Kontrowersje wokół analizy dyskursu
Wolfgang Heinemann
Zofia Bilut-Homplewicz
Marta Smykała
Abstract
The starting point o f this contribution is the assumption that there is an overall uncertainty about the use o f the term discourse in various disciplines. The author presents different ways of understanding discourse in philosophy (primarily by Habermas and Foucault). The core part of the paper discusses the heterogeneous linguistic concepts of discourse, starting from the idea o f discourse as a simple conversation through Critical Discourse
Analysis and institutionalised interai rons up to textology-based concept of discourse. Particular attention is devoted to the use o f the notion o f discourse in sociology (and its related disciplines such as historiography, political science and media stuaies). When describing the concepts o f discourse in various disciplines the author draws attention to the vaned methods o f discourse analysis applied there, including the universal model by
Wamke/Spitzmiiller. The finał section identifies and critically discusses problem areas in discourse studies. The paper also postulates that the current the fascination with Foucault should be abandoned wlien circumscribing the scope of discourse studies in favour of strwing for pragmatic and communicative adeąuacy.
Schlagworte:
discourse, discourse analysis, discourse in various disciplinesLiteraturhinweise
Adamzik K„ 2001, Sprache: Wege zum Verstehen. Tubingen, Basel.
Google Scholar
Alexy R„ 1981, Die Idee einer prozeduralen Theorie juristischer Argumentation. - ,Jlechtstheorie”, Beihefit 2.
Google Scholar
Alexy R., 1989, Probleme der Diskurstheorie, „Zs fur philosophische Forschung”, Band 43, s. 81-93.
Google Scholar
Apel K.-O., Niąuet, M., 2002, Diskursethik und Diskursanthropologie, Freiburg, Miinchen. Becker R. i.in., 2007, Medien. Diskurse. Deutungen, Marburg.
Google Scholar
Becker-Mrotzek M., 1994, Diskursforschung und Kommunikation in Institutionen, Heidelberg.
Google Scholar
Belvederesi R., 2008, Diskurse kultureller Identitat, Saarbrucken.
Google Scholar
Berger R, Luckmann T., 1980, DiegesellschaftlichcKonstruktion der Wirklichkeit, Frankfurt.
Google Scholar
Bemer K., 1997, Das Gesetz im Diskurs, Neuknchen-Vluyn.
Google Scholar
Bublitz H., 2003, Diskurs, Bielefeld.
Google Scholar
Bublitz H. i in. 1999, red., Das Wuchern der Diskurse, Frankfurt.
Google Scholar
Burkart, R., Lang, A., 1992, Die Theorie des kommunikativen Handelns von Jurgen Habermas — Eine kommentierte Textcollage. — Kommunikalionstheorien. Ein Textbuch zur Einfuhrung. Bd.8 der Studienbucher zur Publizistik- und Kommunikationswissenschaft, R. Burkart, W. Hómberg, red., Wien , 40-68.
Google Scholar
Busse D., 1987, Historische Semantik, Stuttgart.
Google Scholar
Busse D, 2000, Historische Diskurssemantik, „Sprache und Literatur in Wissenschaft und Unterricht” 86, s. 39-53.
Google Scholar
Busse D ., 2003, Diskursanalyse in der Sprachgermanistik - Yersuch einer Zwischenbilanz und Ortsbestimmung. - Literaturwissensc.haft und Linguistik, U. Hali, Ch. Kónig, Christoph, red., Marbach, s. 175-187.
Google Scholar
Diaz-Bone R., 2010, Kulturwelt, Diskurs und Lebensstil. Eine diskurstheorctische Erweiterung der Bourdieuschen Distinktionstheorie, Wiesbaden.
Google Scholar
Diaz-Bone R., 2010a, Was ist der Beitrag der Diskurslinguistik fur die Foucaultsche Diskursanalyse? - Forum Qualitative Sozialforschung. tom ll (2), art. 19.
Google Scholar
Van Dijk T., 1993, Principles o f Critical discourse analysis, Discourse and Sudety 4. London, s. 249-283.
Google Scholar
Dómer A., Vogt L., red., 1995, Sprache des Parlaments und Semiotik der Demokratie. Studien zur politischen Kommunikation der Moderne. Berlin, NY, s. 1-13.
Google Scholar
Diiwell M., Hiibenthal Ch., Werner M. H., 2002, Diskursethik, Wiesbaden.
Google Scholar
Ehlich K., 2007, Sprache und sprachliches Handeln, Berlin, NY.
Google Scholar
Fairclough N., 1995, Critical Discourse Analysis. The Critical Study o f Language, London, NY.
Google Scholar
Faulstich K., 2002, „Es gibt viel Raum diesseits des Rubicon. “ Diskursanalytische Untersuchungen des Begriffs ,Leben‘ im Umfeld der 2. Berlin-Rede des Bundesprdsidenten Johannes Rau. — Texte - Diskurse — Interaktionswelten. Analysen zur Kommunikation im óffentlichen Raum, K. Adamzik, red., Tubingen, s. 19-40.
