Stylistyka historyczna a historia języka - zakresy pokrewieństwa
Krzysztof Maćkowiak
Abstrakt
Linguistic stylistics has been undergoing an intensive development. Its vividness is proved by, among other things, its inner divisions, which led to the appearance of divisio- nal disciplines (e.g. pragmatic stylistics, comparative stylistics, analytical stylistics). An important position among them is occupied by historical stylistics. It enters, though it had gained subjectivity, in multiple connections and dependencies with other linguistic disciplines. These connections operate in both directions.The opinion that the dilemmas connected with the stylistic analysis without the suffi- cient knowledge about the condition of the language is endangered by superficiality has XVIto be treated as a truism. Researchers of the contemporary stylistic reality gain the neces- sary Information conceming the systemie- and non-systemic properties of Polish from their own linguistic competence. The matter is morę complicated in case of historical ana- lysis. In this case there is a specific cognitive barrier a so-called time shade, which makes the perception of the text morę difficult. The suggestiveness of the stylistic elements also blurs. In order to overcome the mentioned problems, one has to apply the principles of the widely understood diachronic linguistics.Stylistics can, however, offer a lot to the history of language. Especially, when we treat the latter one as a sphere integrating and systemizing our whole knowledge about the past. Historical stylistic in such circumstances has to be placed lower in the hierarchy of scien- tific disciplines. It can precise our knowledge of the respective subsystems of speech (in principle we posses stylistic works, which refer to every fragment of the linguistic codę, though most place has been devoted to lexis, syntax and word-formation so far) or to wi- den Information from the area of sociolinguistics. A particular role of stylistics in the ma- king of historical-linguistic synthesis is based on supplying the descriptions of the main fimctional variations of the language. According to the binding theoretical instructions, a complex image of the history of Polish should also contain systematical data conceming their appearance and dynamics of development.
Bibliografia
Bajerowa L, 1986, Słowo wstępne. - Studia historyczno-językowe. Wybór problemów i przegląd metod badawczych z zakresu historii języka polskiego, red. I. Bajerowa, Wrocław, s. 5-7.
Bally Ch., 1966, Stylistyka Bally'ego. Wybór tekstów, red. M. R. Mayenowa, Warszawa.
Bartmiński J., Panasiuk J., 2001, Stereotypy językowe. — Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 371-395.
Białoskórska M., 2002, Mickiewiczowskie peryfrazy, Szczecin.
Borawski S., 1995, tradycja i perspektywy. Przeszłość i przyszłość nauki o dziejach języka polskiego, Wrocław.
Brzeziński J., Piątkowski C„ 2003, Teoretyczno-metodologiczne podstawy badań językoznawczych nad stylem tekstów artystycznych. - J. Brzeziński, K. Maćkowiak, C. Piątkowski, Historyczna stylistyka polszczyzny artystycznej, Wrocław, s. 11-25.
Budzyk K., 1946, Zarys dziejów stylistyki teoretycznej w Polsce. - Stylistyka teoretyczna w Polsce, red. K. Budzyk, Warszawa, s. 7-79.
Furdal A., 1967, Przedmiot i zakres historii języka polskiego. - Studia językoznawcze poświęcone Stanisławowi Rospondowi, Wrocław, s. 115-122.
Gaertner H., 1946, Stylistyka jako metoda indywidualizująca w badaniach językowych — Stylistyka teoretyczna w Polsce, red. K. Budzyk, Warszawa, s. 116-158.
Gajda S., 1978, W poszukiwaniu teorii stylu. — Z polskich studiów slawistycznych, ser. V, Warszawa, s. 247-253.
Gajda S., 1988, O pojęciu idiostylu. - Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra, s. 23-34.
Gajda S., 1992, Dylematy stylistyka. - Systematyzacja pojęć w stylistyce, red. S. Gajda, Opole, s. 7-11.
Gajda S., 2000, Stylistyka dziś, „Polonistyka” LIII, nr 4, s. 208-213.Grabias S., 2003, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
Klemensiewicz Z., 1961-1972, Historia języka polskiego, t. 1-3, Warszawa.
