Psałterz Dawidów (1543) Mikołaja Reja wobec stylistycznych wzorców polszczyzny biblijnej
Abstrakt
The article aims to reflect on most important stylistic properties the David Psalter [Psałterz Dawidów] (1543) by Mikołaj Rej in the light of stylistic patterns of the Polish biblical language in the first half of the 16th century. The scholars consider the existence of two parallel biblical stylistic patterns of translated works in the middle of the 16th century: (1) a traditional pattern with stylistic elements typical of the artistic and rhetorical style; and (2) an innovative pattern with modernistic elements and the abundant existence of vernacular everyday speech. The existing research that focuses on the translation techniques links the David Psalter to the modernistic tendencies. It also emphasises that Mikołaj Rej refers to the tradition of free translation presented in Poland in the translation of Walenty Wróbel. The analysis of the article indicates that Mikołaj Rej consciously follows two mentioned patterns and that there is an unexpected abundance of elements typical of the traditional biblical style. In turn, the innovative patterns, clearly visible in other works of Mikołaj Rej, are scarce and carefully applied while preserving the lexemes which form the traditional features of the biblical Polish language.
Słowa kluczowe:
Mikołaj Rej, David’s Psalter, biblical Polish language, 16th centuryBibliografia
Bieńkowska D., 2002, Polski styl biblijny, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Google Scholar
Bieńkowska D., 2009, Wzorzec stylistyczny polszczyzny biblijnej w pierwszej połowie XVI wieku, „Synchroniczne i Diachroniczne Aspekty Badań Polszczyzny”, t. VIII, s. 29–38, file:///C:/Users/user/Downloads/02_bienkowska.d-1.pdf.
Google Scholar
Kossowska M., 1968, Biblia w języku polskim, t. 1, Poznań: Wydawnictwo Księgarnia św. Wojciech.
Google Scholar
Kowalska D., 2012, Mikołaj Rej – kontynuator polskiego stylu psałterzowego? – Nasz język w przeszłości – nasza przeszłość w języku, t. 1, red. I. Kępka, L. Wardy--Radys, Pelplin: Wydawnictwo „Bernardinum” Sp. z o.o., s. 369–379.
Google Scholar
Kowalska D., 2013, Sztuka słowa Mikołaja Reja. Studium stylistycznojęzykowe „Psałterza Dawidowego”, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-818-9
Google Scholar
Kowalska D., 2016, Osobliwości leksykalne w „Psałterzu Dawidowym” Mikołaja Reja, „Roczniki Humanistyczne”, t. LXIV, z. 6, s. 51–70.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh.2016.64.6-3
Google Scholar
Kowalska D., 2018, Od „Psałterza floriańskiego” do „Psałterza Wujka”, czyli o trwałości polszczyzny biblijnej, „Wrocławski Przegląd Teologiczny”, t. 26, nr 2, s. 145–164.
Google Scholar
Koziara S., 2020, Próba periodyzacji dziejów polszczyzny biblijnej, „Język Polski”, z. 4, s. 10–20.
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.100.4.1
Google Scholar
Kwilecka I., 2003a, O nowe spojrzenie na staropolskie przekłady Biblii. – I. Kwilecka, Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 127–129.
Google Scholar
Kwilecka I., 2003b, O swobodnych średniowiecznych przekładach biblijnych (na przykładzie tłumaczeń francuskich, czeskich i polskich). – I. Kwilecka, Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 139–150.
Google Scholar
Migdał J., 1999, O języku Andrzeja Glabera z Kobylina, Poznań: Wydawnictwo WiS.
Google Scholar
Ostrowska E., 1984, Rej w ocenie Kochanowskiego. – O języku poetyckim Jana Kochanowskiego. Wybór artykułów z „Języka Polskiego”, wybrał i opracował M. Kucała, Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, s. 202–204.
Google Scholar
Pepłowski F., 1969, O funkcjach partykuły -ć w utworach Reja, „Pamiętnik Literacki”, t. LX, z. 4, s. 137–167, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1969-t60-n4/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1969-t60-n4-s137-167/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiejr1969-t60-n4-s137-167.pdf.
Google Scholar
Rospond S., 1949, Studia nad językiem polskim XVI wieku (Jan Seklucjan, Stanisław Murzynowski, Jan Sandecki-Malecki, Grzegorz Orszak), Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar
Rospond S., 1962, Język renesansu a średniowiecza na podstawie literatury psałterzowo--biblijnej. – Odrodzenie w Polsce, t. III: Historia języka, cz. 2, red. M. R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Taszycki W. (oprac.), 2004, Obrońcy języka polskiego. Wiek XV–XVIII, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Walczak B., 2000, Rola Biblii w rozwoju języków i językoznawstwa. Zarys problematyki. – Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy, t. 1, red. E. Woźniak, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, s. 155–167.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
