Doświadczanie rodzicielstwa we wczesnej dorosłości
Rekonstrukcja fenomenograficzna w badaniach edukacyjnych
Ewa Małgorzata Przybylska
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w WarszawieDanuta Wajsprych
Wyższa Szkoła Bankowa w GdańskuAbstrakt
W artykule podjęto próbę przedstawienia sposobów doświadczania rodzicielstwa przez 17 młodych dorosłych, którzy stali się matkami/ojcami. Badanie przeprowadzono metodą fenomenograficzną. Jego celem było dokonanie opisu sposobu znaczeń, jakie młodzi rodzice nadają fenomenowi rodzicielstwa, co dla nich znaczy bycie rodzicem. Za twórcami fenomenograficznej metody badań przyjęto epistemologiczne założenie, że nie ma innego świata jak ten, którego człowiek doświadcza. Rodzinę uznano za szczególne miejsce uczenia się i doświadczania świata, które jawi się w świadomości młodych dorosłych jako koncepcja rodzicielstwa. Szczegółowe kategorie opisu, ujawniające koncepcje doświadczania rodzicielstwa okazały się dyskursywne i silnie powiązane z kontekstem. Ewidencyjnie zaznaczyła się kategoria ambiwalencji, co oznacza, że rodzicielstwo rozkłada się między skrajami doświadczenia i znacznie wykracza poza edukacyjny kontekst wychowania. Okoliczności towarzyszące doświadczaniu rodzicielstwa są silnie związane z przekazami kulturowymi wysyłanymi do grup i jednostek przez różnego rodzaju agendy świata społecznego. Nasi rozmówcy okazali się całkowicie w nie uwikłani. Utwierdza to w przekonaniu, że problem praktyki edukacyjnej związanej z doświadczeniem rodzicielstwa lokuje ją w świecie współczesnej kultury, rozdartej wieloznacznością, chaosem zmieniających się ofert, nasyconej złożonością kultury, „odwracalnej”, której treści podlegają ciągłej rekonstrukcji. Dostarcza to istotnych przesłanek do budowania teorii uczenia się przez całe życie.
Słowa kluczowe:
rodzina, ambiwalencja, wieloznaczność przekazu kulturowego, cykl życia, wczesna dorosłośćBibliografia
Barnacle R., 2005. Interpreting Interpretation: A phenomenological perspective on phenomenography, in: J.A. Bowden, P. Green (eds.), Doing developmental phenomenography, Melbourne, 47–55.
Google Scholar
Barnard A., McCosker H., Gerber R., 1999. Phenomenography: A qualitative research approach for exploring understanding in health care, Qualitative Health Research, 2, 212– 226.
Google Scholar
Beavers R., Hampson R.B., 2008. The Beavers Systems Model of Family Functioning, Journal of Family Therapy, 2, 128–143.
Google Scholar
Broderick C.B., 1993. Understanding Family Process: Basics of Family Systems Theory, Newbury Park.
Google Scholar
Bruce C., 1994. Reflections on the experience of the phenomenographic interview, in: R. Ballantyne, C. Bruce (eds.), Phenomenography: Philosophy and Practice Conference, Brisbane, Australia, 47–56.
Google Scholar
Duvall E.M., 1977. Marriage and family development, Philadelphia.
Google Scholar
Erikson E.H., 1959. Identity and the Life Cycle, New York.
Google Scholar
Głażewski M., 2010. Dystopia: pedagogiczne konteksty systemów autopojetycznych Niklasa Luhmanna [Dystopia: Educational Contexts of Niklas Luhmann’s Autopoietic Systems], Zielona Góra.
Google Scholar
Haley J., 1993. Uncommon Therapy. The Psychiatric Techniques of Milton H. Erickson, M.D., Oxford.
Google Scholar
Koczanowicz L., 2003. Praktyka, polityka i życie codzienne [Practice, Politics and Everyday Life], Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, special issue, 53–67.
Google Scholar
Kossobucka A., Fenomenografia jako metoda diagnozy genetycznej [Phenomenography as a Method of Genetic Diagnosis], in: B. Niemierko, M.K. Szmigel (eds.), Polska edukacja w świetle diagnoz prowadzonych z różnych perspektyw badawczych [Polish Education in the Light of Diagnoses Carried out from Various Perspectives], Kraków 2013, 405–413.
