Wykrzykniki a emocje
Abstrakt
The aim of the article is to analyse Polish interjections which can express emotions. The study is situated in the central circle of issues that are undertaken to be examined by contemporary linguistics, humanities and science of the mind. They let us realize the existence of some qualities of interjections which have not been analysed with a more penetrating insight or at length so far. The list of the examined lexemes contains 200 items and was made by using Polish dictionary and The National Polish Language Corpus, which is the basis of this analysis. The collected data show that we can express emotions using expressive interjections. The author also made use of lexemes connected with laughing or crying and other forms which are conceptualized in sound or motion domains, as well as impressive interjections. Their meaning can be modified and intensified by prosody and other grammatical processes and is highly dependent on the context.
Słowa kluczowe:
interjection, emotions, expressiveness, cognitive analysis, meaningBibliografia
Ameka F., 1992, Interjections: The Universal Yet Neglected Part of Speech, „Journal of Pragmatics”, No. 18, s. 101–118.
DOI: https://doi.org/10.1016/0378-2166(92)90048-G
Google Scholar
Bańko M. (red.), 2000, Inny słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Bańko M., 2008, Współczesny polski onomatopeikon. Ikoniczność w języku, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Colman A. M., 2009, Słownik psychologii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Daković S., 2006, Interiekcje w języku polskim, serbskim, chorwackim i rosyjskim. Opis i konfrontacja, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Data K., 2000, W jaki sposób językoznawcy opisują emocje? – Uczucia w języku i tekście, red. I. Nowakowska-Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 245–252.
Google Scholar
Dirven R., Radden G., 2001, Kognitywne podstawy języka: język i myśl. – Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, red. E. Tabakowska, Kraków: Universitas, s. 15–44.
Google Scholar
Dubisz S. (red.), 2003, Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Ekman P., Friesen W. V., 1971, Constants across Cultures in the Face and Emotion, „Journal of Personality and Social Psychology”, vol. 17, No. 2, s. 124–129.
DOI: https://doi.org/10.1037/h0030377
Google Scholar
Evans V., 2009, Leksykon językoznawstwa kognitywnego, Kraków: Universitas.
Google Scholar
Fischer O., 2006, Dowody na ikoniczność w języku. – Ikoniczność znaku. Słowo – przedmiot – obraz – gest, red. E. Tabakowska, Kraków: Universitas, s. 15–45.
Google Scholar
Fischer O., Nänny M., 1999, Introduction: Iconicity as a Creative Force in Language Use. – Form Miming Meaning: Iconicity in Language and Literature, eds. M. Nän ny, O. Fischer, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company, s. XV–3.
DOI: https://doi.org/10.1075/ill.1.06fon
Google Scholar
Goossens L., 1990, Metaphtonymy: The Interaction of Metaphor and Metonymy in Expressions for Linguistic Action, „Cognitive linguistics”, vol. 1(3), s. 323–342.
DOI: https://doi.org/10.1515/cogl.1990.1.3.323
Google Scholar
Grochowski M., 1987, O miejscu interiekcji w systemie gramatycznym języka, „Prilozi”, XII, 2, s. 85–100.
Google Scholar
Krzempek M., 2015, Semantyka czeskich wykrzykników, „Bohemistyka”, nr 2, s. 103–125.
Google Scholar
Krzempek M., 2018, Kognitywna analiza semantyczna polskich wykrzykników, „Stylistyka”, t. 27, s. 117–134.
Google Scholar
Krzempek M., 2020, Zrozumieć wykrzyknik – semantyka czeskich wykrzykników, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Langacker R., 2009, Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie, Kraków: Universitas.
Google Scholar
Lewiński P., 2006, Operatory emocji. – Wyrażanie emocji, red. K. Michalewski, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 51–61.
Google Scholar
Mikołajczuk A., 2009, Obraz radości we współczesnej polszczyźnie, Warszawa: Wydawnictwo Semper.
Google Scholar
Orwińska-Ruziczka E., 1992, Funkcje językowe interiekcji w świetle materiału słowackiego i polskiego, Kraków: Universitas.
Google Scholar
Siatkowska E., 1985, Z morfologii tzw. wyrazów amorficznych w języku polskim, czeskim i słowackim, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, nr 23, s. 285–293.
Google Scholar
Strutyński J., 2005, Gramatyka polska, Kraków: Wydawnictwo Tomasz Strutyński.
Google Scholar
Śledź A., 2003, Przerywnik czy wykrzyknik? Analiza składniowa i semantyczna pewnych użyć słów uważanych za wulgarne, „Poradnik Językowy”, nr 9, s. 69–74.
Google Scholar
Świątkowska M., 1999, A może na początku był wykrzyknik? – Między oryginałem a przekładem, t. 5: Na początku był przekład, red. M. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowa, U. Kropiwiec, Kraków: Universitas, s. 277–286.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1996, Między modlitwą a przekleństwem: o Jezu! i podobne wyrażenia na tle porównawczym, „Etnolingwistyka”, nr 8, s. 25–39.
Google Scholar
Wojtczuk K., 2006, Śmiech i płacz w języku i kulturze. Zarys problematyki. – Wyrażanie emocji, red. K. Michalewski, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 102–110.
Google Scholar
Zgółkowa H. (red.), 2004, Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Monika Krzempek, Kognitywna analiza semantyczna polskich wykrzykników , Stylistyka: Tom 27 (2018): Styl i aksjologia
- Monika Krzempek, SMS jako genologiczne signum temporis , Stylistyka: Tom 15 (2006): Styl i kultura
