Semantyka i struktura językowych formuł gestycznych w kontaktach familijnych schyłku XIX stulecia (na podstawie korespondencji rodzinnej Pawlikowskich)
Marceli Olma
Abstract
The paper is based on marital and family letters; the author analyses them using pragmalinguistic and cultural linguistic methods. The article focuses on the phrases which copy or replace the gestures people make during face-to-face communication. The analysed expressions inform mainly about kissing, blessing, and the need of physical closeness. They are used to maintain emotional bond between the distanced family members. Relating to other sets of correspondence from the past, the phrases used by the Pawlikowscy are characterized by freshness and originality; they testify to the creativity of the authors, drawing from the morphological and lexical resources of the 19th century Polish language.
Keywords:
letters, pragmalinguistics, cultural linguistics, Polish family language, gesturesReferences
Bieńkowska D., 2011, Między konwenansami a autentyzmem uczuć, czyli „Reymontowska pieśń na cześć miłości — Ścieżkami pięknej polszczyzny. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Mirosławie Białoskórskiej z okazji 65-lecia urodzin i 45-lecia pracy zawodowej, red. L. Mariak, A. Seniów, Szczecin, s. 29-38
Google Scholar
Grabias S., 1997, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
Google Scholar
Jarząbek K., 1994a, Kinetyczne formy powitań i pożegnań, „Etnolingwistyka”, VI, s. 64-81.
Google Scholar
Jarząbek K., 1994b, Mimika jako element komunikacji międzyludzkiej, „Studia Semiotyczne”,
Google Scholar
XVIII, s. 67-76.
Google Scholar
Jarząbek K., 2004, Obraźliwe treści wyrażane ciałem, „Socjolingwistyka”, XVIII, s. 165-176.
Google Scholar
Jarząbek K., 2006, Pocałunek jako znak i jego funkcje w porozumiewaniu się, „Socjolingwistyka”, XX, s. 55-64.
Google Scholar
Jurkowski M., 1986, Jak Jan III Sobieski w listach żonę swoją nazywał, „Prace Filologiczne”, XXXIII, s. 413-420.
Google Scholar
Kita M., 2001, Język potoczny jako język bliskości. Język w komunikacji, t. 1, red. G. Habrajska, Łódź, 170-175.
Google Scholar
Kita M., 2005, Językowe rytuały grzecznościowe, Katowice.
Google Scholar
Kita M., 2007, Szeptem albo wcale. O wyznawaniu miłości, Katowice.
Google Scholar
Kłobus A., 1991, Jak król Jan III Sobieski zwracał się do żony i dzieci. – Regionalizmy w języku familijnym. (Zbiór studiów), red. K. Handke, Wrocław, s. 89-96.
Google Scholar
Machnicka V., 2006, Korespondencyjne dzieje pewnej miłości, czyli środki językowe oddające uczucia i emocje w „Listach do narzeczonej i żony" Bolesława Prusa. - Wyrażanie emocji, red. K. Michalewski, Łódź, s. 538-549.
Google Scholar
Michalewski K. (red.), 2006, Wyrażanie emocji, Łódź.
Google Scholar
Mikołajczuk A., 1999, Gniew we współczesnym języku polskim, Warszawa.
Google Scholar
Mikołajczuk A., 2009, Obraz radości we współczesnej polszczyźnie, Warszawa.
Google Scholar
Nowakowska M„ 1979, Komunikacja werbalna i niewerbalna jako język wielowymiarowy, „Studia Semiotyczne”, nr 9, s. 181-196.
Google Scholar
Nowakowska-Kempna I., 1986, Konstrukcje zdaniowe z leksykalnymi wykładnikami uczuć, Katowice.
Google Scholar
Nowakowska-Kempna Ł, 1995, Konceptuałizacja uczuć w języku polskim. Część I: Prolegomena, Warszawa.
Google Scholar
Nowakowska-Kempna I., 2000, Konceptuałizacja uczuć w języku polskim. Część II: Data, Warszawa.
Google Scholar
Nowakowska-Kempna I., Dąbrowska A., Anusiewicz J. (red.), 2000, „Język a Kultura”, t. 14: Uczucia w języku i tekście, Wrocław.
Google Scholar
Olma M., 2009, Językowe ekwiwalenty gestów w korespondencji małżeńskiej Heleny Pawlikowskiej, „LingVaria”, IV, nr 1 (7), Kraków, s. 193-204.
Google Scholar
Olma M., 2011, Cechy komunikacji małżeńskiej utrwalone w listach Teodory’ i Jana Matejków z XIX stulecia. - Komunikacja międzyludzka. Leksyka. Semantyka. Pragmatyka II, red. E. Komorowska, K. Kondzioła-Pich. Szczecin, s. 214-225.
Google Scholar
Olma M., 2013, Epistolarny autoportret męża i ojca w listach familijnych Adolfa Dygasińskiego. - „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”, Studia Linguistica VIII, red. K. Kowalik, M. Mączyński, M. Olma, Kraków, s. 227-243.
Google Scholar
Olma M., 2014, Językowo-kulturowy obraz arystokratycznej rodziny polskiej drugiej połowy XIX wieku (na podstawie korespondencji familijnej Heleny i Mieczysława Pawlikowskich), Kraków.
Google Scholar
Pintarić N., 1991, Gestosłowy pozdrowieniowe w języku chorwackim i polskim. - Język, literatura, kultura Słowian dawniej i dziś, red. J. Swidziński, T. Zdancewicz, Poznań, s. 151-164.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1971, Kocha, lubi, szanuje. Medytacje semantyczne, Warszawa.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1999, Emocje. Język i „skrypty kulturowe”. — tejże, Język— umysł - kultura, wybór prac pod red. J. Bartmińskiego, Warszawa, s. 201-219.
Google Scholar
Wiśniewska H., 2000, Zachowania grzecznościowe w listach rodzinnych Ignacego Krasickiego, „Pamiętnik Literacki”, XCI, z. 3, s. 161-176.
Google Scholar
Zawilska K., 2011, Białogłowska mowa afektowna. Listy Teresy do Kazimierza Winnickiego z pierwszej połowy XVIII wieku. — Nasz język w przeszłości - nasza przeszłość w języku 1, red. I. Kępka, L. Warda-Radys, Pelplin, s. 469-477.
Google Scholar
Słowniki
Google Scholar
SDor- Doroszewski W. (red.), Słownik języka polskiego, t. I-1X, Warszawa 1958-1969.
Google Scholar
SEBor Boryś W., Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2006.
Google Scholar
SKop - Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Kraków 1997.
Google Scholar
SWar - Karłowicz J., Kryński A.A., Niedźwiedzki W., Słownik języka polskiego, t. I-VIII, Warszawa 1900-1927.
Google Scholar
Źródła
Google Scholar
Bator I., Grzybowska J., Jaglarz M., Klatka U. (red.), 2008, Inwentarz rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej Nr 11001-11434. Archiwum domowe Pawlikowskich, cz. I, Kraków.
Google Scholar
Authors
Marceli OlmaStatistics
Downloads
License
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
Most read articles by the same author(s)
- Marceli Olma, Funkcje wybranych typów derywatów w polszczyźnie familijnej XIX stulecia (na podstawie korespondencji małżeńskiej Zofii Kraszewskiej) , Stylistyka: Vol. 18 (2009): Styl i kreatywność - Style and Creativity