Wyznaczniki tabloidyzacji popularnonaukowego dyskursu historycznego w kanale serwisu YouTube „Historia bez Cenzury”

Anna Barańska-Szmitko

doi:10.25167/Stylistyka31.2022.7

Opublikowane: 2023-02-06

Tom 31 (2022)

Wyznaczniki tabloidyzacji popularnonaukowego dyskursu historycznego w kanale serwisu YouTube „Historia bez Cenzury”

Anna Barańska-Szmitko

Stylistyka

Dział: Articles

https://doi.org/10.25167/Stylistyka31.2022.7

Abstrakt

Although many studies have been carried out regarding the tabloidisation of opinion forming media, it has not yet been examined whether the tabloidisation process applies to popular scientific discourse on historical topics on YouTube and, if so, which
determinants of this process can be identified. This article pursues this objective by reviewing the content and style of the Historia bez Cenzury [History without Censorship] channel. The main analytical categories used were personalisation and sensationalism.
The analysis of the content made it possible to see to what extent personalisation and sensationalism are present within the subject matter of, Historia bez Cenzury [History without Censorship], while the analysis of the style identified the stylistic determinants of the two identified mechanisms of tabloidisation. The results allow us to conclude that, in terms of the subject matter, the potential for personalisation and sensationalism is exploited equally on the channel. In terms of stylistic solutions, personalisation is achieved by depicting the privacy of historical figures using lexis typical of this human sphere. In addition, politics is portrayed through the prism of human relationships, which is served by saturating the text with names, surnames, and names of professions or positions. Simplifications are also applied (narrative, colloquialisms, dialogicality in the youtuber-viewer relationship). Sensationalism is
mainly materialised at the level of content, whereas within the style, it is executed by means of an emotionally charged and highly evaluative lexis. Comparison of the determinants of tabloidisation with the characteristics of historical discourse on YouTube and with those of popular science discourse indicates mutual influences, evident at the level of content and style. The means specific to tabloidisation and atypical of the other discourses discussed emerge as the exposure of the privacy of historical figures and the dialogicality used in their description. The process of tabloidisation is thus evident in, Historia bez Cenzury [History without Censorship].

Słowa kluczowe:

tabloidisation, historical popular science discourse, personalisation, sensationalism

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Barańska-Szmitko, A. (2023). Wyznaczniki tabloidyzacji popularnonaukowego dyskursu historycznego w kanale serwisu YouTube „Historia bez Cenzury”. Stylistyka, 31, 137–175. https://doi.org/10.25167/Stylistyka31.2022.7

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Alvees L., Antunes N., Agrici O., Sousa C.M.R., Ramos C.M.Q., 2016, Click Bait: You Won’t Believe What Happens Next!, „Journal of Social, Technological and Environmental Science”, 5 (2), s. 196–213. DOI: https://doi.org/10.21664/2238-8869.2016v5i2.p196-213
Google Scholar

Barańska-Szmitko A., 2020, Czy przystępna wypowiedź eksperta umniejsza jego autorytet? Wizerunek Wojtka Drewniaka na podstawie wypowiedzi umieszczanych na kanale YouTube „Historia bez cenzury”. – Badanie komunikacji / projektowanie komunikacji, vol. 3, red. M. Grech, K. Lachowska, K. Olender, A. Siemes, Kraków: Libron, s. 179–195.
Google Scholar

Barańska-Szmitko A., 2021, Dyskurs historyczny a dyskurs popularnonaukowy w serwisie YouTube na przykładzie wybranych kanałów, „Kultura – Media – Teologia”, 3 (46), s. 160–187. DOI: https://doi.org/10.21697/kmt.46.8
Google Scholar

Barańska-Szmitko A., 2022, Jak wypowiada się „młodzieżowy” youtuber Wojciech Drewniak? Wyniki badań empirycznych. – Serdecznie MF. Tom jubileuszowy, red. K. Olender, A. Siemes, M. Wszołek, Kraków: Libron, s. 11–36.
Google Scholar

