Pamulorze, Cebulorze, Grzybki, Rabarbary, i.e. on a category of dialectal nicknames
Abstract
The article is dedicated to dialectal nicknames motivated by culinary art. Strictly speaking, they are collective nicknames given to inhabitants of neighbouring villages. Such names are not very well documented in linguistic articles, so they are still waiting for a more comprehensive description. In this article, the motivational characteristics of those onyms, as well as their division and formal description, are presented. The largest group of neighbours’ dialectal nicknames based on culinary art includes anthroponyms originating from the names of dishes characteristic of the nicknamed villages (most of them refer to simple regional dishes or to food which is somehow untypical of a village). The second largest group includes nicknames motivated by activities related to culinary art. Other motivational classes have just an indirect, formal connection with food: these names are based on lexemes related to cuisine, but their motivation is not culinary. They include nicknames motivated by crops characteristic of the nicknamed villages and locative nicknames. A few anthroponyms are individual in nature. All the names were generally created through morphological derivation (derivates with the suffix -arz are dominant). They were rarely created through neo-semantization. The lexemes that were collected and analysed confirm the dynamic nature of nicknaming processes in villages. They constitute a characteristic feature of their language and, at the same time, make an anthroponymic category that is, in a way, universal.
Keywords:
anthroponymy, collective nicknames, dialectal nicknames, culinary artReferences
Batko-Tokarz B., 2023, O guście ze smakiem – czyli kiedy i dlaczego wyraz gust utracił w polszczyźnie znaczenie zmysłowe, „LingVaria”, 1 (35), s. 135–152.
DOI: https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.35.10
Google Scholar
Batko-Tokarz B., Przęczek-Kisielak S., 2018, Na kremówkę przy kapucynie do Noworola, czyli o kulinariach po krakowsku (prezentacja materiału). – Język nasz ojczysty w kontaktach międzyludzkich, red. B. Taras, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 89–110.
Google Scholar
Belcarzowa E., 1960, Czarne jagody, borówki i ich synonimy, „Język Polski”, XL, z. 4, s. 281–291.
Google Scholar
Buława M., 2022, Jarmuż, warmuz, farmuga – o kilku pokrewnych etymologicznie germanizmach w gwarowym słownictwie kulinarnym, „Prace Filologiczne”, LXXVII, s. 25–42.
DOI: https://doi.org/10.32798/pf.995
Google Scholar
Bystroń J., 1995, Megalomania narodowa, Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar
Chruszczewski P.P., Kudła M., 2016, Etnonimy pokarmosemiczne: tradycje kulinarne w nazwach grup etnicznych z perspektywy językoznawstwa antropologicznego. – Język. Kultura. Komunikacja, red. S. Wach, K. Buczek, A.R. Knapik, P.P. Chruszczewski, „Prace Komisji Nauk Filologicznych Oddziału Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu”, vol. IX, Wrocław: Polska Akademia Nauk Oddział we Wrocławiu, s. 9–21.
Google Scholar
Cygan S., 2022, Zmiany językowe w świadomości użytkowników gwary Łomżyńskiego i Suwalszczyzny (na przykładzie pola leksykalnego „pożywienie człowieka”), „Annales UMCS. Sectio FF”, XL, 2, s. 195–213.
DOI: https://doi.org/10.17951/ff.2022.40.2.195-213
Google Scholar
Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/ (dostęp: 18.10.2023).
Google Scholar
ISNP – Internetowy słownik nazwisk w Polsce, red. B. Czopek-Kopciuch, H. Górny, M. Magda-Czekaj, E. Palinciuc-Dudek, K. Skowronek, E. Supranowicz, https://nazwiska.ijp.pan.pl (dostęp: 18.10.2023).
Google Scholar
Kuligowska K., 2022, Nazwy potraw we frazeologii polskiej, „Prace Filologiczne”, LXXVII, s. 247–271.
DOI: https://doi.org/10.32798/pf.994
Google Scholar
Kurdyła T., 2014, Jak Hauczok z Kapconem – rzecz o gwarowych przezwiskach mieszkańców sąsiednich wsi. – Język w środowisku wiejskim, t. II: Gwara –społeczeństwo – kultura, red. E. Rudnicka-Fira, M. Błasiak-Tytuła, „Biblioteka Tradycji”, nr CXXXVI, Kraków: Collegium Columbinum, s. 105–120.
Google Scholar
Kurdyła T., 2024, Jak was słyszą, tak was piszą, czyli o pewnym typie przezwisk zbiorowych w gwarach Polski południowo-wschodniej, „Onomastica”, LXVIII, (w druku).
Google Scholar
Kurdyła T., Liszka M., Zachacz M., 2015, Słowniczek gwarowych przezwisk sąsiedzkich z Polski południowo-wschodniej. – Żywa gwara. Rozważania o gwarach polskich na początku XXI wieku, red. M. Pachowicz, Tarnów: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie, s. 37–68.
Google Scholar
Mazur R., 2023, O nazwach handlowych polskich miodów pitnych – między tradycją a nowoczesnością, „LingVaria”, 1 (35), s. 237–252.
DOI: https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.35.17
Google Scholar
Piechnik A., 2006, Językowy obraz obcego w nieoficjalnych nazwaniach ludności wiejskiej, „LingVaria”, 1 (1), s. 193–201.
Google Scholar
Piechnik A., Ziajka B., 2010, Rola przezwisk w kształtowaniu i rozwijaniu tożsamości wiejskiej wspólnoty językowo-kulturowej (na przykładzie wybranych wsi małopolskich). – Nazwy własne a społeczeństwo, t. I, red. R. Łobodzińska, Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem, s. 419–429.
Google Scholar
Przybylska R., Ochmann D. (red.), 2021, Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, Kraków: Libron.
Google Scholar
Przymuszała L., 2021, „Rozkosz dla zmysłów”, czyli język kart dań, „LingVaria”, 1 (31), s. 225–236.
DOI: https://doi.org/10.12797/LV.16.2021.31.17
Google Scholar
Przymuszała L., 2022, O historii nazwy zupy „warmuszka”, „Świat i Słowo”, 39 (2), s. 269–279.
DOI: https://doi.org/10.53052/17313317.2022.49
Google Scholar
Przymuszała L., Świtała-Trybek D. (red.), 2021, Dziedzictwo kulinarne Śląska w nowych odsłonach interpretacyjnych, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Przymuszała L., Świtała-Trybek D., 2021, Leksykon dziedzictwa kulinarnego Śląska, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Stomma L., 2000, Antropologia kultury wsi polskiej XIX w., Gdańsk, http://biblioteka. kijowski.pl/stomma%20ludwik/antropologia%20kultury.pdf (dostęp: 18.10.2023).
Google Scholar
Świtała-Mastalerz J., Świtała-Trybek D., 2008, Śląska spiżarnia. O jodle, warzyniu, maszketach i inkszym pichcyniu, Koszęcin [b.w.].
Google Scholar
Świtała-Trybek D., Przymuszała L., 2018, Dobry żur, kiej w nim szczur. Dziedzictwo kulinarne Śląska w tekstach kultury, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Witaszek-Samborska M., 2005, Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar
Żarski W., 2008, Książka kucharska jako tekst, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Żarski W. (red.), 2017, Kuchnia i stół w komunikacji społecznej. Tekst, dyskurs, kultura, wyd. 2, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
Google Scholar
Statistics
Downloads
License
Copyright (c) 2024 Stylistyka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
