Organizacja tekstu naukowego oglądana z perspektywy modeli zdaniowych (na materiale z obszaru humanistyki)

TATIANA KANANOWICZ

doi:10.25167/Stylistyka32.2023.16

Opublikowane: 2024-03-06

Tom 32 Nr 32 (2023)

Organizacja tekstu naukowego oglądana z perspektywy modeli zdaniowych (na materiale z obszaru humanistyki)

TATIANA KANANOWICZ

Stylistyka

Dział: Articles

https://doi.org/10.25167/Stylistyka32.2023.16

Abstrakt

The article presents the organisation of a scientific text in terms of the structuralsemantic types of sentences (sentence models) used in it, based on the system of sentence models developed for this type of text. This system consists of four models:
syntactic patterns with prototypical meaning assigned to them, each of which includes base sentences and transformed sentences. The analysis is preceded by a description of the transformations leading to changes in the model qualification of the sentence,
underlying which are primarily the processes of semantic and syntactic derivations.
After counting the base and transformed sentences – representatives of separate models occurring in the texts – the organisation of the scientific text appears as a hierarchical structure, organised around the sentences of the relational model. The next most
frequent models in terms of frequency are the activity model, the existence model, and the characterisation model. The analysis carried out contributes to a better understanding of the syntactic layer of the text as a determinant of scientific style, thus
filling the gap in knowledge of this element of stylistic characteristics of scientific texts in the humanities.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

KANANOWICZ, T. (2024). Organizacja tekstu naukowego oglądana z perspektywy modeli zdaniowych (na materiale z obszaru humanistyki). Stylistyka, 32(32), 281–298. https://doi.org/10.25167/Stylistyka32.2023.16

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Ch. – Chlebda W., 2010, Nieautomatyczne drogi dochodzenia do reproduktów wielowyrazowych. – Na tropach reproduktów. W poszukiwaniu wielowyrazowych jednostek języka, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 15–36.
Google Scholar

D. – Danielewiczowa M., 2017, Argumenty i modyfikatory – głos w dyskusji, „Linguistica Copernicana”, 14, s. 55–70. DOI: https://doi.org/10.12775/LinCop.2017.004
Google Scholar

Dusz. – Duszak A., 2015, Wielogłosowość języków nauki a tożsamość akademicka w świetle lingwistyki stosowanej. – Tekst naukowy i jego przekład, red. A. Duszak, A. Jopek-Bosiacka, G. Kowalski, Kraków: Universitas, s. 79–106.
Google Scholar

G. – Grabias S., 2001, Język w zachowaniach społecznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

M. – Maćkiewicz J., 2016, Jak można badać przekazy multimodalne, „Język Polski”, XCVI/2, s. 18–27. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.96.2.3
Google Scholar

P. – Pisarek W., 2016, Język mediów czy język w mediach?, „Język Polski”, XCVI/2, s. 5–10. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.96.2.1
Google Scholar

Pis. – Pisarkowa K., 1998, Pragmatyka przekładu. Przypadki poetyckie, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.
Google Scholar

S. – Skowronek B., 2014, O nowej koncepcji badań polszczyzny medialnej, „Język Polski”, XCIV/1, s. 29–36. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.94.1.3
Google Scholar

Sz. – Szpila G., 2017, Współczesne przysłowie – rozważania teoretyczne vs. badanie ankietowe, „Język Polski”, XCVII/2, s. 5–22. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.97.2.1
Google Scholar

T. – Tokarski R., 2016, Od językowego obrazu świata do obrazów świata w języku, „Język Polski”, XCVI/2, s. 28–37. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.96.2.4
Google Scholar

Anusiewicz J., 1978, Konstrukcje analityczne we współczesnym języku polskim, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Bogusławski A., 1978, Jednostki języka a produkty językowe. Problem tzw. orzeczeń peryfrastycznych. – Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, red. M. Szymczak, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, s. 17–30.
Google Scholar

Czapiga Z., 2010, Rosyjskie modele zdań z predykatami żalu w konfrontacji z językiem polskim, „Przegląd Rusycystyczny”, nr 3, s. 45–58.
Google Scholar

Czapiga Z., 2011, Rosyjskie modele zdań ze znaczeniem smutku w konfrontacji z językiem polskim, „Slavia Orientalis”, nr 1, s. 133–145.
Google Scholar

Daneš F., 1963, Sintaktickij model a sintaksickij vzorec. – Československě přednašky pro V mezinárodni sized slavistů v Sofii, Praha, s. 115–124.
Google Scholar

Daneš F. i in., 1981, Větné vzorce v češtine, Praha: Academia.
Google Scholar

Fontański H., 1997, Modele podstawowe a struktura tematyczno-rematyczna zdań rosyjskich i polskich. – Zagadnienia słowotwórstwa i składni w opisie współczesnych języków słowiańskich, t. 1, red. H. Fontański, M. Blicharski, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 126–133.
Google Scholar

