Urbanonimy motywowane frazeologizmami jako forma gry onimicznej z pośrednikiem inicjacji czytelniczej w literaturze dziecięcej Agnieszki Zimnowodzkiej
Abstrakt
The article is aimed at exploring literary urbanonyms motivated by phraseologisms, derived from Humorki, a series of stories for children by Agnieszka Zimnowodzka. The categorical and formal properties of the bases used to create the described names
require from the addressee appropriate communicative and cultural competences. Taking into account the age of the addressees of the stories, it was assumed that these formations may be semantically illegible for a child, so they were considered in the
context of an onymic game with an adult reader – an intermediary in the reading initiation. The urbanonyms listed in the series of stories were described in terms of motivation and communication, with focus on their textual and semiotic structures,
with the use of compiled research methods. The analysis of creations motivated by phraseological vocabulary proves that these names are not only a key link in the writer’s creative strategy, but also that – on each communication level – they have
been subordinated to textual pragmatics. Names motivated by phraseologisms, apart from their primary functions – of localization and content, perform many other ones that interpenetrate the text – the illusive, humorous, informative, intertextual, creative,
ludic, metatextual, cognitive, stylistic and evaluative functions.
Słowa kluczowe:
urbanonyms, phraseology, functions of proper names, onymic game, children’s literature, literary onomastics, reader initiation intermediaryBibliografia
Beckett S., 1999, Transcending Boundaries: Writing for a Dual Audience of Children and Adults, New York: Taylor and Francis.
Google Scholar
Bułczyńska K., 1988, Bajbajek z Krokodylewa, czyli o nazwach własnych w literaturze dla dzieci. – Język zwierciadłem kultury, czyli nasza codzienna polszczyzna, red. H. Zgółkowa, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 150–151.
Google Scholar
Burska-Ratajczyk B., 2000, Magia słowa – neologizmy nazewnicze w utworach artystycznych dla dzieci, „Rozprawy Komisji językowej ŁTN”, 45, s. 9–23.
Google Scholar
Chrzanowska-Kluczewska E., 1997, „Gry językowe” w teoriach naukowych. – Gry w języku, literaturze i kulturze, red. E. Jędrzejko, U. Żydek-Bednarczuk, Warszawa: Wydawnictwo Energeia, s. 9–16.
Google Scholar
Cieślikowa A., 1993, Nazwy własne w różnych gatunkach tekstów literackich. – Onomastyka literacka, red. M. Biolik, Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, s. 33–39.
Google Scholar
Czaplicka-Jedlikowska M., 2009, Nazwy własne w twórczości Heleny Bechlerowej, „Życie Szkoły”, LXIV, 8, s. 10–16.
Google Scholar
Dawidziak-Kładoczna M., 2015, Mechanizmy kreacji onimów w literaturze dla dzieci (na przykładzie wybranych utworów), „Onomastica”, 59, s. 341–354.
Google Scholar
Dubisz S., 1980, Stylizacja językowa – próba definicji, „Prace Filologiczne”, 29, s. 191–216.
Google Scholar
Filip G., 2003, Gry językowe Jana Lama, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar
Filipiak E., 1996, Aktywność językowa dzieci w wieku wczesnoszkolnym, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Google Scholar
Gałkowski A., 2012, Terminologia onomastyczna. Aktualizowana lista podstawowych haseł terminologii onomastycznej w języku polskim, https://onomastyka.uni.lodz.pl/strona-glowna/terminologia-polska (dostęp: 28.01.2022).
Google Scholar
Geben K., 2018, Funkcje urbaninimów w felietonach Czesława Jankowskiego, „Slavistica Vilnensis”, 63, s. 263–271.
Google Scholar
Głowiński M., 1998, Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Google Scholar
Graf M., 2015, Literackie nie-nazywanie. Onomastykon polskiej prozy współczesnej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar
Grzelakowa E., 2010, Nazwa własna jako element językowego obrazu świata. – Miasto w perspektywie onomastyki i historii, red. I. Sarnowska-Giefing, M. Graf, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 461–472.
Google Scholar
Helleland B., 2012, Place Names and Identities. – Names and Identities, eds. B. Helleland, C. E. Ore, S. Wikstrøm, Oslo Studies in Language, 4 (2), s. 95–116. URL: https://www.journals.uio.no/index.php/osla/article/viewFile/313/438 (dostęp: 22.08.2023).
