Stilìstičnì studìï movoznavcìv harkìvsʹkoï fìlologìčnoï školi 20–30 rr. HH st.
Olʹga Čeremsʹka
Харківський національний економічний університет імені Семена Кузнецяhttps://orcid.org/0000-0002-3360-8421
Abstrakt
The article focuses on the concept of historical memory on the basis of the Ukrainian linguistics ofthe 1920s and 1930s. The aspects of the scientific work of linguists of the Kharkiv Philological School (O. Vetukhov, M. Yogansen, O. Kurylo, M. Nakonechnyi, K. Nymchynov, V. Simovych, O. Synyavskyi, S. Smerechynskyi, M. Sulyma, B. Tkachenko, О. Finkel), who were in creative interaction with the Slavic and European scientific circles, are characterised; the influence of the ideas of the Prague linguistic circle, in particular its structural-semantic paradigm, on the directions of scientific research of Ukrainian linguists during the mentioned period is noted. Attention is focused on the main achievements of Ukrainian linguistics in the field of stylistics. The work of O. Kurylo Attention on the modern Ukrainian literary language (1920) is analysed in view of the terminology apparatus of stylistics, including theoretical and methodological principles of Ukrainian and Slavic linguistics in general. The stylistic advisers of M. Gladkyi, which highlight the cultural aspects of journalism and literature, and peculiarities of word-formation in the language of the press and fiction, are discussed. The work Ukrainian phrase. Short Sketches (1928) by M. Sulyma, devoted to issues of stylistic morphology and stylistic syntax is investigated as well as the terminology of stylistics used in the work of S. Smerechynskyi Essays on the Ukrainian syntax (in connection with phraseology and stylistics) (1932); M. Yogansen’s scientific discoveries Elementary laws of versification (1922) and How the narrative is constructed. Analysis of Prose Samples (1927) as well as O. Finkel’s: A Brief Introduction to Theoretical Stylistics (1927), L. Bulakhovsky’s The Basics of Linguistics (1931–1932) are scrutinised. The course of B. Tkachenko’s Essay of Ukrainian Stylistics (Kharkiv, 1929–1930?), created under the influence of French stylistics by S. Bally is noted, in which for the first time in Ukrainian linguistics, the necessity of studying stylistics as a separate educational discipline was proved, its purpose and task were articulated, and conceptual apparatus outlined; the essence and nature of the interrelations of the literary language with individual and folk-colloquial language are investigated.
Słowa kluczowe:
Kharkiv linguistic school, stylistics of the Ukrainian language, culture of language, functional styles, individual language, literary language, normativityBibliografia
Bevzenko S., 1991, Istoriya ukrayins’koho movoznavstva. Istoriya vyvchennya ukrayins’koyi movy, Kyyiv.
Google Scholar
Hantsov V., 1925, Problemy rozvytku nashoyi literaturnoyi movy, «Zhyttya y revolyutsiya », № 10, s. 61–65.
Google Scholar
Hladkyy M., 1928, Nasha hazetna mova, http://elib.nplu.org/object.html?id=9706 (data zvernennya: 28.11.2018)
Google Scholar
Hladkyy M., 1929, Mova suchasnoho ukrayins’koho pys’menstva, «Zhyttya y revolyutsiya », Kn. IV, s. 92–100.
Google Scholar
Hladkyy M., 1930, Mova suchasnoho ukrayins’koho pys’menstva, Harkiv–Kyyiv.
Google Scholar
Horbach O., «Bili» y temni plyamy v istoriyi movoznavstva URSR 1930-ykh rr., https://r2u.org.ua/node/224 (data zvernennya: 27.11.2018).
Google Scholar
Horbach O., 1990, O. Smerechyns’koho narysy z ukrayins’koyi syntaksy [Pislyaslovo]. – Smerechyns’kyy S., Narysy z ukrayins’koyi syntaksy v zv”yazku z frazeolohiyeyu ta stylistykoyu, Myunkhen.
Google Scholar
Hryshchenko A., 2005, O. N. Synyavs’kyy: mistse v istoriyi ukrayins’koho movoznavstva, «Ukrayins’ka mova», № 4, s. 22–62.
Google Scholar
Dotsenko R., 2006, Hladkyy Mykola Dmytrovych. – Entsyklopediya suchasnoyi Ukrayiny (ESU) [Elektronnyy resurs], http://esu.com.ua/search_articles.php?id=16147 (data zvernennya: 29.11. 2018).
Google Scholar
Zhovtobryukh M., 1991, Narys istoriyi ukrayins’koho radyans’koho movoznavstva (1918–1941), red. V. M. Rusanivs’kyy, Kyyiv.
Google Scholar
Yohansen M., 2009, Vybrani tvory, uporyad. R. Mel’nykiv, Kyyiv.
Google Scholar
Yermolenko S. Ya., 2014, Puryzm. – Ukrayins’ka mova: entsyklopediya, red. V. M. Rusanivs’kyy, O.O. Taranenko, M. P. Zyablyuk ta in., Kyyiv, s. 541.