Białek-Szwed O., 2010, Voyeuryzm medialny na łamach polskich tabloidów, „Oblicza Komunikacji”, 3: Tabloidyzacja języka i kultury, s. 183–193.
Google Scholar

Biniewicz J., 2010, Tabloidyzacja dyskursu naukowego, „Oblicza Komunikacji”, 3: Tabloidyzacja języka i kultury, s. 177–182.
Google Scholar

Bird E., 2009, Tabloidization: What is it, and Does it Really Matter? – The Changing Faces of Journalism: Tabloidization, Technology and Truthiness, ed. B. Zelizer, London: Routledge, s. 40–50. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203878453-10
Google Scholar

Bugajski M., 2010, Kultura tabloidów a język, „Oblicza Komunikacji”, 3: Tabloidyzacja języka i kultury, s. 65–73.
Google Scholar

Ciereszko M., 2015, Celebrytą w opinię, czyli o tańczących z gwiazdami tygodnikach społeczno-politycznych. – Formy dziennikarstwa: między odpowiedzialnością a sensacją, red. K. Wolny-Zmorzyński, K. Kowalik, K. Biernat, M. Zimnoch, Warszawa–Kraków–Rzeszów: Towarzystwo Studiów Dziennikarskich, s. 5–12.
Google Scholar

Conboy M., 2021, Tabloid Culture: Parameters and Debates. – Global Tabloid –Culture and Technology, eds. M. Conboy, S.A. Eldridge II, London–New York: Routledge, s. 1–15. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429320880-1
Google Scholar

Czaja J., 2011, Tabloidyzacja Holocaustu w kulturze popularnej, „Images”, 15–16, s. 81–99. DOI: https://doi.org/10.14746/i.2011.15.16.05
Google Scholar

Drewniak W., 2016, Historia bez cenzury, Kraków: HBC.
Google Scholar

Dróżdż M., 2010, Tabloidyczna produkcja sensu i wartości, „Oblicza Komunikacji”, 3: Tabloidyzacja języka i kultury, s. 49–64.
Google Scholar

Dulna-Rak E., Niepytalska-Osiecka A., 2011, Darmozjady, obiboki i złodzieje, czyli obraz polityków, urzędników i administracji państwowej na łamach tabloidów „Fakt” i „Super Express”, „Oblicza Komunikacji”, 4: Tabloidy – język, wartości, obraz świata, s. 273–281.
Google Scholar

Dziadzia B., 2013, Tabloidyzacja na peryferiach. Doksa i stygmat prowincji. – Transdyscyplinarność badań nad komunikacją medialną. T. 3: Tożsamość dziennikarza, red. M. Kita, M. Ślawska, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 71–87.
Google Scholar

Eldridge II S.A., 2021, Digital Impacts on the Tabloid Sphere: Blurring and Diffusion of a Popular Form and its Power. – Global Tabloid – Culture and Technology, eds. M. Conboy, S.A. Eldridge II, London–New York: Routledge, s. 16–33. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429320880-2
Google Scholar

Esser F., 1999, Tabloidization of News: A Comparative Analysis of Anglo-American and German Press Journalism, „European Journal of Communication”, 14/3, s. 291–324. DOI: https://doi.org/10.1177/0267323199014003001
Google Scholar

Gałczyńska A., 2016, Sensacyjny hit... O tabloidyzacji języka mediów, „Rocznik Bibliologiczno-Prasoznawczy”, s. 175–187, https://docplayer.pl/45569755-Sensacyjnyhit-o-tabloidyzacji-jezyka-mediow.html (dostęp: 28.09.2022).
Google Scholar

Godzic W., 2007, Znani z tego, że są znani. Celebryci w kulturze tabloidów, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Historia Bez Cenzury dla CDV, b.r., https://cdv.pl/aktualnosci/jubileusz/historia-bezcenzury- dla-cdv/ (dostęp: 24.02.2022).
Google Scholar

Janus J., 2010, Tabloidyzacja języka informacji telewizyjnej, „Oblicza Komunikacji”, 3: Tabloidyzacja języka i kultury, s. 161–175.
Google Scholar