Google Scholar
Jędrzejko E., 1997, Strategie tekstotwórcze a gry językowe w literackich nazwach własnych. – Gry w języku, literaturze i kulturze, red. E. Jędrzejko, U. Żydek-Bednarczuk, Katowice: Wydawnictwo Energeia, s. 65–76.
Google Scholar
Kaczmarek L., 1988, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Google Scholar
Kania S., 1988, Onomastyka jako jeden z czynników interpretacyjnych utworu literackiego. – Onomastyka w dydaktyce szkolnej i społecznej, red. E. Homa, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, s. 45–53.
Google Scholar
Kielar-Turska M., 1995, Rozwijający się człowiek – jak go widzi psycholingwista? – Rozwijający się człowiek w zmieniającym się świecie, red. J. Trempała, Bydgoszcz: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Google Scholar
Kosyl Cz., 1983, Forma i funkcja nazw własnych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Kosyl Cz., 1991, Nazwy własne w literaturze dla dzieci (na przykładzie prozy Ewy Szelburg-Zarębiny), „Zeszyty Naukowe WSP im. Powstańców Śląskich w Opolu, Językoznawstwo”, 13, s. 201–209.
Google Scholar
Kresa M., 2015, „W Koluszkach, w Mińsku, w Chile” – przestrzeń poetycka wierszy i piosenek Agnieszki Osieckiej toponimami pisana. – Mikrotoponimy i makrotoponimy w komunikacji i literaturze, red. A. Gałkowski, R. Gliwa, Łodź: Wydawnictwo Uniwerystetu Łódzkiego, s. 371–383.
Google Scholar
Kurcz I., 2000, Psychologia języka i komunikacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar
Lutterer I., 1982, Onymical Mistake in the Naming Process. – Proceedings of the XIIIth International Congress of Onomastic Sciences (Cracow August 21–25, 1978), ed. K. Rymut, vol. II, Warszawa–Kraków: Wydawnictwo CiS, s. 63–67.
Google Scholar
Łuc I., 2007, Nazwy własne w literaturze dziecięco-młodzieżowej Małgorzaty Musierowicz, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Łuc I., 2022a, Nazwy osobowe w opowiadaniach Agnieszki Zimnowodzkiej jako tekstowy komponent dziecięcej konceptualizacji świata, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, vol. 29 (49), 1, s. 49–64.
Google Scholar
Łuc I., 2022b, Strategie nazewnicze wspomagające rozwój kreatywności odbiorców dziecięcych (na przykładzie opowiadań z cyklu Humorki Agnieszki Zimnowodzkiej), „Onomastica”, 66, s. 147–262.
Google Scholar
Łuc I., 2023, „Taką mam naturę, że ciągle mi wesoło…” Nazwy osobowe motywowane leksyką z pola znaczeniowego ‘natura ludzka’ jako nośnik znaczeń w przestrzeni literackiej Agnieszki Zimnowodzkiej, „Roczniki Humanistyczne” 71 (6), s. 213–228.
Google Scholar
Mnich M., 2002, Sprawność językowa dzieci w wieku wczesnoszkolnym, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Nowakowska-Kempna I., 1978, Pozycja nazw własnych w przekładzie dzieła literackiego, „Język Artystyczny”, t. 1, red. serii O. Wolińska, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 97–115.
Google Scholar
Ommundsen Å. M., 2015, Who Are These Picturebooks for? Controversial Picture books and the Question of Audience. – Challenging and Controversial Picture books. Creative and Critical Responses to Visual Texts, ed. J. Evans, London–New York: Routledge, s. 71–94.
Google Scholar
Polański E., 1982, Słownictwo uczniów, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar
Rutkiewicz-Hanczewska M., 2006, Nazwa własna jako tekst, „Polonica”, XXVI/XXVII, s. 309–315.
Google Scholar
Rutkiewicz-Hanczewska M., 2013, Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikatywnej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Sarnowska-Giefing I., 2003, Onomastyka literacka – integracja językoznawstwa i literaturoznawstwa. – Metodologia badań onomastycznych, red. M. Biolik, Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, s. 435–446.
Google Scholar
Schaffer H. R., 2005, Psychologia dziecka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