Fontański H., 1999, Zdania elementarne ze znaczeniem relacji w języku polskim i rosyjskim. – Słowotwórstwo, semantyka i składnia języków słowiańskich, t. 1, red. H. Fontański, M. Blicharski, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 234–240.
Google Scholar

Grochowski M., 1984, Składnia wyrażeń polipredykatywnych (zarys problematyki). – Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, red. Z. Topolińska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 213–299.
Google Scholar

Jędrzejko E., 2002, Problemy predykacji peryfrastycznej. Konstrukcje – znaki – pojęcia, Katowice: Gnome.
Google Scholar

Jędrzejko E., 2004, Składnia – style – teksty. Składniowe aspekty zróżnicowania polszczyzny XX wieku, Katowice: Gnome.
Google Scholar

Jędrzejko E., 2007, Kategorie składniowe a tekst. – Gramatyka a tekst, red. H. Fontański, J. Lubocha-Kruglik, Katowice: PARA, s. 33–56.
Google Scholar

Kananowicz T., 2022, Modele zdaniowe w tekście naukowym. Model relacyjny (na materiale tekstów naukowych z obszaru humanistyki), „Język Polski”, vol. 102, nr 1, s. 41–56. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.01003
Google Scholar

Lubocha-Kruglik J., 2001, Rosyjskie zdania egzystencjalne w konfrontacji z polskimi, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Skubalanka T., 2000 (1991), Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego, wyd. 2 popr. i uzup., Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Żmigrodzki P., 1995, Zdania metaforyczne w języku polskim. Opis semantyczno-składniowy, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Żmigrodzki P., 2000, Właściwości składniowe analitycznych konstrukcji werbo-nominalnych w języku polskim, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Oryginalny zapis literatury rosyjskojęzycznej
Google Scholar

Арутюнова Н. Д., 2009 (1976), Предложение и его смысл: логико-семантические проблемы, Москва: УРСС [Arutûnova N. D., 2009 (1976), Predloženie i ego smysl. Logiko-semantičeskie problemy, Moskva: URSS].
Google Scholar

Гак В. Г., 1998, Языковые преобразования, Москва: Языки русской культуры [Gak V. G., 1998, Âzykovye preobrazovaniâ, Moskva: Âzyki russkoj kul’tury].
Google Scholar

Золотова Г. А., 1973, Очерк функционального синтаксиса русского языка, Москва: Наука [Zolotova G. A., 1973, Očerk funkcional’nogo sintaksisa russkogo âzyka, Moskva: Nauka].
Google Scholar

Золотова Г. А., 1982, Коммуникативные аспекты русского синтаксиса, Москва: Наука [Zolotova G. A., 1982, Kommunikativnye aspekty russkogo sintaksisa, Moskva: Nauka].
Google Scholar

Золотова Г. А., Онипенко Н. К., Сидорова М. Ю., 2004, Коммуникативная грамматика русского языка, Москва: Наука [Zolotova G. A., Onipenko N. K., Sidorova M. Û., 2004, Kommunikativnaâ grammatika russkogo âzyka, Moskva: Nauka].
Google Scholar

Новоженова З. Л., 2016 (2001), Русское глагольное предложение: структура и семантика, изд. 2-ое, испр., Москва: УРСС [Novoženova Z., 2016 (2001), Russkoe glagol’noe predloženie: struktura i semantika, Moskva: URSS].
Google Scholar

Норман Б. Ю., 2017, Сколько грамматик русского языка нам нужно? О дискурсивной обусловленности грамматики, „Russian Linguistics”, vol. 43, № 3 [Norman B. Û., 2017, Skol’ko grammatik russkogo âzyka nam nužno? O diskursivnoj obuslovlennosti grammatiki, „Russian Linguistics”, vol. 43, nr 3, s. 341–354]. DOI: https://doi.org/10.1007/s11185-017-9181-5
Google Scholar

Онипенко Н. К., 2001, Теория коммуникативной грамматики и проблема системного описания русского синтаксиса, «Русский язык в научном освещении», № 2 [Onipenko N. K., 2001, Teoriâ kommunikativnoj grammatiki i problema sistemnogo opisaniâ russkogo sintaksisa, „Russkij âzyk v naučnom osveŝenii”, nr 2, s. 107–121].
Google Scholar

Падучева Е. В., 2004, Динамические модели в семантике лексики, Москва: Языки славянской культуры [Padučeva E. V., 2004, Dinamičeskie modeli v semantike leksyki, Moskva: Âzyki slavânskoj kul’tury].
Google Scholar

Шмелева Т. В., 1988, Семантический синтаксис. Текст лекций, Красноярск: Красноярский государственный университет [Šmelëva T. V., 1988, Semantičeskij sintaksis. Kurs lekcij, Krasnoârsk: Krasnoârskij gosudarstvennyj universitet].
Google Scholar