Google Scholar
Fink-Eitel H., 1997, Michel Foucault. Zur Einfuhrung, Hamburg.
Google Scholar
von Forster H., 1992, Einfuhrung in den Konstruknvismus, Munchen.
Google Scholar
Foucault M., 1973, Archaologie des Wissens, Frankfurt.
Google Scholar
Foucault M., 1974, Die Ordnung des Diskurses. Inauguralvorlesung am College de France 1970, Munchen.
Google Scholar
Fraas C., 1996, Gebrauchswandel und Bedeutungsvarianz in Textneb:en, Die Konzepte, ldentitat‘ und ,Deutsche' im Diskurs zur deutschen Einheit, Tubingen.
Google Scholar
Fraas C., 2003, Kognition und gesellschaftliche Konstruktion der Wirklichkeit - Begriffsgeschichte zwischen Kognitivismus und Konstruktivismus. - Deut! Che Sprachgeschichte nach 1945. Diskurs- und und kulturgeschichtliche Perspektiven. M. Wengeler, red. Hildesheim/NY/Zurich, 48-61.
Google Scholar
Fraas C., Klemm, M., red., 2005, Mediendiskurse. Bestandsaufnahmen undPerspektiven, Frankfurt, Berlin, Bem.
Google Scholar
Fritz G., 1998, Historische Semantik, Stuttgart.
Google Scholar
Gardt A., 2007, Diskursanalyse - Aktueller theo, etischer Ort und methodische Móglichkeiten, - Diskurslinguistik nach Foucault, I. Wamke, red., Berlin, NY, s. 27-52.
Google Scholar
Habermas J., 1981, Theorie des kommunikativen Handelns, Frankfurt.
Google Scholar
Habermas J., 1984, Yorstudien und Erganzungen zur Theorie des kommunikativen Handelns, Frankfurt.
Google Scholar
Hartmann A., 1991, Uber die Kulturanalyse des Diskurses - eine Erkundung, „Zs fur Yolkskunde“ 87, s. 19-28.
Google Scholar
Hardtwig W., Wehler H. U., 1996, Kulturgeschichte heute, Góttingen, s. 131-164.
Google Scholar
Heinemann M., Heinemann W., 2002, Grundlagen der Textlinguistik. Interaktion — Text - Diskurs, Tubingen.
Google Scholar
Heinemann W., 2005, Textlinguistik rersus Diskurslinguistik7 - Moderne deutsche Texte, M. Wierzbicka M. Sieradzka, J. Homa, red., Frankfurt s. 17-30.
Google Scholar
Hermanns F., 2003, Interkulturelle Linguistik, — Handbuch Interkulturelle Germanistik, A. Wierlacher, A. Bogner, red., Stuttgart, Weimar, s. 363-373.
Google Scholar
Hymes D., 1972: On communicative Competence. - Sociolinguistics, J.B. Pride, J. Holmes, red., Harmondsworth, s. 269-293.
Google Scholar
Hymes D., 1987, Communicative Competence. — Soziolinguistik, HSK-Band 3.1., U. Ammon, N. Dittmar, K. J. Mattheier, red., Berlin, NY, s. 219-229.
Google Scholar
Jager S., 1993, Kritische Diskursanalyse, Duisburg.
Google Scholar
Jager S., 2009, Kritische Diskursanalyse, Duisburg, wyd. 5.
Google Scholar
Jager S., 2008, Wie kritisch ist die Kritische Diskursanalyse? Munster.
Google Scholar
Jager S., Zimmermann, J., red., 2010, Lexikon Kritische Diskursanalyse, Munster.
Google Scholar
Jung M., 2000, Diskurshistorische Analyse ais linguistischer Ansatz, „Sprache und Literatur in Wissenschaft und Unterricht" 86, s. 20-38.
Google Scholar
Kammler C., red., 2008, Foucault-Handbuch, Stuttgart, Weimar.
Google Scholar
Keller R., 2007, Diskursforschung. Eine Einfuhrung fur Sozialwissenschaftler/innen, Wiesbaden.
Google Scholar
Keller R. i.in., 2008, Wissenssoziologische Diskursanalyse. Grundlegung eines Forschungsprogramms. Handbuch der Sozialwissenschaften, Wiesbaden.
Google Scholar
Kerchner B., Schneider S., 2006, red., Foucault. Diskursanalyse der Politik, Wiesbaden.
Google Scholar
Klaus G., Buhr M., 1971, Philosophisches Wórterbuch, Leipzig. Klawittei' A., 2003, Diskursanalyse ais Untersuchungsmethode fur literarische Texte, Heidelberg.
Google Scholar
Konerding K.-P., 1993, Frames und lexikalisches Bedeutungswissen. Untersuchungen zur linguistischen Grundlegung einer Frame-Theorie und zu ihrer Anwendung in der Lexikographie, Tubingen.
