Tragicomoedia seu Luctuosus Musici Chori de Passione Salvatoris Dei (1755) – alegoryczne oratorium pasyjne o. Karola Mikołaja Juniewicza OSPPE i Gaspara Ruthiniego jako dar klasztoru jasnogórskiego dla królowej polskiej Marii Józefy

Agnieszka Drożdżewska

doi:10.25167/ls.6074

Opublikowane: 2025-12-17

Tom 65 (2025)

Tragicomoedia seu Luctuosus Musici Chori de Passione Salvatoris Dei (1755) – alegoryczne oratorium pasyjne o. Karola Mikołaja Juniewicza OSPPE i Gaspara Ruthiniego jako dar klasztoru jasnogórskiego dla królowej polskiej Marii Józefy

Agnieszka Drożdżewska

Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

Dział: Muzyka w liturgii

https://doi.org/10.25167/ls.6074

Abstrakt

Artykuł prezentuje nieznane szerzej alegoryczne oratorium pasyjne autorstwa o. Karola Mikołaja Juniewicza OSPPE i Gasparo Ruthiniego, które w 1755 r. zostało ofiarowane królowej Polski Marii Józefie Habsburg i zachowało się w postaci kompletnej w formie rękopiśmiennej w zbiorach dawnej kolekcji królewskiej w Dreźnie oraz fragmentarycznie jako makulatura muzyczna w zbiorach jasnogórskich. Zaprezentowano szczegółową charakterystykę źródeł oraz okoliczności dedykacji utworu, jak również ewentualnych okoliczności wykonania dzieła. Poruszono problematyczną kwestię autora warstwy muzycznej, jak również zwrócono uwagę na konstrukcję i podstawowe cechy muzyczne dzieła, nakreślono także dalsze perspektywy badawcze nad kompozycją, wpisującą się w skromnie zachowany nurt polskiej twórczości oratoryjnej.

Słowa kluczowe:

muzyka religijna, oratorium pasyjne, sepolcro, Boży Grób, medytacja, Jasna Góra, królowa Maria Józefa.

Pobierz pliki

Drozdzewska LitS 65

Zasady cytowania

Drożdżewska, A. (2025). Tragicomoedia seu Luctuosus Musici Chori de Passione Salvatoris Dei (1755) – alegoryczne oratorium pasyjne o. Karola Mikołaja Juniewicza OSPPE i Gaspara Ruthiniego jako dar klasztoru jasnogórskiego dla królowej polskiej Marii Józefy. Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars, 65, 217–243. https://doi.org/10.25167/ls.6074

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Źródła
Google Scholar

CATALOGO della MUSICA, e de' Libretti di S.M. AUGUSTO III. D-Dl Sygn. Bibl.Arch.III.Hb,Vol.787.g,2; https://digital.slub-dresden.de/werkansicht/dlf/113132/1.
Google Scholar

Kottritsch Franciszek. Lugete fide mentes justo dolore madentes. PL-CZ Sygn. II-125; RISM ID no.: 300000615.
Google Scholar

Perneckher Franciszek. O wielka dobroci. PL-CZ II-204; RISM. ID no.: 300033463; https://polish.musicsources.pl/pl/lokalizacje/galeria/rekopisy/759-o-wielka-dobroci/1.
Google Scholar

Reutter Georg. Missa S. Pacifici. Sygn. PL-CZ III-570; RISM ID no.: 300001078; https://polish.musicsources.pl/pl/lokalizacje/galeria/rekopisy/1333-masses/1.
Google Scholar

Ruthini Gasparo. Tragicomoedia seu luctosus Musici Chori de Passione Salvatoris Dei. D-Dl Sygn. Mus.3093-D-1; RISM ID no.: 212009115; https://digital.slub-dresden.de/werkansicht/dlf/149822/1.
Google Scholar

Ruthini Gasparo. Tragicomoedia seu luctosus Musici Chori de Passione Salvatoris Dei. PL-CZ Sygn. III-911; RISM ID 1001001925.
Google Scholar

Literatura przedmiotu
Google Scholar

Ágústsson Jóhannes. 2019. „The Musical Entries in the Dresden Account Books of Saxon Electress and Polish Queen Maria Josepha, 1720–1757”. Musicology Australia 41 (2): 236–248. DOI: https://doi.org/10.1080/08145857.2019.1696160
Google Scholar

Baczewski Sławomir. 2007. Między satyrą a katechezą. Twórczość Karola Mikołaja Juniewicza. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Borkowska Urszula. 1983. „Jasna Góra w pobożności królów polskich”. Studia Claromontana 4: 127–145.
Google Scholar

Borkowska Urszula. 1985. „Królowie polscy a Jasna Góra od czasów Jana Kazimierza do końca Rzeczypospolitej Obojga Narodów”. Studia Claromontanta 6: 63–87.
Google Scholar

