Posługi świeckich w liturgii słowa podczas Mszy św. w dziejach Kościoła

Waldemar Pałęcki

doi:10.25167/ls.4831

Opublikowane: 2022-12-28

Tom 60 Nr 2 (2022)

Posługi świeckich w liturgii słowa podczas Mszy św. w dziejach Kościoła

Waldemar Pałęcki

Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

Dział: Liturgia

https://doi.org/10.25167/ls.4831

Abstrakt

Liturgia ze swej natury domaga się zaangażowania wielu osób podczas jej sprawowania. W Konstytucji o liturgii świętej Soboru Watykańskiego II zaznaczono, że: „W odprawianiu liturgii każdy spełniający swą funkcję, czy to duchowny, czy świecki, powinien czynić tylko to i wszystko to, co należy do niego z natury rzeczy i na mocy przepisów liturgicznych” (KL 28). Z perspektywy wielu lat od ogłoszenia konstytucji soborowej zachęta ta jest ciągle aktualna, tym bardziej, że przez wiele wieków celebracja liturgii była sklerykalizowana, a wierni świeccy stali się wyłącznie słuchaczami. Na nowo na posługę podczas liturgii słowa zwrócił uwagę papież Paweł VI w motu proprio Ministeria quaedam, a zwłaszcza papież Franciszek w motu proprio Spiritus Domini, dopuszczając do tej posługi również kobiety.

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie znaczenia i roli osób pełniących posługi podczas liturgii słowa we Mszy św. z perspektywy historii liturgii. Począwszy od św. Justyna, poprzez ojców Kościoła, rozporządzenia soborów i synodów przedstawiono miejsce lektorów i psałterzystów pełniących swoją w czasie Mszy św. Podkreślono, że osoby pełniące posługę lektorów w trzech pierwszych wiekach były przede wszystkim osobami świeckimi. Dopiero od papieża Syrycjusza, lektorat stał jednym ze stopni do otrzymania święceń wyższych. W ten sposób doszło do sklerykalizowania pełnienia tej funkcji. Również psałterzystów na Wschodzie dość wcześnie zaliczano do stanu duchownego. Klerykalizację pełnionych funkcji przypieczętował zwyczaj ustanawiania lektorów i psałterzystów w formie święceń. Stan ten został zmieniony dopiero po Soborze Watykańskim II.

Słowa kluczowe:

lektor, psałterzysta, posługi, liturgia słowa, Msza św

Pobierz pliki

Palecki_LitS_60

Zasady cytowania

Pałęcki, W. (2022). Posługi świeckich w liturgii słowa podczas Mszy św. w dziejach Kościoła. Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars, 60(2), 29–54. https://doi.org/10.25167/ls.4831

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Ambrosius, De excessu fratris sui Satyri libri duo, PL 16, 1289-1409.
Google Scholar

Andrieu Michel, Les Ordines Romani du haut moyen Age, I-V, Leven 1931-1961.
Google Scholar

Canon vel constitutio Silvestri episcopi Urbis Romae, et domini Constantini Augusti, qualiter ecclesiastici gradus custodiantur, vel religio, PL 8, 829-839.
Google Scholar

Codex Iuris Canonici, Pii X Pontificis maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, Typis polyglottis Vaticanis MCMXXXIX, s. 234.
Google Scholar

Congregatio pro Cultu Divino, Inaestimabile donum, AAS 72 (1980), s. 331-343.
Google Scholar

Cyprianus, Epistola XXXIII: Ad clerum et plebem, de Aurelio lectore ordinato, PL 4, 317-320.
Google Scholar

Cyprianus, Epistola XXXIV: Ad clerum et plebem, de Celerino lectore ordinato, PL 4, 320-324.
Google Scholar

Decreta authentica Congregationis Sacrorum Rituum ex actis eiusdem collecta eiusque auctoritate promulgata sub auspiciis ss. domini nostri Leonis Papae XIII, Vol. I., Roma MDCCCXCVIII.
Google Scholar

Deshusses J. (ed.), Le Sacramentaire Grégorien. Ses Principales Formes d’après les plus anciens Manuscrits, v. 1, Fribourg 1971, s. 600.
Google Scholar

Dokumenty Soborów Powszechnych, t. I-IV, Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2002-2005.
Google Scholar

Dokumenty synodów od 50 do 381 roku [Synody i kolekcje praw, t. I], Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2006.
Google Scholar

Dokumenty synodów od 381 do 431 roku [Synody i kolekcje praw, t. IV], Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2010.
Google Scholar

Dokumenty synodów od 431 do 504 roku [Synody i kolekcje praw, t. VI], Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2011.
Google Scholar

Dokumenty synodów od 506 do 553 roku [Synody i kolekcje praw, t. VIII], Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2014.
Google Scholar

Dokumenty synodów od 553 do 600 roku [Synody i kolekcje praw, t. XII], Pietras Henryk (opr.), Kraków 2020.
Google Scholar

Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna. O męczennikach palestyńskich, [Pisma Ojców Kościoła, t. III], Poznań 1924.
Google Scholar

Głowacki Zbigniew, Sakramentalność liturgii słowa Bożego we Mszy Świętej, „Roczniki Teologiczne” 63 (2016) z. 8, s. 5-19. DOI: https://doi.org/10.18290/rt.2016.63.8-1
Google Scholar