Google Scholar
Kristeva J., 1967: Bakhtine, le mot, le dialogue et le ‘■oman, - Critiąue 239, s. 438 465. Landwehr A., 2001, Geschichte des Sagbaren. Einfuhrung in die historische Diskursanalyse, Tubingen.
Google Scholar
Link J., 1982, Kollektivsymbole und Mediendiskurse. „kultuRRevolution” 1, s. 6-20.
Google Scholar
link J., 1986, Diskurs. Interdiskurs. Macht. „kultuRRevolution” 11, 4—7.
Google Scholar
Maset M., 2002, Diskurs. Macht und Geschichte. Foucaults Analysetechniken und die historische Forschung, Frankfurt, NY.
Google Scholar
Meyer S., 2005, Zeichenlesen im Netzdiskurs - Uberlegungen zu einer semiotischen Diskursanalyse multimedialer Kommunikation. — Mediendiskurse, C. Fraas, M. Klemm, red., Frankfurt.
Google Scholar
Meyer-Drawe K., 2008, Diskurse des Lernens, Munchen.
Google Scholar
Mills S., 2007, Der Diskurs. Begriff, Theorie, Praxis, Tubingen, Basel.
Google Scholar
Paroussis M., 1995, Theorie des juristischen Diskurses, Berlin.
Google Scholar
Rehbein J., 2001, Das Konzept der Diskursanalyse. Text- und Gesprachslinguistik. - HSK-Band 16.2, K. Brinker, G. Antoś, W.Heinemann, S. Sager, red., Berlin, NY, s. 927-944.
Google Scholar
Sarasin Ph., 1996, Subjekte, D iskurse, Kórper. U berlegungen zu einer diskursanalytischen Kulturgeschichte. - Kulturgeschichte heute, W. IL.rdtwig, H. U. Wehler, red., Góttingen.
Google Scholar
Sarasin Ph., 2003, Geschichtswissenschaft und Diskursanalyse, Frankfurt.
Google Scholar
Scharloth J., 2005, Die Semantik der Kulturen. Diskurssemantische Grundfiguren ais Kategorien einer linguistischen Kulturanalyse. — Brisante Semantik, D. Busse, red., Tubingen, s. 133-150.
Google Scholar
Schipper B. U., 2004, Das Ende des Diskurses. Apokalytische Rede im ausgehenden 20. Jh. - Religion im kulturellen Diskurs, B. Luchesi, K. von Stuckrad, red., Berlin, NY, s. 377-400.
Google Scholar
Schweicher R., 1990, Diskurs. - Europaische Enzyklopadie zu Philosophie und Wissenschaften, H.-J. Sandkiihler, red., Hamburg, s. 580-582.
Google Scholar
Seitter W., 2004, Michel Foucault. Struktur, Entscheidung, Ordnung, Stil. - Culture club. Klassiker der Kultur theorie, M.L. Hofmann i in., red., Frankfurt.
Google Scholar
Spiess C., 2008, Linguistische Diskursanalyse ais Mehrebenenanalyse. — Methoden der Diskurslinguistik, I. H. Wamke, J. Spitzmiiller, red., Berlin, NY, s. 237-260.
Google Scholar
Spitzer M., 2003, Lemen. Gehirnforschung undSchule des Lebens, Heidelberg, Berlin.
Google Scholar
Wamke I. H., 2002, Text adieu - bienvenue Diskurs. Uber Sinn und Zweck einer poststrukturalistischen Entgrenzung des Textbegriffs. - Brauchen wir einen neuen Textbegriff? U. Fix, i in. red., Frankfurt, s. 125-141.
Google Scholar
Wamke I. H., Spitzmiiller, J., red., 2008, Methoden der Diskurslinguistik, Berlin, NY.
Google Scholar
Wengeler M., 2003, Topos und Diskurs. Begrundung einer argumentationsanalytischen Methode und ihre Anwendung auf den Migrationsdiskurs, Tubingen.
Google Scholar
Wichter S., 1999, Gesprach, Diskurs und Stereotypie. „ZfGL“ 27, s. 261-284.
Google Scholar
Wichter S., Stenschke O., 2004, Theorie, Steuerung und Medien des Wissenstransfers, Frankfurt, Berlin, Bem.
Google Scholar
Wodak R., 1996, Disorders o f Discourse, London.
Google Scholar
Wodak R., 2002, Aspects o f Critical Discourse Analysis. “Zf AL ” 36, s. 5-31.
Google Scholar
Wrana D., 2006, Das Subjekt schreiben. Subjekt-Konstitution und reflexive Praktiken - eine Diskursanalyse, Baltmannsw eiler.
Google Scholar
Wunderlich D., 1976, Studien zur Sprechakttheorie, Frankfurt.
Google Scholar
Ziem A., 2008, Frame-Semantik und Diskursanalyse. - Methoden der Diskurslinguistik I. Wamke, J. Spitzmiiller, red., Berlin, NY, s. 89-116.
Google Scholar
Authors
Wolfgang HeinemannAuthors
Zofia Bilut-HomplewiczAuthors
Marta SmykałaStatistics
Downloads
Lizenz
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
