Styl – dyskurs – komunikacja urzędowa w badaniach diachronicznych (na przykładzie górnośląskich ksiąg kancelaryjnych z XVI–XVIII wieku)
Abstrakt
The aim of this article is to show a new perspective in diachronic research on communication in the legal and official sphere. Until now, research has focused on the style of texts related to this field of communication, but any analysis has been selective. The introduction of the category of discourse into historical linguistics allows for a more comprehensive view of the source material through the prism of the communication rituals in force at a given period and the principles of constructing texts with specific pragmatic aims and stylistic properties. The subject of the analysis is the records in the official town registers of the early 17th century concerning real estate purchase and sale transactions. Taking into account the continuity of the officialese discourse, the author shows how texts documenting property changes were formulated at that time and proves that certain structural and stylistic elements continue in the contract genre today. A broader study of the history of the discourse would make it possible to show the formation of new genre forms from pre-existing officialese expressions set in particular time, in a different legal system and communication patterns.
Słowa kluczowe:
diachronic research, official style, office discourse, contract, genreBibliografia
Borawski S., Cybulski M. (red.), 2021, Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, t. 1, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielono górskiego.
Google Scholar
Borawski S., Uździcka M. (red.), 2021, Historia języka polskiego jako doświad czenia wspólnotowego, t. 2, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Google Scholar
Buttler D., 1968, Uwagi o poprawności stylu urzędowego, „Poradnik Językowy”, z. 10, s. 469–479.
Google Scholar
Dunin-Dudkowska A., 2010, Akt notarialny jako gatunek wypowiedzi, Lublin: Wy dawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Grodziński E., 1980, Wypowiedzi performatywne. Z aktualnych zagadnień filozofii języka, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Grzmil-Tylutki H., 2007, Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu, Kraków: Universitas.
Google Scholar
Kość J., 1999, Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu językowym w perspektywie historycznej, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Labocha J., 2008, Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Majewska T., 1968, Z historii polskiego języka kancelaryjnego. Uwagi o składni, „Poradnik Językowy”, z. 6, s. 306–318.
Google Scholar
Malinowska E., 1995, Styl urzędowy. – Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gaj da, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 431–448.
Google Scholar
Malinowska E., 2001, Wypowiedzi administracyjne – struktura i pragmatyka, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Malinowska E., 2013, Styl – dyskurs – komunikacja urzędowa. – Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas, s. 467–486.
Google Scholar
Nawrocki S., 1998, Rozwój form kancelaryjnych na ziemiach polskich od średniowiecza do końca XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar
Rejter A., 2018, Styl czy dyskurs naukowy? Perspektywa historyczna, „Forum Lingwistyczne”, nr 5, s. 17–25.
Google Scholar
Rutkowski M., 2016, Dyskurs urzędowy w ramach dyskursu instytucjonalnego. – Dys kurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, E. Ficek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 43–53.
Google Scholar
Siuciak M., 2018, Nowe perspektywy i zadania historii języka polskiego. – Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 55–64.
Google Scholar
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2016, Dyskurs prawny. Języki, teksty, konteksty, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1966, System składniowo-stylistyczny prozy polskiego renesansu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Wojciechowska A., 2021, Wykształcenie się użyć administracyjno-kancelaryjnych i prawnych języka polskiego – tradycja rodzima i autorytet wzorów obcych. – Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, t. 2, red. S. Borawski, M. Uździcka, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, s. 243–251.
Google Scholar
Wojtak M., 1993, Styl urzędowy. – Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 147–162.
Google Scholar
Wojtak M., 2011, O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu, „tekst i dyskurs – text und diskurs”, z. 4, s. 69–79.
Google Scholar
Wojtak M., 2018, Genologia historyczna – stan, perspektywy, konteksty. – Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 74–86.
Google Scholar
Wojtak M., 2019, Wprowadzenie do genologii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Woźniak E., 2018, O funkcji szeregów synonimicznych w dawnych tekstach prawnych, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 75–84.
Google Scholar
Wyderka B., 1991, Język polski w śląskich dokumentach kancelaryjnych z XVIII wieku. Elementy struktury i pragmatyki tekstu, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 27, s. 89–100.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