Google Scholar
Yermolenko S. Ya., 2004, Styl’. – Ukrayins’ka mova: entsyklopediya, red. V. M. Rusanivs’kyy, O. O. Taranenko, M. P. Zyablyuk ta in., Kyyiv, s. 652.
Google Scholar
Kurylo O., 2004, Uvahy do suchasnoyi ukrayins’koyi literaturnoyi movy, Kyyiv (peredruk vydannya 1925 r.).
Google Scholar
Matviyenko O., 1932, Stylistychni paraleli (proty puryzmu), Kharkiv.
Google Scholar
Matsyuk H., 2018, Vplyv ideolohiyi na movu, movoznavstvo i movoznavtsiv: shtrykhy doobrazu ukrayins’koho suspil’stva pershoyi tretyny XX st., «Studia Ucrainica Varsoviensia», vyp. 6, s. 199–217.
Google Scholar
Muromtseva O., 2000, Kurylo Olena Borysivna. – Ukrayins’ka mova: entsyklopediya, red. V. M. Rusanivs’kyy, O. O. Taranenko, M. P. Zyablyuk ta in., Kyyiv, s. 266.
Google Scholar
Mushynka M., Khobzey N., 2014, Zilyns’kyy Ivan Mykhaylovych. – Entsyklopediya suchasnoyi Ukrayiny (ESU) [Elektronnyy resurs], http://esu.com.ua/search_articles.php?id=16147 (data zvernennya: 29.11.2018).
Google Scholar
Ohiyenko I. (Mytropolyt Ilarion), 1995, Istoriya ukrayins’koyi literaturnoyi movy, uporyad., avt. ist.-biohr. narysu ta prymit. M. S. Tymoshyk, Kyyiv.
Google Scholar
Repyna L., 2006, Pamyat’ y ystoryoopysanye. – Ystoryya y pamyat’: ystorycheskaya kul’tura Evropы do nachala novoho vremeny, red. L. P. Repyna, Moskva, s. 19–46.
Google Scholar
Synyavs’kyy O., 1922, Poradnyk ukrayins’koyi movy, Kharkiv–Berlin–N’Yu-York.
Google Scholar
Smerechyns’kyy S., 1932, Narysy z ukrayins’koyi syntaksy v zv”yazku z frazeolohiyeyu ta stylistykoyu, Kharkiv.
Google Scholar
Struhanets’ L., 2002, Dynamika leksychnykh norm ukrayins’koyi literaturnoyi Movy XX stolittya: monohrafiya, Ternopil’.
Google Scholar
Sulyma M., 1927, Z pryvodu nashykh movnykh zlydniv, «Radyans’ka osvita», № 2, s. 25–33.
Google Scholar
Sulyma M., 1928, Problema literaturnoyi normy v ukrayins’kiy movi, «Shlyakh osvity», № 4, s. 132–141.
Google Scholar
Sulyma M., 1928, Ukrayins’ka fraza: Koroten’ki nacherky, Kharkiv, https://r2u.org.ua/node/186 (data zvernennya: 27.11.2018).
Google Scholar
Sumtsov M., 1918, Nacherk rozvytku ukrayins’koyi literaturnoyi movy, Kharkiv, s. 6–16.
Google Scholar
Pohrebennyk F., 2005, Vasyl’ Simovych – ukrayins’kyy vchenyy i hromads’ko-kul’turnyy diyach. – Vasyl’ Simovych, pratsi u dvokh tomakh, t. 2: Literaturoznavstvo.
Google Scholar
Kul’tura, uporyadk. L. Tkach, O. Ivasyuk za uchastyu R. Pylypchuka, Ya. Pohrebennyk; peredm. F. Pohrebennyk, Chernivtsi, s. 11–22.
Google Scholar
Prazhskyy lynhvystycheskyy kruzhok, 1967, Moskva, s. 17–41.
Google Scholar
Tkachenko B., 1929–1930?, Narys ukrayins’koyi stylistyky, red. L. Bulakhovs’kyy, Kharkiv.
Google Scholar
Shevel’ov Yu., 2002, Portrety ukrayins’kykh movoznavtsiv, Kyyiv.
Google Scholar
Shevel’ov Yu., 2005, Nezastupna vtrata. – Vasyl’ Simovych – movoznavets’. Vasyl’ Simovych, pratsi u dvokh tomakh, t. 1: Movoznavstvo, uporyadk. i peredm. L. Tkach, Chernivtsi, s. 426–430.
Google Scholar
Shevel’ov Yu., 1966, Puryzm v ukrayins’kiy movi, http://movahistory.org.ua/wiki/%D0%A8%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BE-%D0%B2_%D0%AE._%D0%9F%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BC_%D0%B2_%D1%83%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%97%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D1%96%D0%B9_%D0%BC%D0%BE-%D0%B2%D1%96 (data zvernennya: 27.11.2018).
Google Scholar
Shevchenko T. 2004, Smerechyns’yy Serhiy Stepanovych [Ctefanovych]: entsyklopediya, red. V.M. Rusanivs’kyy, O.O. Taranenko, M.P. Zyablyuk ta in., Kyyiv, s. 628.
Google Scholar
Doroszewski W. 1954, Rozmowy о języku, t. 3, Warszawa.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