Kępa-Figura D., 2010, Językowe wymiary tabloidyzacji – studium przypadku, „Oblicza Komunikacji”, 3: Tabloidyzacja języka i kultury, s. 127–138.
Google Scholar

Kita M., 2013, Polski dyskurs prywatności, „Postscriptum Polonistyczne”, 1 (11), s. 93–103, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Postscriptum_Polonistyczne/Postscriptum_Polonistyczne-r2013-t-n1(11)/Postscriptum_Polonistyczne-r2013-t-n1(11)-s93-103/Postscriptum_Polonistyczne-r2013-t-n1(11)-s93-103.pdf (dostęp: 15.09.2022).
Google Scholar

Kurtz H., 1993, Media Circus: The Trouble with America’s Newspapers, New York: Three Rivers Press.
Google Scholar

Lefkowitz J., 2018, „Tabloidization” or Dual-Convergence: Quoted Speech in Tabloid and „Quality” British Newspapers 1970–2010, „Journalism Studies”, 19 (3), s. 353–375, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/1461670X.2016.1190662 (dostęp: 08.02.2022). DOI: https://doi.org/10.1080/1461670X.2016.1190662
Google Scholar

Lefkowitz J., 2021, Tabloidization in the Internet Age. – Global Tabloid – Culture and Technology, eds. M. Conboy, S.A. Eldridge II, London–New York: Routledge, s. 34–55. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429320880-3
Google Scholar

Lisowska-Magdziarz M., 2009, Media powszednie. Środki komunikowania masowego i szerokie paradygmaty medialne w życiu codziennym Polaków u progu XXI wieku, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Maciejak K., 2018, YouTube w edukacji. Strategie nadawcze wideoblogów, Kraków: Universitas.
Google Scholar

Magin M., 2019, Attention, please! Structural Influences on Tabloidization of Campaign Coverage in German and Austrian Elite Newspapers (1949–2009), „Journalism”, 20 (12), s. 1704–1724. DOI: https://doi.org/10.1177/1464884917707843
Google Scholar

Magin M., Steiner M., Häuptli A., Stark B., Udris L., 2021, Is Facebook Driving Tabloidization? A Cross-Channel Comparison of Two German Newspapers. – Global Tabloid – Culture and Technology, eds. M. Conboy, S.A. Eldridge II, London–New York: Routledge, s. 56–74. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429320880-4
Google Scholar

Malinowska E., Nocoń J., Żydek-Bednarczuk U. (red.), 2013, Style współczesnej polszczyzny, Kraków: Universitas.
Google Scholar

Marcinkiewicz K., 2018, Modele celebrytyzacji polityki w mediach w Polsce, „Zeszyty Prasoznawcze”, 4 (236), t. 61, s. 825–838.
Google Scholar

Markowska B. (red.), 2021, Dyskurs historyczny w mediach masowych. Reprezentacje przeszłości w polskiej i ukraińskiej sferze medialnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Modrzejewska E., 2011, Polityka w „Fakcie”, fakt w polityce, „Oblicza Komunikacji”, 4: Tabloidy – język, wartości, obraz świata, s. 9–164.
Google Scholar

Olczyk T., 2013, Celebrytyzacja polityki – politycy i ich rodziny w „Twoim Stylu” i „Vivie”, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna”, 9, s. 23–37.
Google Scholar

Otto L., Glogger I., Boukes M., 2017, The Softening of Journalistic Political Communication: A Comprehensive Framework Model of Sensationalism, Soft News, Infotainment, and Tabloidization, „Communication Theory”, 27, s. 136–155. DOI: https://doi.org/10.1111/comt.12102
Google Scholar

Palau-Sampio D., 2016, Reference Press Metamorphosis in the Digital Context: Clickbait and Tabloid Strategies in „Elpais.com”, „Communication & Society”, 29 (2), s. 63–79. DOI: https://doi.org/10.15581/003.29.2.63-79
Google Scholar

