Psałterz Dawidów (1543) Mikołaja Reja wobec stylistycznych wzorców polszczyzny biblijnej

DANUTA KOWALSKA

doi:10.25167/Stylistyka32.2023.19

Opublikowane: 2024-03-06

Tom 32 Nr 32 (2023)

Psałterz Dawidów (1543) Mikołaja Reja wobec stylistycznych wzorców polszczyzny biblijnej

DANUTA KOWALSKA

Stylistyka

Dział: Articles

https://doi.org/10.25167/Stylistyka32.2023.19

Abstrakt

The article aims to reflect on most important stylistic properties the David Psalter [Psałterz Dawidów] (1543) by Mikołaj Rej in the light of stylistic patterns of the Polish biblical language in the first half of the 16th century. The scholars consider the existence of two parallel biblical stylistic patterns of translated works in the middle of the 16th century: (1) a traditional pattern with stylistic elements typical of the artistic and rhetorical style; and (2) an innovative pattern with modernistic elements and the abundant existence of vernacular everyday speech. The existing research that focuses on the translation techniques links the David Psalter to the modernistic tendencies. It also emphasises that Mikołaj Rej refers to the tradition of free translation presented in Poland in the translation of Walenty Wróbel. The analysis of the article indicates that Mikołaj Rej consciously follows two mentioned patterns and that there is an unexpected abundance of elements typical of the traditional biblical style. In turn, the innovative patterns, clearly visible in other works of Mikołaj Rej, are scarce and carefully applied while preserving the lexemes which form the traditional features of the biblical Polish language.

Słowa kluczowe:

Mikołaj Rej, David’s Psalter, biblical Polish language, 16th century

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

KOWALSKA, D. (2024). Psałterz Dawidów (1543) Mikołaja Reja wobec stylistycznych wzorców polszczyzny biblijnej. Stylistyka, 32(32), 341–356. https://doi.org/10.25167/Stylistyka32.2023.19

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bieńkowska D., 2002, Polski styl biblijny, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Google Scholar

Bieńkowska D., 2009, Wzorzec stylistyczny polszczyzny biblijnej w pierwszej połowie XVI wieku, „Synchroniczne i Diachroniczne Aspekty Badań Polszczyzny”, t. VIII, s. 29–38, file:///C:/Users/user/Downloads/02_bienkowska.d-1.pdf.
Google Scholar

Kossowska M., 1968, Biblia w języku polskim, t. 1, Poznań: Wydawnictwo Księgarnia św. Wojciech.
Google Scholar

Kowalska D., 2012, Mikołaj Rej – kontynuator polskiego stylu psałterzowego? – Nasz język w przeszłości – nasza przeszłość w języku, t. 1, red. I. Kępka, L. Wardy--Radys, Pelplin: Wydawnictwo „Bernardinum” Sp. z o.o., s. 369–379.
Google Scholar

Kowalska D., 2013, Sztuka słowa Mikołaja Reja. Studium stylistycznojęzykowe „Psałterza Dawidowego”, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: https://doi.org/10.18778/7525-818-9
Google Scholar

Kowalska D., 2016, Osobliwości leksykalne w „Psałterzu Dawidowym” Mikołaja Reja, „Roczniki Humanistyczne”, t. LXIV, z. 6, s. 51–70. DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2016.64.6-3
Google Scholar

Kowalska D., 2018, Od „Psałterza floriańskiego” do „Psałterza Wujka”, czyli o trwałości polszczyzny biblijnej, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, t. 26, nr 2, s. 145–164.
Google Scholar

Koziara S., 2020, Próba periodyzacji dziejów polszczyzny biblijnej, „Język Polski”, z. 4, s. 10–20. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.100.4.1
Google Scholar

Kwilecka I., 2003a, O nowe spojrzenie na staropolskie przekłady Biblii. – I. Kwilecka, Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 127–129.
Google Scholar

Kwilecka I., 2003b, O swobodnych średniowiecznych przekładach biblijnych (na przykładzie tłumaczeń francuskich, czeskich i polskich). – I. Kwilecka, Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 139–150.
Google Scholar

Migdał J., 1999, O języku Andrzeja Glabera z Kobylina, Poznań: Wydawnictwo WiS.
Google Scholar

Ostrowska E., 1984, Rej w ocenie Kochanowskiego. – O języku poetyckim Jana Kochanowskiego. Wybór artykułów z „Języka Polskiego”, wybrał i opracował M. Kucała, Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, s. 202–204.
Google Scholar

Pepłowski F., 1969, O funkcjach partykuły -ć w utworach Reja, „Pamiętnik Literacki”, t. LX, z. 4, s. 137–167, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1969-t60-n4/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1969-t60-n4-s137-167/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiejr1969-t60-n4-s137-167.pdf.
Google Scholar

Rospond S., 1949, Studia nad językiem polskim XVI wieku (Jan Seklucjan, Stanisław Murzynowski, Jan Sandecki-Malecki, Grzegorz Orszak), Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Rospond S., 1962, Język renesansu a średniowiecza na podstawie literatury psałterzowo--biblijnej. – Odrodzenie w Polsce, t. III: Historia języka, cz. 2, red. M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Taszycki W. (oprac.), 2004, Obrońcy języka polskiego. Wiek XV–XVIII, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Walczak B., 2000, Rola Biblii w rozwoju języków i językoznawstwa. Zarys problematyki. – Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy, t. 1, red. E. Woźniak, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, s. 155–167.
Google Scholar