Expressionism and its ways of naming the world
Abstract
The text offers a reflection on the specificity of the existence of proper names in expressionist literature. Unlike the “classical” form, when a researcher of literary onomastics interprets a specific class of words, nomina propria, in expressionistic experience, lexemes written with a capital letter often lose their “own” meaning and become secondary or even common. Instead, ordinary words, even not self-reliant parts of speech, expressions of feelings, intellectual states, etc., distinguished in the works by the artists who create them, acquire properties. In the article, after outlining problems related to the study of the title artistic direction, the author lists its
names, groups them and discusses their meaning. Thus, the category of proper name is expanded, showing how licentia poetica determines a seemingly stable research term, its scope and meaning. The research material comes from the expressionist works of Jerzy Hulewicz, Józef Wittlin and Emil Zegadłowicz.
Keywords:
literary onomastics, proper names in culture and literature, Jerzy Hulewicz, Józef Wittlin, Emil ZegadłowiczReferences
Beczek J., 2019, Trudne początki, czyli Irzykowski, Hauptmann i naturalizm mowy. – Karol Irzykowski – człowiek sporu, postać sporna, red. M. Chmurski, K. Sadkowska, K. Siatkowska-Callebat, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Google Scholar
Chalupecký J., 2020, Czescy ekspresjoniści, przeł. J. Goszczyńska, A. S. Jagodziński, J. Waczków, Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Cieszkowski M., 2003, Język w służbie idei, „Scripta Neophilologica Posnaniensa”, t. V.
Google Scholar
Głowiński M., 1975, Świadectwa i style odbioru, „Teksty”, nr 3.
Google Scholar
Graf M., 2017, Onimiczny rysopis postaci, czyli o czym nie zawsze pamiętają literaturoznawcy (na przykładzie literatury socrealistycznej i antysocrealistycznej). – Roz-poznanie. Filologiczne demony Wojciecha Wielopolskiego, red. P. Graf, M. Cieliczko, Poznań: Maiuscula.
Google Scholar
Graf M., 2018, Od wieloimienności do bezimienności, czyli postać nie-nazwana. Onomasty literackiego uwagi o postaci i postaciowaniu. – Postać w kulturze wizualnej, t. 1: Ujęcia literackie, red. A. Krawczyk-Łaskarzewska, D. Bruszewska-Przytuła, P. Przytuła, Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.
Google Scholar
Graf M., 2020, Onimiczne imponderabilia. Kilka uwag o ekwiwalentach nazw własnych we współczesnej prozie polskiej. – Język artystyczny. Obrzeża, marginesy, rudymenty…, t. 17, red. A. Rejter, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Filipek M., 2015, Obraz ojczyzny w polskich przekładach poezji Miloša Crnjanskiego, „Przekłady Literatur Słowiańskich”, t. 6, cz. 1.
Google Scholar
Hartman G. H., 1982, Words and Wounds. – Saving the Text. Literature/Derrida/Philosophy, Baltimore: John Hopkins University Press.
Google Scholar
Hulewicz J., 1918a, Samskâra, Poznań: Biblioteka Zdroju.
Google Scholar
Hulewicz J., 1918b, Do świętego Buntownika, „Zdrój”, kwiecień–czerwiec.
Google Scholar
Jakowska K., 1977, Z dziejów ekspresjonizmu w Polsce. Wokół „Soli ziemi”, Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Kosyl Cz., 1998, Nurt ekspresjonistyczny. – Polskie nazwy własne. Encyklopedia, Warszawa: Instytut Języka Polskiego PAN.
Google Scholar
Kundera M., 1993, Zdradzone testamenty, przeł. M. Bieńczyk, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Kuźma E., 1973, Koncepcja języka poetyckiego w teoriach polskiego ekspresjonizmu (Grupa „Zdroju”), „Pamiętnik Literacki”, z. 64/1.
Google Scholar
Kuźma E., 1974, Świadomość języka polskiego i niemieckiego ekspresjonizmu: próba porównania, „Pamiętnik Literacki”, z. 65/2.
Google Scholar
Kuźma E., 1976, Z problemów świadomości literackiej i artystycznej ekspresjonizmu w Polsce, Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Kuźma E., 1994, Między konstrukcją a destrukcją. Szkice z teorii literatury, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar
Kwiatkowski J., 1965, „Dionizje” – ekspresjonizm i mitologia. – Z problemów literatury polskiej XX wieku, t. II, red. A. Brodzka, Z. Żabicki, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Lurker M., 2011, Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, przeł. R. Wojnakowski, Warszawa: Alethea.
Google Scholar
Lynton N., 1980, Ekspresjonizm. – Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, przeł. H. Andrzejewska, Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
SLP XIX – Słownik literatury polskiej XIX wieku, 1994, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
SLP XX – Słownik literatury polskiej XX wieku, 1992, red. A. Brodzka, Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Wierzbicki J., 1980, Ekspresjonizm w Jugosławii, „Literatura na Świecie”, nr 9.
Google Scholar
Wittlin J., 1998 (1920), Hymny. – Wybór poezji, Kraków: Wydawnictwo Literackie; Poezje, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Zegadłowicz E., 1919, Imagines. – Poezye, Kraków: Drukarnia Dziubanowskiego.
Google Scholar
Strony WWW (dostęp do wszystkich stron WWW w tym tekście: 28.12.2023):
Google Scholar
eLexicon Mediae et Infimae Latinitatis – https://elexicon.scriptores.pl/pl/#; użyte strony: https://elexicon.scriptores.pl/de/lemma/EXPRESSIO#haslo_pelny
Google Scholar
Expressionism in art – https://www.xamou-art.com/expressionism/
Google Scholar
WWW-3 – https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekspresjonizm
Google Scholar
WWW-4 – https://upwikipl.top/wiki/expressionism
Google Scholar
WWW-5 – Wprowadzenie do ekspresjonizmu https://pl.khanacademy.org/humanities/ art-1010/early-abstraction/expressionism1/a/expressionism-an-introduction
Google Scholar
WWW-6 – https://www.artmajeur.com/pl/magazine/5-historia-sztuki/rozne-historie-ekspresjonizmu/331900
Google Scholar
WWW-7 – https://niezlasztuka.net/o-sztuce/blekitny-jezdziec-na-moscie-niemiecki-ekspresjonizm/
Google Scholar
Statistics
Downloads
License
Copyright (c) 2024 Stylistyka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