Hieronimus, Epistola CXLVII. Ad Sabinianum lapsum, PL 22, 1195-1204.
Google Scholar

Il “Pontificalis Liber” di Agostino Patrizi Piccolomini e Giovanni Burcardo (1485), Sodi Manlio (opr.), Città del Vaticano 2006.
Google Scholar

Ioannes Paulus, Christifideles laici, AAS 81 (1989), s. 393-521.
Google Scholar

Jungmann Joseph Andreas, Missarum sollemnia, B. I, Wien-Freiburg-Basel 51962.
Google Scholar

Kodeks Prawa Kanonicznego, Poznań 22022.
Google Scholar

Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium, w: Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2002, s. 48-78.
Google Scholar

Konstytucje apostolskie [Synody i kolekcje praw, t. II], Baron Arkadiusz, Pietras Henryk (opr.), Kraków 2007, s. 1*-293*.
Google Scholar

Krakowiak Czesław, Lektor w historii i we współczesnych dokumentach Kościoła. Kobieta lektor, „Anamnesis” 46 (2006), s. 59-73.
Google Scholar

Le Pontifical de Guillaume Durand, w: Andrieu Michel (ed.), Le Pontifical Romain au moyen-âge, v. 3, Città del Vaticano 1940.
Google Scholar

Le Pontifical de La Curie Romaine au XIIIe siècle, w: Andrieu Michel (ed.), Le Pontifical Romain au moyen-âge, v. 2, Città del Vaticano 1940.
Google Scholar

Le Pontifical Romaine du XIIe siècle, w: Andrieu Michel (ed.), Le Pontifical Romain au moyen-âge, v. 1, Città del Vaticano 1938.
Google Scholar

Le Pontifical Romano-Germanique du dixième siècle, v. 1, C. Vogel, R. Elze (ed.), Città del Vaticano 1963.
Google Scholar

Le Sacramentaire Grégorien. Ses Principales Formes d’après les plus anciens Manuscrits, v. 1, Deshusses Jean (ed.), Fribourg 1971.
Google Scholar

Leonus Magnus, Epistola CLXVII. Ad Rusticum Narbonensem episcopum, PL 54, 1197-1209.
Google Scholar

Liber Sacramentorum Romanae Aeclesiae ordinis anni circuli (Cod. Vat. Reg. lat. 316/Paris Bibl. Nat. 7193, 41/56 Sacramentarium Gelasianum), Mohlberg Leo Cunibert (ed.), Roma 1960.
Google Scholar

Martini Aldo, Il cosiddetto pontificale di Poitiers (Paris, Bibliothèque de l’Arsenal, cod. 227), Roma 1979.
Google Scholar

Nadolski Bogusław, Leksykon liturgii, Poznań 2006.
Google Scholar

Ordo Missae, Editio typica, Città del Vaticano 1969.
Google Scholar

Paprocki Henryk, Hipolita Rzymskiego „Tradycja Apostolska”: wstęp, przekład, komentarz, „Studia Theologica Varsaviensia” 14/1 (1976), s. 145-169.
Google Scholar

Paulinus Nolanus, De s. Felice Natalitium Carmen IV, PL 61, 468-476.
Google Scholar

Paulus VI, Motu proprio: Ministeria quaedam, AAS 64 (1972), s. 529-534.
Google Scholar

Pawlak Ireneusz, Chór. I. W aspekcie muzycznym, EK III, kol. 263-265.
Google Scholar

Pawlak Ireneusz, Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów Kościoła, Lublin 2000.
Google Scholar

Pius X, O muzyce i śpiewie kościelnym, Warszawa 2002.
Google Scholar

Pius XII, Musicae sacrae disciplina, AAS 48 (1956), s. 5-26.
Google Scholar

Pontificale Romanvm Clementis VIII. Pont. Max. ivssv editvm, Romae Apud Iacobum Lunam, Impensis Leonardi Parasoli & Sociorum, MDXCV.
Google Scholar

Pontyfikał Rzymski odnowiony zgodnie z postanowieniem świętego Soboru Powszechnego Watykańskiego II wydany z upoważnienia papieża Pawła VI: Obrzędy ustanowienia lektorów i akolitów, Katowice 2014
Google Scholar

Righetti Mario, Manuale di storia liturgica IV, Milano 31964, nowe wyd. 2005.
Google Scholar

S. Congregatio pro Cultu Divino, Liturgicae instaurationesi, AAS 62 (1970), 692-704.
Google Scholar

S. Congregatio Rituum, Inter Oecumenici, AAS 56 (1964), s. 877-900.
Google Scholar

S. Congregatio Rituum, Musicam sacram, AAS 59 (1967), s. 300-320.
Google Scholar

Sidonius Apollinaris, Liber IV, Epistola 25, PL 58, 531-532.
Google Scholar

Siricius, Epistola I. Ad Himerium episcopum Tarraconensem, PL 13, 1131-1147.
Google Scholar

Święty Justyn Filozof i męczennik, Apologja Dialog z Żydem Tryfonem [Pisma Ojców Kościoła, t. IV], Poznań 1926.
Google Scholar

Tertulianus, Liber de praescriptionibus adversus haereticos, PL 2, 56-57.
Google Scholar