Śladami Hitlera? Skrajnie nacjonalistyczny populizm prawicy w Polsce
Abstrakt
Celem artykułu jest zarysowanie podobieństwa pomiędzy propagandą nazistowską w Niemczech a współczesnym komunikowaniem politycznym prawicowych populistów w Polsce. Tekst składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy skupia się na kluczowych źródłach rasizmu, zwłaszcza globalizacji – w ujęciu Zygmunta Baumana. Drugi rozdział poświęcony jest sukcesom, jakie w Europie odnoszą prawicowi populiści od lat osiemdziesiątych XX wieku. Ostatni rozdział uwypukla bliskość – co nie znaczy tożsamość – między propagandą Trzeciej Rzeszy a komunikacją prawicowych populistów we współczesnej Polsce.
Słowa kluczowe
Zygmunt Bauman; komunikacja polityczna; populizm; rasizm; migranci.
Bibliografia
ANSAmed (2014), Greece: polls, over 50% of police voted for Golden Dawn, http://www.ansamed.info/ansamed/en/news/sections/politics/2014/05/27/greece-polls-over-50-ofpolice- voted-for-nazi-golden-dawn_45b5f742-d251-43eb-a8b7-1192beadc032.html [15.10.2017].
Bauman Z. (1995), Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Bauman Z. (2000), Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bauman Z. (2002). The Fate of Humanity in the Post-Trinitarian World. Journal of Human Rights 1(3), 283–303.
Bauman Z. (2004), Życie na przemiał, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bauman Z. (2006), Płynna nowoczesność, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bauman Z. (2007), Europa. Niedokończona przygoda, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bauman Z. (2013), Uncertainty and Other Liquid-Modern Fears, [w:] J. Přibáň (red.), Liquid Society and Its Law, London: Ashgate.
Bauman Z. (2016), Obcy u naszych drzwi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Borowicz J. (2015), Nagość i mundur. Ciało w filmie Trzeciej Rzeszy, Warszawa 2015.
Bramsted E. (1954), Joseph Goebbels and National Socialist Propaganda 1926–1939: Some Aspects, „Australian Outlook”, 8(2), 65–77. Choose Peace. A Dialogue between Johan Galtung and Daisaku Ikeda (1995), London–Chicago,IL: Pluto Press.
Dariusz Loranty o śmierci Magdaleny Żuk: „Istnieje duże prawdopodobieństwo, że rezydent zna się z chłopakiem zamordowanej dziewczyny” (2017), https://wpolityce.pl/kryminal/339289-naszwywiad- dariusz-loranty-o-smierci-magdaleny-zuk-istnieje-duze-prawdopodobienstwo-ze-rezydentzna-sie-z-chlopakiem-zamordowanej-dziewczyny [15.10.2017].
Deutschmann M. (2017). Rasizm w Polsce w kontekście problemów migracyjnych. Próba diagnozy. Studia Krytyczne – Critical Studies 4, 71–85.
van Dijk T. A. (2001), Badania nad dyskursem, [w:] T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fairclough N. (1989), Language and Power, London: Longman.
Flieger E. (2017), Młodzież Wszechpolska wystawia akty zgonu politycznego 11 prezydentom miast Polski. W zemście za uchodźców, http://wyborcza.pl/7,75398,22054337,mlodziezwszechpolska- wystawia-akty-zgonu-politycznego-11-prezydentom.html [15.10.2017].
Gołębiowska M. (2017), Antyukraiński marsz we Wrocławiu. Jacek Międlar krzyczy, a obok z flagą stoi mała dziewczynka, https://www.tuwroclaw.com/wiadomosci,antyukrainski-marsz-wewroclawiu- jacek-miedlar-krzyczy-a-obok-z-flaga-stoi-mala-dziewczynka-zdjecia-wideo,wia5-3266- 34501.html [15.10.2017].
Greek army, police probed over links to neo-Nazi party (2013),https://www.rt.com/news/greece-investigation-golden-dawn-258/ [15.10.2017].
Grela S. (2017), Polska odrzuca unijną dyrektywę równościową. Senator PiS Jerzy Czerwiński: Bóg i natura nie chcą, by mężczyzna zajmował się dzieckiem, „OKO Press”,https://oko.press/polska-odrzuca-unijna-dyrektywe-rownosciowa-senator-pis-jerzy-czerwinski-bognatura-chca-by-mezczyzna-zajmowal-sie-dzieckiem/ [15.10.2017].
Grzegorzewski K. (2011). „Judenfrage”. Retoryczny obraz propagandy antysemickiej w III Rzeszy (na przykładzie publicznych wypowiedzi Adolfa Hitlera i innych polityków NSDAP w latach 1933–1945), Folia Litteraria Polonica 14, 141–153.
Hope K. (2013), Greek police ‘infiltrated’ by Golden Dawn,https://www.ft.com/content/e5046b8c-3261-11e3-b3a7-00144feab7de?mhq5j=e5 [15.10.2017].