Piechota M., 2011, Nauka i jej konteksty w e-wydaniach „Faktu”, „Oblicza Komunikacji”, 4: Tabloidy – język, wartości, obraz świata, s. 165–178.
Google Scholar

Piekot T., 2002, Mechanizmy popularyzowania wiedzy naukowej. – O trudnym łatwo: materiały sesji poświęconej popularyzacji nauki, red. J. Miodek, M. Zaśko-Zielińska, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Piontek D., 2011, Komunikowanie polityczne i kultura popularna. Tabloidyzacja informacji o polityce, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Google Scholar

Piontek D., Hordecki B., Ossowski Sz., 2013, Tabloidyzacja dyskursu politycznego w polskich mediach, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Google Scholar

Poprawa M., 2012, Badania dyskursu publicznego w świetle stylistyki polskiej – tradycja, teraźniejszość, perspektywy, „Oblicza Komunikacji”, 5: Analiza dyskursu. Centrum – peryferie, s. 77–100.
Google Scholar

Posyłek M., 2015, Nowe oblicze polityki w mediach – tabloidyzacja, infotainment, politainment i kreowanie faktów, „Studia Socialia Cracoviensia”, 2 (13), s. 145–157. DOI: https://doi.org/10.15633/ssc.1612
Google Scholar

Rejter A., 2018, Styl czy dyskurs naukowy? Perspektywa historyczna, „Forum Lingwistyczne”, 5, s. 17–25.
Google Scholar

Rudziński G., 2017, Statystyczna reprezentacja wybranych wartości w słownictwie materiałów pomocniczych do nauki historii dla maturzystów. – Wartości i wartościowanie we współczesnej humanistyce. III: perspektywa językoznawcza, red. A. Kiklewicz, J. Piwowar, Olsztyn: Centrum Badań Europy Wschodniej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, s. 115–125.
Google Scholar

Sobczak B., 2011, Sposoby przyciągania i utrzymywania uwagi w tabloidach na przykładzie dziennika „Fakt”, „Oblicza Komunikacji”, 4: Tabloidy – język, wartości, obraz świata, s. 93–107.
Google Scholar

Sparks C., 2000, Introduction: The Panic over Tabloid News. – Tabloid Tales: Global Debates over Media Standards, eds. C. Sparks, J. Tulloch, New York–Oxford: Rowman & Littlefield.
Google Scholar

Starzec A., 2013, Styl popularnonaukowy – styl dyskursu popularnonaukowego. – Style współczesnej polszczyzny, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas, s. 71–110.
Google Scholar

Steciąg M., 2010, Ekooszołomy burzą domy, czyli o tabloidyzacji dyskursu ekologicznego, „Oblicza Komunikacji”, 3: Tabloidyzacja języka i kultury, s. 139–146.
Google Scholar

Szewczyk A., Wardzała K., 2011, Tabloidy internetowe – serwisy plotkarskie w Polsce (na przykładzie serwisów „Pudelek.pl” i „Pardon.pl”), „Oblicza Komunikacji”, 4: Tabloidy – język, wartości, obraz świata, s. 182–197.
Google Scholar

Szyngiel E., 2021, Sposób kreowania postaci Juliusza Słowackiego w przestrzeni internetowej. Rekonesans, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie”, 60, s. 27–40. DOI: https://doi.org/10.19195/0079-4767.60.2
Google Scholar

Tandoc Jr E., Jenkins J., 2018, Out of Bounds? How Gawker’s Outing a Married Man Fits into the Boundaries of Journalism, „New Media & Society”, 20 (2), s. 581–598. DOI: https://doi.org/10.1177/1461444816665381
Google Scholar

Trzoss A., 2018, Cyfrowy Homo Ludens. Historia jako element obszaru rozrywki na portalu społecznościowym YouTube. – Popularyzacja nauk historycznych – teoria i praktyka. Zbiór studiów, red. D. Gołaszewska-Rusinowska, M. Mielewska, T. Sińczak, Toruń: Instytut Promocji Historii, s. 193–209.
Google Scholar

