• Zarejestruj
  • Zaloguj
    • Flaga wersji językowej  English Flaga wersji językowej  Język Polski
    Opublikowane: 2024-11-07
    Tom 22 Nr 2 (2024)

    The substantive right to environment and the procedural environmental rights under the Aarhus Convention – Part II

    Jerzy Jendrośka
    Opolskie Studia Administracyjno-Prawne
    Dział: Articles
    DOI https://doi.org/10.25167/osap.5633

    Abstrakt

    Niniejszy artykuł stanowi Część II studium przedstawiającego wzajemne relacje między materialno-prawnymi i proceduralnymi uprawnieniami do środowiska na tle zróżnicowanego charakteru uprawnień o charakterze materialno-prawnym i wyzwań napotykanych przy projektowaniu prawa do zdrowego środowiska. Podczas gdy część I poświęcona była przedstawieniu rozwoju odpowiednich przepisów prawnych dotyczących uprawnień o charakterze materialno-prawnym, w tym zarówno praw człowieka, jak i praw przyrody (tzw. Rights of Nature – RoN), niniejsza część II stanowi ich kontynuację, przedstawiając genezę i koncepcyjne korzenie Konwencji EKG ONZ z Aarhus jako próby skodyfikowania środowiskowych praw proceduralnych i wspierania demokracji uczestniczącej w kwestiach środowiskowych. W tym kontekście przedstawiono też bardziej szczegółowy opis procesu włączania do Konwencji z Aarhus również odniesienia do materialnego prawa do środowiska oraz ostateczny kształt Artykułu 1 Konwencji odnoszącego się do tej kwestii. Uzupełnieniem tego jest krótki przegląd zakresu i struktury Konwencji oraz jej powiązań z Zasadą 10 Deklaracji z Rio de Janeiro, a także kilka uwag dotyczących struktury normatywnej Konwencji, powszechnie uważanej za bazującą na "podejściu opartym na uprawnieniach" (tzw. „rights-based approach”). Powyższa analiza stanowi podstawę dla uwag dotyczących odpowiedniej roli trzech rodzajów systemów prawnych uregulowanych w art. 9 ust. 1, 2 i 3 Konwencji z Aarhus w ochronie materialnych praw środowiskowych i demokracji uczestniczącej. W tym zakresie wnioski z badań odbiegają od konwencjonalnych poglądów.

    Po pierwsze, wnioski z badań wskazują, że postanowienia art. 9 ust. 1 dotyczące dostępu do wymiaru sprawiedliwości obejmują jedynie dostęp do informacji na podstawie art. 4, podczas gdy możliwość egzekwowania postanowień art. 5 (powszechnie uważanego za zapewniający również prawa społeczeństwa) nie jest zbyt jasna na gruncie Konwencji. Po drugie, przepisy o dostępie do wymiaru sprawiedliwości z art. 9 ust. 2 tylko w przypadku organizacji ekologicznych mogą być traktowane jako środek odwoławczy dotyczący praw do udziału w postępowaniu, podczas gdy w przypadku osób fizycznych mogą być traktowane jedynie jako środek odwoławczy dotyczący ich praw podmiotowych do „prywatnego” środowiska, a możliwość egzekwowania przez osoby fizyczne przepisów proceduralnych art. 6 (zapewniających społeczeństwu uprawnienia do udziału w postępowaniu) nie jest zbyt jasna w świetle Konwencji. Po trzecie, art. 9 ust. 3 nie może być traktowany jako środek odwoławczy w odniesieniu do materialnego prawa do zdrowego środowiska, o którym mowa w art. 1 Konwencji, a jego rola jako środka odwoławczego w odniesieniu do innych praw proceduralnych przyznanych przez Konwencję jest daleka od jasności, ponieważ Konwencja zapewnia w tym przypadku dość szeroką swobodę Stronom w ustalaniu kryteriów legitymacji procesowej. Wreszcie, wyniki badania podkreślają potrzebę interpretacji art. 9 ust. 3 w świetle różnych konceptualnych korzeni Konwencji, tj. nie tylko w odniesieniu do praw środowiskowych ale też w odniesieniu do jej roli w zapewnianiu skuteczności ochrony środowiska oraz wspieraniu demokracji uczestniczącej i rządów prawa.

    Słowa kluczowe:

    prawo do środowiska, Konwencja z Aarhus, uprawnienia proceduralne

    Pobierz pliki

    Zasady cytowania

    Jendrośka, J. (2024). The substantive right to environment and the procedural environmental rights under the Aarhus Convention – Part II. Opolskie Studia Administracyjno-Prawne, 22(2), 43–83. https://doi.org/10.25167/osap.5633

    Cited by / Share

    Licencja


    Ta strona używa pliki cookie dla prawidłowego działania, aby korzystać w pełni z portalu należy zaakceptować pliki cookie.