Życie to droga, czyli "którędy do Ciebie"

Jolanta Kowalewska-Dąbrowska




Abstract

The aim of the article is to present comparatively the fragment of view of the world (connected with concept of life) in the Polish language and in the idiolect of Jan Twardowski's poetry. The interpretations are based on Langacker's network model, on Lakoff and Johnson's cognitive model ofmetaphors and on the proposals of Polish authors about using cognitive methods in interpretation of poetry. The conceptualization of life (connected with the conceptua lization of death) can be described both as commonplace (gr. topós coinós) - life is road, and as cognitive metaphor: LIFE IS ROAD / JOURNEY. The paper presents different particular realizations of this metaphor in the Polish language and in the Tw ardow ski's poetry. The analyses are carried out with the use of profiling method. The most characteristic for Tw ardowski's idiolect is the religious profile of life, conceptualized as a road Uourney) to Heaven (God). So, the religious profi le is the kind of metaphor LIFE IS ROAD I JOURNEY TO HEAVEN / GOD. This profi le is often connected with
the profile of heaven. The analysis presented in the article shows that in Tw ardowski's poetic language, otherw ise than in the everyday use of Polish language, a life which is hard and dangerous (as a road to God) is more valuable than a life which is easy and simple.

Keywords:

conceptualization, cognitive metaphor, common place, profiling method, idiolect

Anusiewicz J., 1 992, Potoczność jako sposób doświadczania świata. - Potoczność w języku i kulturze. Język a kultura, red. J. Anusiewicz, F. Nieckula, t. 5, Wrocław, s. 9-20.

Bartmiński J., 1 990, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata. -Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 109- 127.

Bartmiński J., 1 993, Styl potoczny. - Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. II: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, s. 1 1 6- 1 34.

Bartmiński J., Niebrzegowska S., 1998, Profile a podmiotowa interpretacja świata. - Profilowanie w języku i w tekście, red. R. Tokarski, Lublin, s. 211-224.

Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2004, Dynamika kategorii punktu widzenia w języku, tekście i dyskursie. - Punkt widzenia w tekście i w dyskursie, red. J. Bartmiński,
S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz, Lublin, s. 329-359.

Black M., 1 977, Metafora. tłum. J. Japola. - Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów „ Pamiętnika Literackiego ", red. M. Głowiński, H. Markiewicz, I, Wrocław, s. 85- 100.

Dobrzyńska T., 1 984, Metafora, Wrocław.

Fife J., 1994, Wykłady z gramatyki kognitywnej. -Podstawy gramatyki kognitywnej, red. H. Kardela, s. 9-43.

Gadamer H.G., 1 993, Kolo jako struktura rozumienia. - Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, wybór i przekład G. Sowiński, Kraków, s. 227-243.

Grzegorczykowa R., 1 990, Pojęcie językowego obrazu świata.· - Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 41-49.

Jasińska-Wojtkowska M., 1 994, Uwagi o poezji religijnej, ,,Zeszyty Naukowe KUL", 37, nr 3-4, s. 119- 126.

Jasińska-Wojtkowska M., 2003, Literatura - sacrum - religia. Problematyka badawcza. - Tejże, Horyzonty literackiego sacrum, Lublin, s. 45-58.

Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1990.

Kadyjewska A., 200 1 , Problematyka obrazu świata w badaniach języka pisarza na przykładzie pism Cypriana Norwida. -Semantyka tekstu artystycznego, red. A. Pajdzińska,
R. Tokarski, Lublin, s. 32 1 -332.

Kardela H., 1992, Gramatyka kognitywna jako globalna teoria Języka. - Podstawy metodologiczne semantyki współczesnej, Język a kultura, red. I. Nowakowska-Kempna, nr 8, Wrocław, s. 9-22.

Kita M., 2002, Użytkawnikjęzyka wobec niewyrażalnego, niewyrażonego i niewyrażanego, "Stylistyka" XI Opole, s. 101-119.

Kowalewska-Dąbrowska J., I 999, Obraz anioła w poezji Jana Twardowskiego. - Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, red. B. Kreja, Gdańsk, s. I79-194.

Koziara S., 200 1 , Frazeologia biblijna w języku polskim, Kraków.

Kreowanie świata w tekstach, red. A.M.Lewicki i R.Tokarski, Lublin 1995.

Krzeszowski T., 1998, Aksjologiczne aspekty metafor. -Językoznawstwo kognitywne. wybór tekstów, red. W. Kubiński i inni, Gdańsk, s. 80-103.