Jarosław Kaczyński o uchodźcach (2015), http://www.newsweek.pl/polska/jaroslaw-kaczynskio-uchodzcach,artykuly,372175,1.html [15.10.2017].
kf, adom (2017), Pobił profesora, bo mówił po niemiecku. „Nie było pobudek rasistowskich”,http://www.tvp.info/29475017/pobil-profesora-bo-mowil-po-niemiecku-nie-bylo-pobudekrasistowskich[15.10.2017].
Klementewicz T. (2016). Politics Without Classes and Corporations, Political Science Without Political Economy. The Science of the Political or Politics? Studia Krytyczne – Critical Studies 2,42–61.
Kołtunowski P. (1990), Strategia propagandy hitlerowskiej w Generalnym Gubernatorstwie na podstawie „Krakauer Zeitung” (1939–1945). Studium historyczno-filologiczne, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Luttwak E. (1994), Why fascism is the wave of the future, https://www.lrb.co.uk/v16/n07/edward-luttwak/why-fascism-is-the-wave-of-the-future[15.10.2017].
Marks K. (2005), W kwestii żydowskiej,http://www.filozofia.uw.edu.pl/skfm/publikacje/marks02.pdf [15.10.2017].
Młodzież Wszechpolska wystawiła „akty zgonu politycznego”. Prokuratura: Nie popełniono przestępstwa (2017), http://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/mlodziez-wszechpolskabezkarna- za-akty-zgonu-politycznego-,artykuly,416598,1.html [15.10.2017].
Neumann F. (2016), Behemot. Narodowy socjalizm – ustrój i funkcjonowanie 1933–1944, Warszawa: Textura.
O’Nions H. (2014), Asylum – A Right Denied: A Critical Analysis of European Asylum Policy,Farnham–Burlington, VT: Ashgate.
Reuth R. G. (2004), Goebbels, Warszawa: Iskry.
Riedel R. (2017). Economic Nationalism and Populism – Intertwining Relations, Przegląd Politologiczny 3, 7–20.
Ryszka F. (2002), Historia, polityka, państwo, t. 2, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Smith H. (2013), Golden Dawn: 'Greece belongs to Greeks. Long live victory!', http://www.theguardian.com/world/2013/jun/01/greece-golden-dawn-violence-eu-crisis[15.10.2017].
Stępień A. (2017), Kaczyński: Przyjmując uchodźców musielibyśmy obniżyć poziom bezpieczeństwa, http://www.polskatimes.pl/fakty/polityka/a/kaczynski-przyjmujac-uchodzcowmusielibysmy- obnizyc-poziom-bezpieczenstwa,12100302/ [15.10.2017].
Telewizja Narodowa (2017), Międlar, Rybak, Jabłonowski, Sendecki – ISLAM I BANDERYZM TO ZAGROŻENIE DLA POLSKI I EUROPY, https://www.youtube.com/watch?v=-A5O_d2rySA [15.10.2017].
Tester K. (2004), The Social Thought of Zygmunt Bauman, London: Palgrave Macmillan.
Toscano E. (2015), The Rise of Italian Populism and ‘Fascism of the Third Millennium’ in the Age of Migration and Security, [w:] G. Lazaridis, K. Waria (red.), The Securitisation of Migration in the EU: Debates since 9/11, Basingstoke, New York: Palgrave Macmillan.
tps (2017a), Międlar i Rybak świętują na filmie wycofanie oskarżenia. "To dzięki reformom Jakiego i Ziobry", http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,22345691,miedlar-i-rybakswietuja-na-filmie-wycofanie-oskarzenia-to.html [5.10.2017].
tps (2017b), "Wypier***ać! Nikt tu nie będzie gadał po niemiecku!". Rasistowski atak w poznańskim tramwaju, http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,22529692,wypier-ac-nikttu-nie-bedzie-gadal-po-niemiecku-rasistowski.html#Czolka3Img [18.10.2017].
Turowski M. (2015). Granice rasy. Między nowym rasizmem a płynną rasologią. Studia Krytyczne – Critical Studies 1, 111–130.
Warzecha A. (2014). Krytyczna analiza dyskursu (KAD) w ujęciu Normana Fairclougha. Zarys problematyki. Konteksty Kultury 11(2), 164–189.
WB (2017), Ponad połowa Polaków wolałaby wyjść z UE, niż przyjąć uchodźców. Podobnie zutratą funduszy, http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114871,22052829,ponad-polowapolakow-wolalaby-wyjsc-z-ue-niz-przyjac-uchodzcow.html [15.10.2017].
Yilmaz F. (2012). Right-Wing Hegemony and Immigration: How the Populist Far-RightAchieved Hegemony through the Immigration Debate in Europe. Current Sociology 60(3), 368–381.