Tunstall J., 1996, Newspaper Power: The National Press in Britain, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Ulubione kanały popularnonaukowe, b.r., https://www.youtube.com/user/HistoriaBez- CenzuryMB (dostęp: 28.02.2022).
Google Scholar

Wasilewski J., 2012, Język tabloidów – jego źródła i mechanizmy. – Oblicza polszczyzny, red. A. Markowski, R. Pawelec, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, s. 169–180.
Google Scholar

Werner W., Gralik D., Trzoss A., 2019, Media społecznościowe a funkcjonowanie wiedzy historycznej w Polsce. Raport z badań, „Przegląd Archiwalno-Historyczny”, 6, s. 211–235. DOI: https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.19.013.14942
Google Scholar

Werner W., Trzoss A., 2018, Czy tożsamość kulturowa może być zmierzona? Badania nad mentalnością z perspektywy Cyfrowej Humanistyki i Obliczeniowych Nauk Społecznych, „Культурологічний альманах”, 10, s. 105–118.
Google Scholar

Werner W., Trzoss A., Gralik D., 2020, Historia i YouTube. Narracja historyczna w dobie 2.0, „Nauka”, 3, s. 119–140.
Google Scholar

Wiącek A., 2011, Sposoby przedstawiania życia prywatnego osób znanych na łamach tabloidu (na przykładzie Kazimierza Marcinkiewicza i Cezarego Pazury), „Oblicza Komunikacji”, 4: Tabloidy – język, wartości, obraz świata, s. 199–208.
Google Scholar

Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Witosz B., 2012, Badania nad dyskursem we współczesnym językoznawstwie polonistycznym, „Oblicza Komunikacji”, 5: Analiza dyskursu. Centrum – peryferie, s. 61–76.
Google Scholar

Witosz B., 2016, Czy potrzebne nam typologie dyskursu? – Dyskurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, F. Ficek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 22–30.
Google Scholar

Wojdyła M., 2011a, Tabloidy w badaniach medioznawczych, „Oblicza Komunikacji”, 4: Tabloidy – język, wartości, obraz świata, s. 9–32.
Google Scholar

Wojdyła M., 2011b, Wybrane wyznaczniki stylu tabloidów (na podstawie pierwszych stron gazet), „Oblicza Komunikacji”, 4: Tabloidy – język, wartości, obraz świata, s. 139–150.
Google Scholar

Wojtak M., 2015a, Interakcyjny styl komunikowania we współczesnej prasie (na przykładzie prasy młodzieżowej). – Tejże, Rozłożone gazety. Studia z zakresu prasowego dyskursu, języka i stylu, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 123–133.
Google Scholar

Wojtak M., 2015b, Styl dziennikarstwa prasowego w perspektywie dyskursywnej. – Tejże, Rozłożone gazety. Studia z zakresu prasowego dyskursu, języka i stylu, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 95–105.
Google Scholar

Wojtek Drewniak i jego „Historia bez Cenzury”, 2018, https://www.polskieradio. pl/9/5390/Artykul/2134092,Wojtek-Drewniak-i-jego-Historia-bez-cenzury (dostęp: 24.02.2022).
Google Scholar

Wolna S., 2016, Tabloidyzacja prasy na przykładzie analizy nagłośnienia kwestii kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego w tygodnikach opinii, „Naukowy Przegląd Dziennikarski”, 4, s. 63–76.
Google Scholar

Wójcik A., 2019, Językowe i pozajęzykowe mechanizmy kształtowania pamięci zbiorowej w popularnonaukowym programie „Historia bez Cenzury”, „Stylistyka”, 28, s. 247–264. DOI: https://doi.org/10.25167/Stylistyka28.2019.16
Google Scholar

Zasady i wytyczne, 2022, https://www.youtube.com/intl/pl_ALL/creators/how-thingswork/ policies-guidelines/ (dostęp: 15.10.2022).
Google Scholar

Zielińska K., 2016, Druga twarz tabloidu? Językowe działania autoprezentacyjne podejmowane przez dzienniki Fakt i BILD-Zeitung jako przedmiot badań mediolingwistyki porównawczej, Warszawa: Instytut Germanistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Źródła
Google Scholar