Eitner Robert. 1903. Biographisch-bibliographische Quellen-Lexikon der Musiker und Musikgelehr¬ten der christlichen Zeitrechnung bis zur Mitte des neunzehnten Jahrhundrts. T. 9. Leipzig: Breitkopf & Haertel.
Google Scholar

Gruber Gernot. 1972. Das Wiener Sepolcro und Johann Joseph Fux. 1 Teil. Graz: Johann-Joseph-Fux-Gesellschaft.
Google Scholar

Kitowicz Jędrzej. 1985. Opis obyczajów za panowania Augusta III. Red. Zbigniew Goliński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Landmann Ortrun. 1995. „Zur Pflege des Metastasianischen Passionsoratoriums in der Katholischen Hofkirche zu Dresden”. Kirchenmusikalisches Jahrbuch 79: 21–33.
Google Scholar

Mądry Alina. 2013. Barok. Cz. 2: 1697–1795. Muzyka religijna i jej barokowy modus operan¬di. Warszawa: Sutkowski Edition Warsaw.
Google Scholar

Michalczyk Zbigniew. 2020. Zapomniane konteksty. Augsburg jako ośrodek rytownictwa wobec Rzeczypospolitej w XVII–XVIII wieku. Warszawa: Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA.
Google Scholar

Podejko Paweł. 1992. Katalog tematyczny rękopisów i druków muzycznych kapeli wokalno-instrumentalnej na Jasnej Górze (Studia Claromontana, 12). Kraków: Wydawnictwo OO. Paulinów.
Google Scholar

Podejko Paweł. 2001. „Kapela wokalno-instrumentalna na Jasnej Górze”. Studia Claromontana 19: 7–429.
Google Scholar

Pośpiech Remigiusz. 2016. Formy muzyki pasyjnej w tradycji liturgiczno-muzycznej klasztoru paulinów na Jasnej Górze. W Tradycje monastyczne w Europie. Między liturgiką a performatyką II (Opolska Biblioteka Teologiczna, 155). Red. Erwin Mateja, Zbigniew W. Solski, 133–147. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Pośpiech Remigiusz. 2020. Christiani poenitentes ad Sepulchrum Domini Jana Tomasza Żebro – najwcześniejsze polskie oratorium? W Kantata i oratorium w historii kultury polskiej. Red. Elżbieta Nowicka, Alina Borkowska-Rychlewska, 11–26. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Google Scholar

Pośpiech Remigiusz. 2006. Jasnogórska Muzyka Dawna. Musica Claromontana vol 11. Homage to Pope, John Paul II (komentarz do płyty CD, Musicon).
Google Scholar

Smither Howard E. 2001. Sepolcro. W The New Grove Dictionary of Music and Musicians. (15.04.2025) https://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/. DOI: https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.25427
Google Scholar

Stockigt Janice B. 2011. The court of Saxony-Dresden. W Music at German courts, 1715–1760: changing artistic priorities. Red. Samantha Owens, Janice B. Stockigt, 17–49. Woodbridge: Boydell Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9781846159312-008
Google Scholar

Stockigt Janice B. 2003. The 'Catalogo (Thematico) [sic] della Musica di Chiesa (catholica [sic] in Dresda) composta Da diversi Autori – secondo l'Alfabetto 1765'. W Early Music. Context and Ideas. International Conference in Musicology, Kraków 18–21 September 2003, 117–121. Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Instytut Muzykologii.
Google Scholar

Szpak Jacek. 2021. „Kontakty polskich królowych z sanktuarium i klasztorem paulinów na Jasnej Górze”. Rocznik Filozoficzny Ignatianum 27: 141–159. DOI: https://doi.org/10.35765/rfi.2021.2702.7
Google Scholar

Ślusarczyk Dawid. 2017. „Retoryczna koncepcja formy w jasnogórskich utworach pasyjnych z XVIII wieku”. Notes Muzyczny 4 (7): 175–196.
Google Scholar

Widacka Hanna. 1983. „Ikonografia Częstochowy w grafice XVII i XVIII wieku”. Studia Claromontana 4: 289–337.
Google Scholar

Żórawska-Witkowska Alina. 2012. Muzyka na polskim dworze Augusta III. Cz. 1. Lublin: Polihymnia.
Google Scholar

Strony internetowe
Google Scholar

Hofmusik in Dresden. Ein digitales Quellenangebot der SLUB Dresden zur Musik- und Theaterforschung. (12.09.2025) https://hofmusik.slub-dresden.de/.
Google Scholar

Papiernie w Polsce. (10.09.2025) https://papiernie.pl/lokalizacja/podgorzyn-giersdorf/.
Google Scholar

Stockigt Janice. Catalogue of the Music Collection of the Dresden Catholic Court Church 1765. (15.09.2025) https://omeka.cloud.unimelb.edu.au/hofkirchecatalogo1765/.
Google Scholar