Krzyżanowska A., 1 999, Polska i francuska frazeologia śmierci, Lublin.

Lakoff G., Johnson M., 1 988, Metafory w naszym życiu, przekład T. Krzeszowski, Warszawa.

Langacker R.W., 1 987, Foundations ofCognitive Grammar, Vol. I , Stanford.

Langacker R. W., 1 995, rfyk/ady z gramatyki kognitywnej, red. H. Kardela, Lublin.

Langacker R.W., 1 998, Wstęp do gramatyki kognitywnej, tłum. O.W. Kubińscy. - Językoznawstwo kognitywne. wybór tekstów, red. W. Kubiński i in. Gdańsk, s. 28-78.

Lewicki A.M., 1 998, Próba profilowania pojęcia droga na podstawie idiomatyzmów języka polskiego. - Profilowanie w języku i w tekście, red. R. Tokarski, s. 277-288.

Lurker M., 1 989, Słownik obrazów i symboli biblijnych, tłum. bp. K. Romaniuk, Poznań.

Maćkiewicz J., 1 999, Słowo o słowie. Potoczna wiedza o języku, Gdańsk.

Markiewicz H.,1 983, Uwagi o semantyce i budowie metafory. - Studia o metaforze Il, red. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, Wrocław, s. 9-22.

Okopień-Sławińska I., 1 985, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (preliminaria), Wrocław.

Pajdzińska A., 1 996, Przejrzyście zatajone (poetyckie glosy do potocznej kategoryzacji świata). -Językowa kategoryzacja świata, red. R. Grzegorczykowa i A. Pajdzińska, Lublin, s. 149-165.

Pajdzińska A., 1 998, Profilowanie w tekście poetyckim. -Profilowanie w języku i w tekście, red. R. Tokarski, s. 343-353.

Pajdzińska A., Filar D., 1 999, Językowy obraz świata a teksty poetyckie. - Język - teoria - dydaktyka, red. B . Grzeszczuk, Rzeszów.

Profilowanie w języku i w tekście, red. R. Tokarski, Lublin 1998.

Punkt widzenia w języku i w kulturze, 2004, red., J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska i R.Nycz, Lublin 2004.

Puzynina J., 1 990, Słowo Norwida, Wrocław.

Puzynina J., 1 998, Struktura semantyczna narodu a profilowanie. - Profilowanie w języku i w tekście, red. R. Tokarski, Lublin, s. 259-276.

Ricoeur P. 1 989, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, wstęp i wybór K. Rosner, przełożyli P. Graff i K. Rosner, Warszawa.

Richards I.A., 1 965, The Philosophy of Rhetoric, New York.

Sandomirska I., 2000, O metaforach ŻYCIA i ŚMIERCI w stałych związkach wyrazowych w języku rosyjskim. - Język a kultura, Językowy obraz świata a kultura, t. 1 3 , red. A. Dąbrowska, J. Anusiewicz, Wrocław, s. 355-367.

Sacrum w literaturze, 1 983, red. J. Gotfryd, M. Jasińska-Wojtkowska, S. Sawicki, Lublin.

Semantyka tekstu artystycznego, red. A. Pajdzińska i R. Tokarski, Lublin 2001.

Tabakowska E., 1 995, Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków.

Tokarski R., 1 993, Słownictwo jako interpretacja świata. - Encyklopedia kultury polskiej XX w., t. II: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, s. 335-362.

Tokarski R., 1 998, Kulturowe i tekstotwórcze aspekty profilowania. - Profilowanie w języku i w tekście, red. R. Tokarski, s. 35-52.

Twentienth -Century Poetry. From Text to Context, 1993, ed. P.Verdonk, London and New York.

Wierzbicka A., 1 999, Znaczenie nazw kolorów i uniwersalia wrodzone. Tłum. R.Tokarski. - Tejże, Język- umysł - kultura, Wybór prac pod red. J .Bartmińskiego, Lublin.

Zarębianka Z., 1 992, Poezja wymiaru sanctum. Kamieńska, Jankowski, Twardowski, Lublin.

Published
2021-05-30

Cited by

Kowalewska-Dąbrowska, J. (2021). Życie to droga, czyli "którędy do Ciebie". Stylistyka, 14, 615–633. Retrieved from https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/s/article/view/4069

Authors

Jolanta Kowalewska-Dąbrowska 

Statistics

Downloads

Download data is not yet available.


License

Copyright (c) 2005 Stylistyka

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).

2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".

3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.

4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:

a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,

b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,

c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).

d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.

5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.

6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.

7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.


Most read articles by the same author(s)