Google Scholar
Kvale S., 1983. The qualitative research interview – a phenomenolgical and hermeneutical mode of understanding, Journal of Phenomenological Psychology, 14, 171–196.
Google Scholar
Luhmann N., 1987. Soziale Systeme. Grundriß einer allgemeinen Theorie, Frankfurt am Main.
Google Scholar
Marody M., Giza-Poleszczuk A., 2004. Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej [Transformations of Social Ties. The Basic Theory of Social Change], Warsaw.
Google Scholar
Marton F., 1981. Phenomenography – describing conceptions of the world around us, Instructional Science, 10, 177–200.
Google Scholar
Marton F., 1986. Phenomenography – A research approach to investigating different understandings of reality, Journal of Thought, 21, 28–49.
Google Scholar
Marton F., 1994. On the structure of awareness, in: J.A. Bowden, E. Walsh, (eds.), Phenomenographic Research: Variations in Methods, Melbourne, 89–100.
Google Scholar
Marton F., Asplund-Carlsson M., Halász L., 1992. Differences in understanding and the use of reflective learning in reading, British Journal of Educational Psychology, 62, 1– 16.
Google Scholar
McCubbin M.A., McCubbin H.I., 1996. Resiliency in families: A conceptual model of family adjustment and adaptation in response to stress and crises, in: H.I. McCubbin, A.I. Thompson, M.A. McCubbin (eds.), Family assessment: Resiliency, coping and adaptation – Inventories for research and practice, Madison, 1–64.
Google Scholar
Męczkowska A., 2002. Od świadomości nauczyciela do konstrukcji świata społecznego. Nauczycielskie koncepcje wymagań dydaktycznych a problem rekonstrukcyjnej kompetencji ucznia [From the Teacher’s Awareness to the Construction of the Social World: Teacher Concepts of Educational Requirements and the Problem of Reconstructive Competence of the Student], Kraków.
Google Scholar
Mengel M., 2017. Familienbildung, Die Zeitschrift für Erwachsenenbildung, 1, 18–19.
Google Scholar
Milerski B., Karwowski M., 2016. Racjonalność procesu kształcenia. Teoria i badania, [Rationality of the Education Process: Theory and Research], Kraków.
Google Scholar
Miller I.W., Ryan C.E., Keitner G.I., Bishop D.S., Epstein N.B., 2008. The McMaster Approach to families: theory, assessment, treatment and research, Journal of Family Therapy, 22, 168–189.
Google Scholar
Moles A., 1986. Théorie structural de la communication et société [Structural theory of communication and society], Paris.
Google Scholar
Nuissl E., 2016. Keine lange Weile. Texte zur Erwachsenenbildung aus fünf Jahrzehnten, Bielefeld.
Google Scholar
Olson D., 2011. FACES IV and the Circumplex Model: validation study, Journal of Marital and Family Therapy, 1, 64–80.
Google Scholar
Parsons T., 1951. The Social System, New York.
Google Scholar
Plopa M., 2008. Psychologia rodziny. Teoria i badania [Family Psychology. Theory and Research], Kraków.
Google Scholar
Skelton J.A., Buehler C., Irby M.B., Grzywacz J.G., 2012. Where are family theories in family – based obesity treatment? Conceptualizing the study of families in pediatric weight management, International Journal of Obesity, 36, 891–900.
Google Scholar
Szlendak T., 2010. Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie [Family Sociology: Evolution, History, Diversity], Warszawa.
Google Scholar
Trigwell K., 2000. A phenomenographic interview on phenomenography, in: J.A Bowden, E. Walsh (eds.), Phenomenography, Melbourne, 62–82.
Google Scholar
Turner J.H., 1970. Family interaction, New York.
Google Scholar
Turner J.H., 2003. The Structure of Sociological Theory, New York.
Google Scholar
Viladrich G.B., Phenomenography: A qualitative Research Approach for Exploring Understanding in Education, in: J.A. Bowden, P. Green (eds.), Doing developmental phenomenography, Melbourne 2005, 63–73.
Google Scholar
Wiatr M., 2013. Rodzina jako środowisko uczące się [Family as a Learning Environment], Pedagogika Społeczna, 2, 7–21.
Google Scholar
Yates C., Partridge H.L., Bruce C.S., 2012. Exploring information experiences through phenomenography, Library and Information Research, 112, 96–119.
Google Scholar
