Abstrakt

Austriacki kodeks cywilny (ABGB) obowiązujący w okręgach sądów apelacji lwowskiej i krakowskiej w okresie międzywojennym przewidywał zasadę swobody testowania przez spadkodawcę. Swoboda ta mogła jednak niekiedy godzić w prawa spadkowe osób najbliższych spadkodawcy. Instytucją chroniącą prawa tych osób był zachowek, który należał się im jako dziedzicom koniecznym. Podstawą obliczenia wysokości zachowku była wielkość masy spadkowej. Przy obliczaniu zachowku brano jednak pod uwagę także darowizny, jakie otrzymali od spadkodawcy dziedzice konieczni (osoby uprawnione do zachowku) oraz spadkobiercy i legatariusze. ABGB przewidywał, że w przypadku gdy należny dziedzicom koniecznym zachowek był uszczuplony (w niepełnej wysokości), mogli oni domagać się jego uzupełnienia. Kwestie dotyczącego tego, jakie darowizny były brane pod uwagę, a jakie nie przy obliczaniu wysokości zachowku, wskutek różnych praktyk w tym zakresie były przedmiotem wielu orzeczeń sądów. Orzecznictwo sądów w tym zakresie było niejednolite. Przewidywało wyrównanie uszczuplonego zachowku zarówno w naturze (w postaci proporcjonalnej części darowizny), jak i w postaci świadczenia pieniężnego, z czasem coraz bardziej ewoluując w tym kierunku.