Styl Kongresu futurologicznego Stanisława Lema jako konstrukcja lingwistyczna
Abstrakt
This paper deals with the linguistic devices that constitute the style of Stanisław Lem’s 1971 The Futurological Congress, with the focus on neologisms and their functions. As a result of a computer analysis of the text, all words that are not recorded in
lexicographic descriptions of Polish were identified, and their contribution to Lem’s style was discussed, in particular what role particular word-formation patterns have in creating its style. Previous descriptions of Lem’s neologisms discussed their meanings
and classified them, not taking into account the functions of neologisms in the text in all their varieties. This paper, therefore, fills in this gap. It starts with a brief presentation of Lem’s main styles, followed by previous stylistic models of The Star Diaries, to which The Congress thematically belongs. It goes on to discuss methods of computer analysis used in the study, then a presentation
of the neologisms and their stylistic functions follows. The paper stresses the fact that some neologisms, or their models, are repeated, and can be considered keywords, and that some words or specific letter sequences are used to create the style of the work. It concludes by saying that a synthesis of research on neologisms in Lem’s work should be produced.
Słowa kluczowe:
Stanisław Lem, neologisms, stylistic functions, computer analysisBibliografia
Bachtin M., 1975/1965, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowieczai renesansu, Kraków: Wydawnictwo Literackie (Творчество Франсуа Рабле и народная культура средневековья и Ренессанса, Москва 1965: Художественная литература; https://imwerden.de/pdf/bakhtin_rable_1990.pdf).
Google Scholar
Bereś S., red., współpraca red. K. Batorowicz-Wołowiec, 2022, Lem: reaktywacja. Kongres lemologiczny, Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy.
Google Scholar
Eder M., 2022, Głos w dyskusji, Lem i polszczyzna. – Lem: reaktywacja. Kongres lemologiczny, red. S. Bereś, współpraca red. K. Batorowicz-Wołowiec, Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Warstwy, s. 142–172.
Google Scholar
Gesche J., Gesche J., 2010, Nazwy środków farmakologicznych w opowiadaniu Stanisława Lema Kongres futurologiczny. Strategie przekładu na języki niemiecki i szwedzki. – Lem a tłumacze, red. E. Skibińska, J. Rzeszotnik, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 151–165.
Google Scholar
Kieraś W., Woliński M., 2017, Morfeusz 2 – analizator i generator fleksyjny dla języka polskiego, „Język Polski”, XCVII, nr 1, s. 5–83.
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.97.1.7
Google Scholar
Kott J., 1949, Przedmowa. – J. Swift, Podróże Gulliwera w różne kraje dalekie, przekład osiemnastowiecznego Anonima do druku przysposobił i wstępem opatrzył J. Kott, Warszawa: Książka i Wiedza, s. V–XIX.
Google Scholar
Krajewska M., 2006, Polsko-rosyjski słownik lemowych neologizmów, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu.
Google Scholar
Majewski P., 2022, Wstęp. – S. Lem, Pamiętnik znaleziony w wannie i inne utwory, wstęp i opracowanie P. Majewski, wydanie I elektroniczne, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich (w formacie epub, https://ebookpoint.pl/ksiazki/pamietnik-znaleziony-w-wannie-i-inne-utwory-stanislaw-lem,e_3f2u.htm).
Google Scholar
Moździerz T., 2020, Długość przeciętnego polskiego wyrazu w tekstach pisanych w świetle analizy korpusowej, „Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, 27, s. 177–192.
DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.27.09
Google Scholar
Piotrowski T., 2015, Lem – nowator językowy?, „Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego”, 37–38, nr 3–4, s. 179–186.
DOI: https://doi.org/10.19195/quart.2015.0.65455
Google Scholar
Potocka‑Woźniak A., 2017, Różnorodność neologizmów w opowiadaniu Stanisława Lema pt. Kongres futurologiczny. – Socjolekt – idiolekt – idiostyl: historia i współczesność, red. U. Sokólska, Białystok: Prymat, s. 249–258 (https://repozytorium. uwb.edu.pl/jspui/handle/11320/9717).
Google Scholar
Rabelais F., 1923, Gargantua i Pantagruel, księgi I–II, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa: Bibljoteka Boy’a (https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/gargantua-ipantagruel. html).
Google Scholar
Sałtykow-Szczedrin M., 1953, Dzieje pewnego miasta, tłum. S. Pollak, Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar
Swift J., 1949, Podróże Gulliwera w różne kraje dalekie, przekład osiemnastowiecznego Anonima do druku przysposobił i wstępem opatrzył J. Kott, Warszawa: Książka i Wiedza (elektroniczna wersja z 1971 roku wydawnictwa PIW: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/podroze-guliwera.html, brak nazwiska Jana Kotta, zmieniona pisownia Gulliwer na Guliwer).
Google Scholar
Szymanek B., 2010, A Panorama of Polish Word-Formation, Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Wołk M., 2017, Nie być Indiotą. O Dziennikach gwiazdowych Stanisława Lema. –Od Lema do Sienkiewicza (z Ingardenem w tle). Prace literaturoznawcze ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Stoffowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. D. Brzostek, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 225–244 (https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/6110/Nie_byc_Indiota._O_Dziennikach_gwiazdowy.pdf?sequence=1).
Google Scholar
Салтыков-Щедрин М.Е., 1869/1969, История одного города. „Собрание сочинений в двадцати томах. Том 8: Помпадуры и помпадурши. История одного города”, Москва: Художественная литература (za: http://az.lib.ru/s/saltykow_m_e/text_0010.shtml).
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
