Pamulorze, Cebulorze, Grzybki, Rabarbary, czyli o pewnej kategorii przezwisk gwarowych

Tomasz Kurdyła

doi:10.25167/Stylistyka33.2024.5

Opublikowane: 2024-12-19

Tom 33 (2024)

Pamulorze, Cebulorze, Grzybki, Rabarbary, czyli o pewnej kategorii przezwisk gwarowych

Tomasz Kurdyła

Stylistyka

Dział: Articles

https://doi.org/10.25167/Stylistyka33.2024.5

Abstrakt

The article is dedicated to dialectal nicknames motivated by culinary art. Strictly speaking, they are collective nicknames given to inhabitants of neighbouring villages. Such names are not very well documented in linguistic articles, so they are still waiting for a more comprehensive description. In this article, the motivational characteristics of those onyms, as well as their division and formal description, are presented. The largest group of neighbours’ dialectal nicknames based on culinary art includes anthroponyms originating from the names of dishes characteristic of the nicknamed villages (most of them refer to simple regional dishes or to food which is somehow untypical of a village). The second largest group includes nicknames motivated by activities related to culinary art. Other motivational classes have just an indirect, formal connection with food: these names are based on lexemes related to cuisine, but their motivation is not culinary. They include nicknames motivated by crops characteristic of the nicknamed villages and locative nicknames. A few anthroponyms are individual in nature. All the names were generally created through morphological derivation (derivates with the suffix -arz are dominant). They were rarely created through neo-semantization. The lexemes that were collected and analysed confirm the dynamic nature of nicknaming processes in villages. They constitute a characteristic feature of their language and, at the same time, make an anthroponymic category that is, in a way, universal.

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Kurdyła, T. (2024). Pamulorze, Cebulorze, Grzybki, Rabarbary, czyli o pewnej kategorii przezwisk gwarowych. Stylistyka, 33, 67–79. https://doi.org/10.25167/Stylistyka33.2024.5

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Batko-Tokarz B., 2023, O guście ze smakiem – czyli kiedy i dlaczego wyraz gust utracił w polszczyźnie znaczenie zmysłowe, „LingVaria”, 1 (35), s. 135–152. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.35.10
Google Scholar

Batko-Tokarz B., Przęczek-Kisielak S., 2018, Na kremówkę przy kapucynie do Noworola, czyli o kulinariach po krakowsku (prezentacja materiału). – Język nasz ojczysty w kontaktach międzyludzkich, red. B. Taras, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 89–110.
Google Scholar

Belcarzowa E., 1960, Czarne jagody, borówki i ich synonimy, „Język Polski”, XL, z. 4, s. 281–291.
Google Scholar

Buława M., 2022, Jarmuż, warmuz, farmuga – o kilku pokrewnych etymologicznie germanizmach w gwarowym słownictwie kulinarnym, „Prace Filologiczne”, LXXVII, s. 25–42. DOI: https://doi.org/10.32798/pf.995
Google Scholar

Bystroń J., 1995, Megalomania narodowa, Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar

Chruszczewski P.P., Kudła M., 2016, Etnonimy pokarmosemiczne: tradycje kulinarne w nazwach grup etnicznych z perspektywy językoznawstwa antropologicznego. – Język. Kultura. Komunikacja, red. S. Wach, K. Buczek, A.R. Knapik, P.P. Chruszczewski, „Prace Komisji Nauk Filologicznych Oddziału Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu”, vol. IX, Wrocław: Polska Akademia Nauk Oddział we Wrocławiu, s. 9–21.
Google Scholar

Cygan S., 2022, Zmiany językowe w świadomości użytkowników gwary Łomżyńskiego i Suwalszczyzny (na przykładzie pola leksykalnego „pożywienie człowieka”), „Annales UMCS. Sectio FF”, XL, 2, s. 195–213. DOI: https://doi.org/10.17951/ff.2022.40.2.195-213
Google Scholar

Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/ (dostęp: 18.10.2023).
Google Scholar

