nazwa.pl/artykuly/troska.pdf.
Google Scholar
Tischner, J. (2012) Filozofia dramatu. 2nd edn. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Google Scholar
Tyszka, Z. (1997) ‘Rodzina’, in W. Pomykało (ed.) Encyklopedia pedagogiczna. Wydanie pierwsze. Warszawa: Fundacja Innowacja.
Google Scholar
Ulaniecka, N. (2021) Doświadczanie choroby nowotworowej: aspekty psychospołeczne = Experiencing cancer: psychosocial aspects. Wydanie I. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM (Seria Psychologia i Pedagogika / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 351).
DOI: https://doi.org/10.14746/amup.9788323240174
Google Scholar
Walden-Gałuszko, K. de (2008) ‘Problemy psychiczne, duchowe i etyczne’, in K. de Walden-Gałuszko and A. Kaptacz (eds) Pielęgniarstwo w opiece paliatywnej i hospicyjnej. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, pp. 194–221.
Google Scholar
WHO (1946) ‘WHO remains firmly committed to the principles set out in the preamble to the Constitution’. Available at: https://www.who.int/about/accountability/governance/constitution (Accessed: 11 December 2023).
Google Scholar
Wojtyła, A. et al. (2012) ‘Zdrowie optymalne („wellness”) w opinii młodzieży gimnazjalnej i jej rodziców’, Hygeia Public Health, 47(4), pp. 490–497.
Google Scholar
Wojtyła, K. (2001) Miłość i odpowiedzialność. Lublin: TN KUL.
Google Scholar
Authors
Alina ZemełkaStatistics
Downloads
Lizenz
Copyright (c) 2024 Family Forum
Dieses Werk steht unter der Lizenz Creative Commons Namensnennung - Nicht-kommerziell - Weitergabe unter gleichen Bedingungen 4.0 International.