Styl – dyskurs – komunikacja urzędowa w badaniach diachronicznych (na przykładzie górnośląskich ksiąg kancelaryjnych z XVI–XVIII wieku)
Abstract
The aim of this article is to show a new perspective in diachronic research on communication in the legal and official sphere. Until now, research has focused on the style of texts related to this field of communication, but any analysis has been selective. The introduction of the category of discourse into historical linguistics allows for a more comprehensive view of the source material through the prism of the communication rituals in force at a given period and the principles of constructing texts with specific pragmatic aims and stylistic properties. The subject of the analysis is the records in the official town registers of the early 17th century concerning real estate purchase and sale transactions. Taking into account the continuity of the officialese discourse, the author shows how texts documenting property changes were formulated at that time and proves that certain structural and stylistic elements continue in the contract genre today. A broader study of the history of the discourse would make it possible to show the formation of new genre forms from pre-existing officialese expressions set in particular time, in a different legal system and communication patterns.
Keywords:
diachronic research, official style, office discourse, contract, genreReferences
Borawski S., Cybulski M. (red.), 2021, Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, t. 1, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielono górskiego.
Google Scholar
Borawski S., Uździcka M. (red.), 2021, Historia języka polskiego jako doświad czenia wspólnotowego, t. 2, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Google Scholar
Buttler D., 1968, Uwagi o poprawności stylu urzędowego, „Poradnik Językowy”, z. 10, s. 469–479.
Google Scholar
Dunin-Dudkowska A., 2010, Akt notarialny jako gatunek wypowiedzi, Lublin: Wy dawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Grodziński E., 1980, Wypowiedzi performatywne. Z aktualnych zagadnień filozofii języka, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Grzmil-Tylutki H., 2007, Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu, Kraków: Universitas.
Google Scholar
Kość J., 1999, Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu językowym w perspektywie historycznej, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Labocha J., 2008, Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Majewska T., 1968, Z historii polskiego języka kancelaryjnego. Uwagi o składni, „Poradnik Językowy”, z. 6, s. 306–318.
Google Scholar
Malinowska E., 1995, Styl urzędowy. – Przewodnik po stylistyce polskiej, red. S. Gaj da, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 431–448.
Google Scholar
Malinowska E., 2001, Wypowiedzi administracyjne – struktura i pragmatyka, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Malinowska E., 2013, Styl – dyskurs – komunikacja urzędowa. – Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, red. E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk, Kraków: Universitas, s. 467–486.
Google Scholar
Nawrocki S., 1998, Rozwój form kancelaryjnych na ziemiach polskich od średniowiecza do końca XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar
Rejter A., 2018, Styl czy dyskurs naukowy? Perspektywa historyczna, „Forum Lingwistyczne”, nr 5, s. 17–25.
Google Scholar
Rutkowski M., 2016, Dyskurs urzędowy w ramach dyskursu instytucjonalnego. – Dys kurs i jego odmiany, red. B. Witosz, K. Sujkowska-Sobisz, E. Ficek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 43–53.
Google Scholar
Siuciak M., 2018, Nowe perspektywy i zadania historii języka polskiego. – Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 55–64.
Google Scholar
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Szczepankowska I., 2016, Dyskurs prawny. Języki, teksty, konteksty, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Wierzbicka A., 1966, System składniowo-stylistyczny prozy polskiego renesansu, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Wojciechowska A., 2021, Wykształcenie się użyć administracyjno-kancelaryjnych i prawnych języka polskiego – tradycja rodzima i autorytet wzorów obcych. – Historia języka polskiego jako doświadczenia wspólnotowego, t. 2, red. S. Borawski, M. Uździcka, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, s. 243–251.
Google Scholar
Wojtak M., 1993, Styl urzędowy. – Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 147–162.
Google Scholar
Wojtak M., 2011, O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu, „tekst i dyskurs – text und diskurs”, z. 4, s. 69–79.
Google Scholar
Wojtak M., 2018, Genologia historyczna – stan, perspektywy, konteksty. – Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 74–86.
Google Scholar
Wojtak M., 2019, Wprowadzenie do genologii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Woźniak E., 2018, O funkcji szeregów synonimicznych w dawnych tekstach prawnych, „Poradnik Językowy”, z. 7, s. 75–84.
Google Scholar
Wyderka B., 1991, Język polski w śląskich dokumentach kancelaryjnych z XVIII wieku. Elementy struktury i pragmatyki tekstu, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, t. 27, s. 89–100.
Google Scholar
Statistics
Downloads
License
Copyright (c) 2024 Stylistyka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
