Semantyka i struktura językowych formuł gestycznych w kontaktach familijnych schyłku XIX stulecia (na podstawie korespondencji rodzinnej Pawlikowskich)
Marceli Olma
Abstrakt
The paper is based on marital and family letters; the author analyses them using pragmalinguistic and cultural linguistic methods. The article focuses on the phrases which copy or replace the gestures people make during face-to-face communication. The analysed expressions inform mainly about kissing, blessing, and the need of physical closeness. They are used to maintain emotional bond between the distanced family members. Relating to other sets of correspondence from the past, the phrases used by the Pawlikowscy are characterized by freshness and originality; they testify to the creativity of the authors, drawing from the morphological and lexical resources of the 19th century Polish language.
Słowa kluczowe:
letters, pragmalinguistics, cultural linguistics, Polish family language, gesturesBibliografia
Bieńkowska D., 2011, Między konwenansami a autentyzmem uczuć, czyli „Reymontowska pieśń na cześć miłości — Ścieżkami pięknej polszczyzny. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Mirosławie Białoskórskiej z okazji 65-lecia urodzin i 45-lecia pracy zawodowej, red. L. Mariak, A. Seniów, Szczecin, s. 29-38
Google Scholar
Grabias S., 1997, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
Google Scholar
Jarząbek K., 1994a, Kinetyczne formy powitań i pożegnań, „Etnolingwistyka”, VI, s. 64-81.
Google Scholar
Jarząbek K., 1994b, Mimika jako element komunikacji międzyludzkiej, „Studia Semiotyczne”,
Google Scholar
XVIII, s. 67-76.
Google Scholar
Jarząbek K., 2004, Obraźliwe treści wyrażane ciałem, „Socjolingwistyka”, XVIII, s. 165-176.
Google Scholar
Jarząbek K., 2006, Pocałunek jako znak i jego funkcje w porozumiewaniu się, „Socjolingwistyka”, XX, s. 55-64.
Google Scholar
Jurkowski M., 1986, Jak Jan III Sobieski w listach żonę swoją nazywał, „Prace Filologiczne”, XXXIII, s. 413-420.
Google Scholar
Kita M., 2001, Język potoczny jako język bliskości. Język w komunikacji, t. 1, red. G. Habrajska, Łódź, 170-175.
Google Scholar
Kita M., 2005, Językowe rytuały grzecznościowe, Katowice.
Google Scholar
Kita M., 2007, Szeptem albo wcale. O wyznawaniu miłości, Katowice.
Google Scholar
Kłobus A., 1991, Jak król Jan III Sobieski zwracał się do żony i dzieci. – Regionalizmy w języku familijnym. (Zbiór studiów), red. K. Handke, Wrocław, s. 89-96.
Google Scholar
Machnicka V., 2006, Korespondencyjne dzieje pewnej miłości, czyli środki językowe oddające uczucia i emocje w „Listach do narzeczonej i żony" Bolesława Prusa. - Wyrażanie emocji, red. K. Michalewski, Łódź, s. 538-549.
Google Scholar
Michalewski K. (red.), 2006, Wyrażanie emocji, Łódź.
Google Scholar
Mikołajczuk A., 1999, Gniew we współczesnym języku polskim, Warszawa.
Google Scholar
Mikołajczuk A., 2009, Obraz radości we współczesnej polszczyźnie, Warszawa.
Google Scholar
Nowakowska M„ 1979, Komunikacja werbalna i niewerbalna jako język wielowymiarowy, „Studia Semiotyczne”, nr 9, s. 181-196.
Google Scholar
Nowakowska-Kempna I., 1986, Konstrukcje zdaniowe z leksykalnymi wykładnikami uczuć, Katowice.
Google Scholar
Nowakowska-Kempna Ł, 1995, Konceptuałizacja uczuć w języku polskim. Część I: Prolegomena, Warszawa.
Google Scholar
Nowakowska-Kempna I., 2000, Konceptuałizacja uczuć w języku polskim. Część II: Data, Warszawa.
Google Scholar
Nowakowska-Kempna I., Dąbrowska A., Anusiewicz J. (red.), 2000, „Język a Kultura”, t. 14: Uczucia w języku i tekście, Wrocław.
Google Scholar
Olma M., 2009, Językowe ekwiwalenty gestów w korespondencji małżeńskiej Heleny Pawlikowskiej, „LingVaria”, IV, nr 1 (7), Kraków, s. 193-204.
Google Scholar
Olma M., 2011, Cechy komunikacji małżeńskiej utrwalone w listach Teodory’ i Jana Matejków z XIX stulecia. - Komunikacja międzyludzka. Leksyka. Semantyka. Pragmatyka II, red. E. Komorowska, K. Kondzioła-Pich. Szczecin, s. 214-225.
Google Scholar
Olma M., 2013, Epistolarny autoportret męża i ojca w listach familijnych Adolfa Dygasińskiego. - „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”, Studia Linguistica VIII, red. K. Kowalik, M. Mączyński, M. Olma, Kraków, s. 227-243.
Google Scholar
Olma M., 2014, Językowo-kulturowy obraz arystokratycznej rodziny polskiej drugiej połowy XIX wieku (na podstawie korespondencji familijnej Heleny i Mieczysława Pawlikowskich), Kraków.
Google Scholar
Pintarić N., 1991, Gestosłowy pozdrowieniowe w języku chorwackim i polskim. - Język, literatura, kultura Słowian dawniej i dziś, red. J. Swidziński, T. Zdancewicz, Poznań, s. 151-164.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1971, Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne, Warszawa.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1999, Emocje. Język i „skrypty kulturowe”. — tejże, Język— umysł - kultura, wybór prac pod red. J. Bartmińskiego, Warszawa, s. 201-219.
Google Scholar
Wiśniewska H., 2000, Zachowania grzecznościowe w listach rodzinnych Ignacego Krasickiego, „Pamiętnik Literacki”, XCI, z. 3, s. 161-176.
Google Scholar
Zawilska K., 2011, Białogłowska mowa afektowna. Listy Teresy do Kazimierza Winnickiego z pierwszej połowy XVIII wieku. — Nasz język w przeszłości - nasza przeszłość w języku 1, red. I. Kępka, L. Warda-Radys, Pelplin, s. 469-477.
Google Scholar
Słowniki
Google Scholar
SDor- Doroszewski W. (red.), Słownik języka polskiego, t. I-1X, Warszawa 1958-1969.
Google Scholar
SEBor Boryś W., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2006.
Google Scholar
SKop - Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Kraków 1997.
Google Scholar
SWar - Karłowicz J., Kryński A.A., Niedźwiedzki W., Słownik języka polskiego, t. I-VIII, Warszawa 1900-1927.
Google Scholar
Źródła
Google Scholar
Bator I., Grzybowska J., Jaglarz M., Klatka U. (red.), 2008, Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej Nr 11001-11434. Archiwum domowe Pawlikowskich, cz. I, Kraków.
Google Scholar
Autorzy
Marceli OlmaStatystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
