Abstrakt

Dlaczego w tradycji retorycznej amerykańskiego feminizmu tak wiele uwagi poświęca się językowi i co z tego wynika? Ruch kobiecy sam postrzega się w kategoriach językowych, jako „głos przerywający ciszę". W jego metaforycznej auto-narracji grupa kobiet osiąga świadomość wspólnoty losu poprzez rozmowę, dochodzi do politycznego „prze[1]budzenia" i „przełamania milczenia". Ta wizja, ukazująca mowę jako działanie, stanowi oś feministycznej tożsamości, łącząc feminizm liberalny z radykalnym. Celem jest przedefiniowanie kategorii prywatne i publiczne oraz nazwanie na nowo społecznej rzeczywistości, tak by ukazać jej represyjność wobec kobiet. Druga część artykułu dotyczy słowa seksizm, w zestawieniu z rywalami (dyskryminacja, szowinizm) i pierwowzorem (rasizm). Kluczem jest specyficznie rozumiana kategoria polityczności, którą feministki starają się wprowadzić do głównego nurtu kultury. Wy[1]raz seksizm się przyjął, powstaje jednak pytanie o mechanizm „wchłaniania" radykalnych idei przez tradycyjną kulturę: na ile zmienia się kultura, a na ile sens przyjmowanych słów. Część trzecia odnosi się do zarzutu, iż zainteresowanie językiem to współczesna choroba ruchu kobiecego, który powinien "zająć się wąchaniem róż, zamiast martwić się, ja[1]kie nadać im imiona." Meta-językowość jest integralną częścią tradycji feministycznej , a nie wynaturzeniem. Widać ją w już w Deklaracji Sentymentów z Seneca Fa lis ( 1 848): jej Preambula to ironiczna przeróbka Preambuły Deklaracji Niepodleglości, wskazująca na wpisaną w język oryginału męską perspektywę. Feministyczna strategia retoryczna, polegająca na ukazywaniu na nowo dobrze znanej rzeczywistości, odpowiada zjawisku poetyckiemu opisanemu przez Szkłowskiego jako 'udziwnienie'. W konkluzjach pada pytanie o problem wyczerpania retoryki, która w znacznym stopniu opiera się na wizji przełomu, zdziwienia i przebudzenia.