* * * * * propagandę – Rozejm bożonarodzeniowy 1914, https://www.youtube.com/ watch?v=R9qa_tXNeEQ (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Anioł Śmierci – Josef Mengele, https://www.youtube.com/watch?v=L86eW4PxaiA (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Bismarck i koledzy – największe pancerniki II W.Ś., https://www.youtube.com/watch ?v=egTGzzjqZhQ (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Bond i ostry seks – Ian Fleming, https://www.youtube.com/watch?v=UxbU29dTC68& t=44s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Cesarz, szczur i fanatyzm – historia wędkarstwa, https://www.youtube.com/watch?v=YlvOFEmyNz0 (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Czerwoni kaci – zbrodnie WCzK, https://www.youtube.com/watch?v=0bH298peYrA (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Głód, brud i wesela – codzienność podczas PW, https://www.youtube.com/watch?v=_ ETuA8KK5LQ&t=65s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Imprezy, szyfry i grób – Pałac Saski, https://www.youtube.com/watch?v=zIFMphJdA4c (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Konopie jak złoto – bogactwa naturalne w historii, https://www.youtube.com/watch ?v=NN6QHt6KbDo (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Ludobójstwo w Kongu, https://www.youtube.com/watch?v=PfncrSpzvGQ (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Ludzie to idioci #3 – najgłupsze wojny w historii, https://www.youtube.com/watch ?v=RhT0Oxv6oPc (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Maluch vs Golf – rajdowy PRL, https://www.youtube.com/watch?v=49uI1sR2Hqc (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Manipulacja wyborcami – pomysły starożytnych filozofów, https://www.youtube.com/watch?v=Zb2bURsGYnU&t=580s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Marionetka bez jaj? – Władysław Herman, https://www.youtube.com/watch?v=0amfzG_0Cbs&t=572s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Martwy wróg u bram – Wasilij Zajcew, https://www.youtube.com/watch?v=VP_H6Pvfgbw&t=681s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Nawalanka na Pacyfiku – bitwa o Midway, https://www.youtube.com/watch?v=3TY9-Z8BEzgM (dostęp: 28.02.2022).
Google Scholar

Niedocenieni bohaterowie – kurierzy górscy, https://www.youtube.com/watch?v=Ol-Fgvrh2YXs&t=68s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Pancerny terminator – gen. Stanisław Maczek, https://www.youtube.com/watch?v=29Vs18EUzVE&t=56s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Pierwszy po cesarzu – Przemysław I Noszak, https://www.youtube.com/watch?v=K8-n6PbjCQI&t=63s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Polak, który zmienił świat – Jan Czochralski, https://www.youtube.com/watch?v=Qg48Xe6U5qs (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Po trupach do celu – Ernesto Che Guevara, https://www.youtube.com/watch?v=_pnubxaS0AY(dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Proszek z trupa – Frankenstein, https://www.youtube.com/watch?v=-rDmsiuee9Q&t=50s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Skarby III Rzeszy, https://www.youtube.com/watch?v=eTGJIa9A-Sg&t=7s (dostęp:23.02.2022).
Google Scholar

Służby, szabla i majtki – Jerzy Pawłowski, https://www.youtube.com/watch?v=7Kd5HfDnCoM& t=56s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

„Świry u władzy” – książka „Historia bez cenzury 6”, https://www.youtube.com/watch?v=fIFE5GcnPig (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Szatan i koza – zwierzęta hodowlane w historii, https://www.youtube.com/watch?v=YBx68x_OZiU&t=573s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Wojenna magia – fortele II W.Ś., https://www.youtube.com/watch?v=du19HlqKs0-s&t=57s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Wybory po polsku – wolna elekcja, https://www.youtube.com/watch?v=tNnnWkfQJis&t=618s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar

Zabawy jądrami – głupie nuklearne pomysły, https://www.youtube.com/watch?v=Ax0i9alNVw4&t=22s (dostęp: 23.02.2022).
Google Scholar