Selected Synecdochic Mechanisms in Prose
Monika Markiewicz
Sažetak
Synekdocha, klasyfikowana często jako rodzaj metonimii, jest figurą wykorzystującą relacje przyległości, zwłaszcza pomiędzy częścią a całością oraz gatunkiem a rodzajem. W tradycyjnej retoryce synekdocha polega na zastąpieniu jednego wyrażenia innym, przy czym rodzaj substytucji uwarunkowany jest leżącą u jego podłoża określoną relacją styczności. Już jednak u Jakobsona spojrzenie na metonimię (w tym synekdochę) jest znacznie szersze: stosuje on termin metonimiczny na określenie nie tylko fraz, lecz również tekstów i całych gatunków literackich. Wskazuje też na synekdochiczny charakter niektórych strategii stosowanych w kinematografii, takich jak zbliżenia. Obserwacje poczynione przez Jakobsona miały wpływ na wyodrębnienie klasy makrotropów, czyli figur o zakresie wykraczającym poza domenę zdania. W językoznawstwie kognitywnym metonimia, z synekdochą jako jej rodzajem, uważana jest za jeden z podstawowych mechanizmów rządzących procesami myślenia, znajdujący swoje odbicie w języku. Analiza przytoczonych w artykule fragmentów tekstów pozwala dostrzec działające w nich mechanizmy synekdochiczne oraz ich znaczenie. I tak, w tekście literackim synekdochiczne prezentacje o charakterze makrotropowym mogą pełnić funkcję strategii służących sygnalizowaniu określonego punktu widzenia. Opisy tego typu oddają często ograniczenie percepcji spowodowane obiektywnymi czynnikami fizycznymi, a czasem również stanami emocjonalnymi. W pierwszym przypadku zawierają aluzje dotyczące myślenia metonimicznego. W tekstach nieliterackich strategie oparte na synekdosze pozwalają na osiągnięcie określonego efektu stylistycznego i podniesienie atrakcyjności przekazu słownego.
##libcom.authors##
Monika Markiewicz##libcom.statistics##
##plugins.generic.usageStats.downloads##
##submission.license##
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
