Tekst religijny w politycznym przetworzeniu – „Gorzkie żale moskalofilskie” Telesfora Chełchowskiego
Jolanta Klimek-Grądzka
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIhttps://orcid.org/0000-0002-6289-5634
Abstrakt
Telesfor Chełchowski’s Gorzkie żale moskalofilskie [The Moscophile Lenten Lamentations] (1917) is a text which corresponds to the poetics of political disputes of the Polish in exile at the turn of the 19th and the 20th century. At the same time, the author draws on from the Polish literary tradition. Through making references to the prayer convention and model – Lenten (Bitter) Lamentations – and taking into account the genesis, Chełchowski’s text can be regarded as travesty or a specimen of the model. This reference manifests itself in the structure: 1) Awakening; 2) Considerations; 3) three identically complex parts which are internally structured, that is Hymn boleści [A hymn of anguish], Lament moskafilów nad cierpiącym ekscarem [A lament of Moscophiles over the suffering ex-Tsar], Wesoła rozmowa moskofila z koniowcem [A merry talk between a Moscophile and a horsephile]; 4) Zakończenie lamentów moskafilskich [The conclusion of Moscophile laments], as well as in the consistently applied metric model, stylistic and semantic references.
Słowa kluczowe:
prayer, Lenten Lamentations, genology, genre Pattern, stylisticsBibliografia
Brzenczek A., Jędrych K., 2008, Gorzkie żale jako gatunek. – Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii, t. 2, red. K. Kleszczowa, A. Rejter, Katowice, s. 131–143.
Google Scholar
Chełchowski T., 1915, Humorystyczne listy z podróży, Chicago.
Google Scholar
Chełchowski T., 1917, Godzinki moskalofilskie, Chicago.
Google Scholar
Chełchowski T., 1917, Gorzkie żale moskalofilskie, Chicago.
Google Scholar
Doroszewski W., 1938, Język polski w Stanach Zjednoczonych A.P., Warszawa.
Google Scholar
Duda H., 2017, Gorzkie żale – skarb języka polskiego okresu baroku, „Język. Religia. Tożsamość”, nr 2(16), s. 97–112.
Google Scholar
Gloger Z., 1901, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 2, Warszawa.
Google Scholar
Kaczmarek M., 2012, Geneza i rozwój prasy polonijnej oraz emigracyjnej, „Rocznik Prasoznawczy”, nr 6, s. 171–191.
Google Scholar
Klimek-Grądzka J., 2020, „Godzinki moskalofilskie” Telesfora Chełchowskiego –uwagi o strukturze i stylu, „Roczniki Humanistyczne”, z. 6, s. 83–96.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh20686-5
Google Scholar
Malińska A., 2013, „Gorzkie żale” i inne nabożeństwa pasyjne w XVIII wieku. –Codzienność i niecodzienność oświeconych, t. 1: Przyjemności, pasje i upodobania, red. B. Mazurkowa, M. Marcinkowska, S. Dąbrowski, Katowice, s. 89–98.
Google Scholar
Mrongowiusz C., 1854, Dokładny niemiecko-polski słownik, Königsberg, https://archive.org/details/dokadnyniemiecko00mron/mode/2up.
Google Scholar
Pieczyński M., 2015, Pokusy czasu oblężenia. O trawestacjach literatury religijnej w staropolskim piśmiennictwie politycznym, „Teksty Drugie”, 1, s. 311–336.
Google Scholar
Pietrzyk P., 2008, „Chleba naszego powszedniego zbawiłeś nas za panowania swego...” – o parodiach tekstów religijnych w literaturze XVII i XVIII stulecia, „Napis”, seria XIV, s. 57–69.
DOI: https://doi.org/10.18318/napis.2008.1.6
Google Scholar
Sieradzka-Mruk A., 2016, „Radość i nadzieja, smutek i trwoga” w nabożeństwie drogi krzyżowej. Wybrane aspekty ewolucji dyskursu religijnego w XX wieku na przykładzie leksyki dotyczącej uczuć, Kraków.
DOI: https://doi.org/10.12797/9788376387086
Google Scholar
Szczepański J., 2011, Polonia amerykańska w walce o niepodległość Polski, „Niepodległość i Pamięć”, R. XVIII, nr 3–4 (35–36), s. 43–60.
Google Scholar
Wojtak M., 2014, Genologiczna analiza tekstu, „Prace Językoznawcze”, XVI/3, s. 63–71.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2015.63.6-13
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