Klemensiewicz Z., 1982, Składnia, stylistyka, pedagogika językowa, Warszawa.
Kowalski T., 1922, Głos w dyskusji na marginesie artykułu S. Wędkiewicza O tzw. stylistyce, „Język Polski” VII, nr 2, s. 49-51.
Kuraszkiewicz W, 1962, Z różnic języka potocznego i literackiego w XVI wieku. — Odrodzenie w Polsce, t. 3: Historia języka, red. M.R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, cz. 2, Warszawa, s. 195-232.
Kurkowska H., Skorupka S., 1959, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.
Kwaśniewska-Mżyk K., 1979, ięzyk Franciszka Karpińskiego, Warszawa.
Łoś J., 1922, Głos w dyskusji na marginesie artykułu S. Wędkiewicza O tzw. stylistyce, „Język Polski” VII, nr 2, s. 44-48.
Maćkowiak K„ 2003, Zbiorowa świadomość językowa jako kontekst w analizach stylistyczno-historycznych. - J. Brzeziński, K. Maćkowiak, C. Piątkowski, Historyczna stylistyka polszczyzny artystycznej, Wrocław, s. 43-57.
Maćkowiak K., 2005, Historyczna świadomość językowa w badaniach lingwistycznych, „Język Polski” LXXXV, nr 1, s. 1-7.
Mayenowa M. R., 1950, U progu nowych badań nad historią polskiego języka artystycznego, „Pamiętnik Literacki” XLI, z. 1.
Mayenowa M.R., 1962, W sprawie problematyki stylistycznej staropolszczyzny. - Odrodzenie w Polsce, t. 3: Historia języka, red. M.R. Mayenowa, Z. Klemensiewicz, cz. 2, Warszawa, s. 26-44.
Mayenowa M.R., 1974, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław.
Mazur J., 1990, Styl i tekst w aspekcie pragmatycznym. (Z zagadnień teoretyczno-metodologicznych), „Socjolingwistyka” IX, s.71-86.
Milewski T., 1939, O zakresie i przedmiocie badań stylistycznych, „Język Polski” XXIV, nr 2, s. 33-40.
Odmiany polszczyzny XVII wieku, 1992, red. H. Wiśniewska, Cz. Kosyl, Lublin.
Przewodnik po stylistyce polskiej, 1995, red. S. Gajda, Opole.
Ruszkowski M., 2000, Stylistyka literaturoznawcza - stylistyka językoznawcza (przegląd stanowisk), „Stylistyka” IX, s. 417-422.
Skubalanka T., 1966, Słownictwo poezji miłosnej Słowackiego na tle tradycji, Toruń.
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław.
Skubalanka T., 1995, O stylu poetyckim i innych stylach języka, Lublin.
Skubalanka T., 2002, Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie, Lublin.
Skudrzykowa A., Urban K., 2000, Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej, Kraków.
Sławiński J., 1985, Stylistyka. — Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 2, Warszawa, s. 409-410.
Stylistyka teoretyczna w Polsce, 1946, red. K. Budzyk, Warszawa.
Szober S., 1959, Zjawiska stylu w stosunku do innych zjawisk językowych i stanowisko stylistyki wobec językoznawstwa. — Wybór pism, Warszawa, s. 61-74.
Wędkiewicz S., 1922, O tzw. stylistyce, „Język Polski” VII, nr 2, s. 37-44.
Wyderka B., 1995, Środki stylowe. - Przewodnik po stylistyce polskiej, red S. Gajda, Opole, s. 53-181.
Wyderka B. 2002, Przedziwny wszędzie. O stylu Mikołaja Sępa Szarzyńskiego na tle tendencji stylistycznych poezji polskiego renesansu, Opole.
Autorzy
Krzysztof MaćkowiakStatystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2007 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Maćkowiak, Komentarz metatekstowy jako sposób manifestacji świadomości językowo-stylistycznej (na przykładzie ocen zjawiska wprowadzania elementów języka potocznego do radiowo-telewizyjnych debat publicystycznych) , Stylistyka: Tom 25 (2016): Gajda i stylistyka