ISNP – Internetowy słownik nazwisk w Polsce, red. B. Czopek-Kopciuch, H. Górny, M. Magda-Czekaj, E. Palinciuc-Dudek, K. Skowronek, E. Supranowicz, https://nazwiska.ijp.pan.pl (dostęp: 18.10.2023).
Google Scholar

Kuligowska K., 2022, Nazwy potraw we frazeologii polskiej, „Prace Filologiczne”, LXXVII, s. 247–271. DOI: https://doi.org/10.32798/pf.994
Google Scholar

Kurdyła T., 2014, Jak Hauczok z Kapconem – rzecz o gwarowych przezwiskach mieszkańców sąsiednich wsi. – Język w środowisku wiejskim, t. II: Gwara –społeczeństwo – kultura, red. E. Rudnicka-Fira, M. Błasiak-Tytuła, „Biblioteka Tradycji”, nr CXXXVI, Kraków: Collegium Columbinum, s. 105–120.
Google Scholar

Kurdyła T., 2024, Jak was słyszą, tak was piszą, czyli o pewnym typie przezwisk zbiorowych w gwarach Polski południowo-wschodniej, „Onomastica”, LXVIII, (w druku).
Google Scholar

Kurdyła T., Liszka M., Zachacz M., 2015, Słowniczek gwarowych przezwisk sąsiedzkich z Polski południowo-wschodniej. – Żywa gwara. Rozważania o gwarach polskich na początku XXI wieku, red. M. Pachowicz, Tarnów: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie, s. 37–68.
Google Scholar

Mazur R., 2023, O nazwach handlowych polskich miodów pitnych – między tradycją a nowoczesnością, „LingVaria”, 1 (35), s. 237–252. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.35.17
Google Scholar

Piechnik A., 2006, Językowy obraz obcego w nieoficjalnych nazwaniach ludności wiejskiej, „LingVaria”, 1 (1), s. 193–201.
Google Scholar

Piechnik A., Ziajka B., 2010, Rola przezwisk w kształtowaniu i rozwijaniu tożsamości wiejskiej wspólnoty językowo-kulturowej (na przykładzie wybranych wsi małopolskich). – Nazwy własne a społeczeństwo, t. I, red. R. Łobodzińska, Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem, s. 419–429.
Google Scholar

Przybylska R., Ochmann D. (red.), 2021, Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, Kraków: Libron.
Google Scholar

Przymuszała L., 2021, „Rozkosz dla zmysłów”, czyli język kart dań, „LingVaria”, 1 (31), s. 225–236. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.16.2021.31.17
Google Scholar

Przymuszała L., 2022, O historii nazwy zupy „warmuszka”, „Świat i Słowo”, 39 (2), s. 269–279. DOI: https://doi.org/10.53052/17313317.2022.49
Google Scholar

Przymuszała L., Świtała-Trybek D. (red.), 2021, Dziedzictwo kulinarne Śląska w nowych odsłonach interpretacyjnych, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Przymuszała L., Świtała-Trybek D., 2021, Leksykon dziedzictwa kulinarnego Śląska, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Stomma L., 2000, Antropologia kultury wsi polskiej XIX w., Gdańsk, http://biblioteka. kijowski.pl/stomma%20ludwik/antropologia%20kultury.pdf (dostęp: 18.10.2023).
Google Scholar

Świtała-Mastalerz J., Świtała-Trybek D., 2008, Śląska spiżarnia. O jodle, warzyniu, maszketach i inkszym pichcyniu, Koszęcin [b.w.].
Google Scholar

Świtała-Trybek D., Przymuszała L., 2018, Dobry żur, kiej w nim szczur. Dziedzictwo kulinarne Śląska w tekstach kultury, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Witaszek-Samborska M., 2005, Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Żarski W., 2008, Książka kucharska jako tekst, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Żarski W. (red.), 2017, Kuchnia i stół w komunikacji społecznej. Tekst, dyskurs, kultura, wyd. 2, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
Google Scholar