Socjalistyczny w formie, narodowy w treści. Chorwacka odmiana komunistycznej nowomowy w czasie tzw. chorwackiej wiosny
Maciej Czerwiński
Abstrakt
In this article the problem o f Yugoslav Newspeak, in the Croatian version that appeared in the period o f the so-called Croatian Spring (1971), is taken into consideration. The aim of
the analysis is to demonstrate how Croatian national values and beliefs - understood in semiotic terms as a ‘m onal codę’ - were conveyed within the rigid and inflexible
communist discourse (understood as a ‘communist codę ). Thus, the Stalinist slogan “National in form, socialist in content” is dcliberately shifted into “Socialist in Form and
National in Content”. This shift aims at demonstrating that the Croatian elite took advantage of the communist Newspeak in order to explicate its own national consciousness without being accused of anti-Serbian nationalism, or de stroying the idea o f “brotherhood and unity”. The interrelation of the two codes brings about a very complex linguistic phenomenon. In the article the analysis concems several problems: (1) the semiotic capacity of the genre that enablcd one to convey national values without questiomng Yugoslav unity, (2) discursive formations hringing about sensitive relations hetween Croats and Serbs, including certain semantic and formal strategies, and (3) the issue o f the purist consciousness with respect to Newspeak. The article demonstrates that the communist political leaders play an important role re-establishing independent Croatian discourse. This stratégy is not limited to Croatia sińce in all of the former socialist republics o f the Yugoslav I cderal >n the same situation occurred.
Słowa kluczowe:
Yugoslav Newspeak, Cwatian communism, national codę, communist code, semioticsBibliografia
Banac I., 1991, Hrvatsko jezično pitanje, Zagreb.
Google Scholar
Bednarczuk L., 1985, Nowo-mowa (Zarys problematyki i perspektywy badawcze). - Nowo-mowa, Londyn, s. 27 -41.
Google Scholar
Bralczyk J., 2001 [1985], O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Warszawa.
Google Scholar
Czerwiński M , 2006, Funkcje kategorii osoby w dyskursach partii postkomunistycznych w Chorwacji i Polsce, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, 41, Warszawa, s. 115-139.
Google Scholar
Czerwiński M., 2009, Postkomunizm jako syndrom — słowa, figury, sensy. Chorwacja i Polska. — Kultury słowiańskie między postkomunizmem a postmodernizmem, red. M. Dąbrowska-Partyka, Kraków, s. 169- 186.
Google Scholar
Czerwiński M., 2010, Gatunek jest znakiem — uwagi na marginesie dyskusji o tekście historycznym, „Pamiętnik Literacki’^ (2) 2010, Warszawa, s. 179-196.
Google Scholar
Czerwiński M„ 2012a, Semiotyka dyskursu historycznego. Sprzeczne kody i znaki w chorwackiej i serbskiej syntezie dziejów narodu, Kraków.
Google Scholar
Czerwińsk: M„ 2012b, Nowomowa po jugosłowiańsku, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, Warszawa 2012, s. 137-195.
Google Scholar
Gajda S„ 2001a, Styl naukowy. - Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 183-200.
Google Scholar
Głowiński M„ (2009 [ 1 QCł0]), Nowomowa i ciągi dalsze (szkice dawne i nowe), Kraków.
Google Scholar
Fleinz A., 1985, Kilka uwag o nowo-mowie -] Nowo-mowa, Londyn, s. 13-16.
Google Scholar
Keršovani O., 1971, Povijest Hrvata, Rijeka.
Google Scholar
Macan T„ 1971, Povijest hn atskog naroda, Zagreb.
Google Scholar
Molas J„ 200t>, Okoliczności powstania Deklaracji o nazwie i sytuacji chorwackiego języka literackiego. - Slavica leguntur. Aktualne problemy badawcze slawistyki, red. J. Królak, J. Molas, Warszawa, s. 179-200.
Google Scholar
Oczkowa B„ 2006, Chorwaci i ich język. Z dziejów kodyfikacji normy literackiej, Kraków.
Google Scholar
Pavešié S., 1971, Jezični savjetnik s gramatikom, Zagreb.
Google Scholar
Sesar D., Vidović-Bold I. 2000, Sto je novogovor učinio hrvatskomu jeziku?, „Jezik”, god. 47., br. 3, Zagreb, s. 81-120.
Google Scholar
Suchanek L., 1997, Człowiek radziecki i naród radziecki. Eksperyment ideologiczny i etniczny- Współcześni Słowianie wobec własnych tradycji i mitów, red. M. Bobrownicka, L. Suchanek, F. Ziejka, Kraków.
Google Scholar
Autorzy
Maciej CzerwińskiStatystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
