Estetyzm, antyestetyzm, anestetyzm - refleksy pluralizmu wartości współczesnej estetyki w stylu polskiej prozy końca XX wieku
Bożena Witosz
Abstrakt
The author, justifying at the beginning necessity of regard the cultural context in modern literature style research, pays attention to the cathegory of pluralism, which is typical for modern culture. Scrutinizing the style of Polish prose of the nineties, the author concentrates on toa few —often opposing — tendencies: aestheticism, preference for ugliness, banalisation and vulgarization of the language and on the other hand its intellectualization. The author relates the phenomenons to similar ones in modern culture: reality aesthetisation, reference to tradition (nostalgia aesthetics), aesthetics of "new brutalism", anaesthetics, transgression beyond traditional value canon. It leads to — specific of modern literature — inhierarchized variety" of aesthetics and stylistics conventions.
Reference
Bartmiński J., 1993, Styl potoczny. — Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław.
Bolecki W., 1991, „ Ciemna miłość”. — Etos i artyzm, pod red. S. Wysłouch, R.K. Przybylskiego, Poznań.
Bubner R., 1989, Ásthetische Erfahrung, Frankfurt am Main. Suhrkamp Verlg.
Czapliński P., 1997, Ślady przełomu. O prozie polskiej 1976-1996, Kraków.
Czerwiński M., 1997, Sztuka w pejzażu kultury, Warszawa.
Dubisz S., 1995, Styl?, „Stylistyka” IV, Opole.
Duszak A., 1998, Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa.
Dziadek A., 2000, Problem ekphrasis — dwa „ Widoki Delft ” (Adam Czerniawski i Adam Zagajewski, „Teksty Drugie” nr 4.
Dziamski G., 1996, Postmodernizm wobec kryzysu estetyki współczesnej, Poznań.
Dziemidok B., 1992, Sztuka, emocje, wartości, Warszawa.
Featherstone M., 1997 , Postmodernizm i estetyzacja życia codziennego, przeł. P. Czapliński I J. Lang. — Postmodernizm. Antologia przekładów, pod red. R. Nycza, Kraków.
Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Wrocław.
Gołaszewska M., 1984, Estetyka i antyestetyka, Warszawa.
Gołaszewska M., 1996, Ontologizacja sztuki — estetyzacja rzeczywistości — kreacjonizm estetyki. — Estetyczne przestrzenie współczesności, pod red. A. Zeidler-Janiszewskiej, Warszawa.
Helman A., 1996, Estetyka okrucieństwa i przemocy w kinie współczesnym. — Estetyczne przestrzenie współczesności, pod red. A. Zeidler-Janiszewskiej, Warszawa.
Kaniewska B., 1996, Metatekstowy sposób bycia, „Teksty Drugie” nr 6.
Kornhauser J., 2000, Język we współczesnej literaturze polskiej. — Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, pod red. W. Pisarka, Kraków. Kuczyńska M., 1999, Piękny stan melancholii, Warszawa.
Markowski M. P., 1999, Ekphrasis. Uwagi bibliograficzne z dołączeniem krótkiego komentarza, „Pamiętnik Literacki”, z. 2.
Marquard O., 1996, Aesthetica i anaesthetica (Po postmodernie). — Postmodernizm a filozofia. Wybór tekstów, pod red. S. Czerniaka i A. Szahaja, Warszawa.
Mazur B., 1995, Stephen C. Pepper o estetycznym wartościowaniu sztuki. — Problematy ka wartościowania w amerykańskiej filozofii i estetyce XX wieku, pod red. A. Ceynowy, B. Dziemidoka, M. Janiaka, Gdańsk.
Morawski S., 1987, Czy zmierzch estetyki? — Zmierzch estetyki — rzekomy czy autentyczny, pod red. S. Morawskiego, Warszawa.
Nycz R., 1993, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Warszawa.
Nycz R., 2001, „Szare eminencje zachwytu 'Y, Miejsce epifanii w poetyce Mirona Białoszewskiego. — Literatura jako trop rzeczywistości, Kraków Pawłowski T., 1987, Wartości estetyczne, Warszawa.
Pękala T., 2000, Awangarda i ariergarda. Filozofia sztuki nowoczesnej, Lublin.
Sienkiewicz B., 2001 , Białoszewskiego obroty rzeczy. — Między słowem a ciałem, pod red. L. Wiśniewskiej, Bydgoszcz.
Sosnowski J., 1996, Dekadencka atmosfera zbliżającego się ponownie fin de siěcle 'U, „Teksty Drugie”, nr 5.
Stala K., 1995, Na marginesach rzeczywistości. O paradoksach przedstawiania w twórczości Brunona Schulza, Warszawa.
Stala M., 1988, Metafora w liryce Młodej Polski, Warszawa.
Szkołut T., 1996, Pluralizm jako kategoria sztuki, i estetyki współczesnej. — Estetyczne przestrzenie współczesności, pod red. A. Zeidler-Janiszewskiej, Warszawa.
Szymczak M., 1978, Słownik języka polskiego, Warszawa.
Tatarkiewicz W., 1960, Historia estetyki, t. l, Wrocław.
Wallis M., 1968, Przeżycie i wartość. Pisma z estetyki i nauki o sztuce 1931—1949, Kraków.
Welsch W., 1993, Ásthetik in der Disskusion, „Deutsche Zeitschrift fúr Philosophie”, nr l .
Welsch W., 1997, Estetyka i anestetyka, przekł. M. Łukasiewicz. — Postmodernizm. Antologia przekładów, wybór i wstęp R. Nycz, Kraków.
Witosz B., 1999, Czy gatunek i styl są we współczesnej stylistyce pojęciami konkurencyjnymi?, „Stylistyka” VIII, Opole.
Witosz B., 2001a, Kobieta w literaturze. Tekstowe wizualizacje od fin de siěcle'u do końca XX wieku, Katowice.
Witosz B., 2001 , Gatunek — sporny (?) problem we współczesnej refleksji tekstologicznej, „Teksty Drugie", nr 6.
Zaleski M., 1999, Nuda powtórzeń? — Nuda w kulturze, pod red. P. Czaplińskiego, P. Śliwińskiego, Poznań.
Zeidler-Janiszewska A., 1996, Między melancholią a żałobą Estetyka wobec przemian w kulturze współczesnej, Warszawa.
##libcom.authors##
Bożena Witosz##libcom.statistics##
Stažení
Licence
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Nejaktuálnější články stejného autora (stejných autorů)
- Romualda Piętkowa, Bożena Witosz, Leksykon szkolny. Gatunki paraliterackie, publicystyczne i użytkowe, red. M. Pytasz, Gorzów Wielkopolski : Silva Rerum, 1993, 237 s. , Stylistyka: Vol 3 (1994): Stylistyka porównawcza
- Bożena Witosz, Profesor Aleksander Wilkoń (1935–2022) , Stylistyka: Vol 31 (2022): Styl i media - Style and media