Zaslove A. (2004). Closing the Door? The Ideology and Impact of Radical Right Populism onImmigration Policy in Austria and Italy. Journal of Political Ideologies 9(1), 98–118.
Bauman Z. (1995), Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Bauman Z. (2000), Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bauman Z. (2002). The Fate of Humanity in the Post-Trinitarian World. Journal of Human Rights 1(3), 283–303.
Bauman Z. (2004), Życie na przemiał, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bauman Z. (2006), Płynna nowoczesność, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bauman Z. (2007), Europa. Niedokończona przygoda, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bauman Z. (2013), Uncertainty and Other Liquid-Modern Fears, [w:] J. Přibáň (red.), Liquid Society and Its Law, London: Ashgate.
Bauman Z. (2016), Obcy u naszych drzwi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Borowicz J. (2015), Nagość i mundur. Ciało w filmie Trzeciej Rzeszy, Warszawa 2015.
Bramsted E. (1954), Joseph Goebbels and National Socialist Propaganda 1926–1939: Some Aspects, „Australian Outlook”, 8(2), 65–77. Choose Peace. A Dialogue between Johan Galtung and Daisaku Ikeda (1995), London–Chicago,IL: Pluto Press.
Dariusz Loranty o śmierci Magdaleny Żuk: „Istnieje duże prawdopodobieństwo, że rezydent zna się z chłopakiem zamordowanej dziewczyny” (2017), https://wpolityce.pl/kryminal/339289-naszwywiad- dariusz-loranty-o-smierci-magdaleny-zuk-istnieje-duze-prawdopodobienstwo-ze-rezydentzna-sie-z-chlopakiem-zamordowanej-dziewczyny [15.10.2017].
Deutschmann M. (2017). Rasizm w Polsce w kontekście problemów migracyjnych. Próba diagnozy. Studia Krytyczne – Critical Studies 4, 71–85.
van Dijk T. A. (2001), Badania nad dyskursem, [w:] T. A. van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fairclough N. (1989), Language and Power, London: Longman.
Flieger E. (2017), Młodzież Wszechpolska wystawia akty zgonu politycznego 11 prezydentom miast Polski. W zemście za uchodźców, http://wyborcza.pl/7,75398,22054337,mlodziezwszechpolska- wystawia-akty-zgonu-politycznego-11-prezydentom.html [15.10.2017].
Gołębiowska M. (2017), Antyukraiński marsz we Wrocławiu. Jacek Międlar krzyczy, a obok z flagą stoi mała dziewczynka, https://www.tuwroclaw.com/wiadomosci,antyukrainski-marsz-wewroclawiu- jacek-miedlar-krzyczy-a-obok-z-flaga-stoi-mala-dziewczynka-zdjecia-wideo,wia5-3266- 34501.html [15.10.2017].
Greek army, police probed over links to neo-Nazi party (2013),https://www.rt.com/news/greece-investigation-golden-dawn-258/ [15.10.2017].
Grela S. (2017), Polska odrzuca unijną dyrektywę równościową. Senator PiS Jerzy Czerwiński: Bóg i natura nie chcą, by mężczyzna zajmował się dzieckiem, „OKO Press”,https://oko.press/polska-odrzuca-unijna-dyrektywe-rownosciowa-senator-pis-jerzy-czerwinski-bognatura-chca-by-mezczyzna-zajmowal-sie-dzieckiem/ [15.10.2017].
Grzegorzewski K. (2011). „Judenfrage”. Retoryczny obraz propagandy antysemickiej w III Rzeszy (na przykładzie publicznych wypowiedzi Adolfa Hitlera i innych polityków NSDAP w latach 1933–1945), Folia Litteraria Polonica 14, 141–153.
Hope K. (2013), Greek police ‘infiltrated’ by Golden Dawn,https://www.ft.com/content/e5046b8c-3261-11e3-b3a7-00144feab7de?mhq5j=e5 [15.10.2017].
Jarosław Kaczyński o uchodźcach (2015), http://www.newsweek.pl/polska/jaroslaw-kaczynskio-uchodzcach,artykuly,372175,1.html [15.10.2017].
kf, adom (2017), Pobił profesora, bo mówił po niemiecku. „Nie było pobudek rasistowskich”,http://www.tvp.info/29475017/pobil-profesora-bo-mowil-po-niemiecku-nie-bylo-pobudekrasistowskich[15.10.2017].
Klementewicz T. (2016). Politics Without Classes and Corporations, Political Science Without Political Economy. The Science of the Political or Politics? Studia Krytyczne – Critical Studies 2,42–61.
Kołtunowski P. (1990), Strategia propagandy hitlerowskiej w Generalnym Gubernatorstwie na podstawie „Krakauer Zeitung” (1939–1945). Studium historyczno-filologiczne, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Luttwak E. (1994), Why fascism is the wave of the future, https://www.lrb.co.uk/v16/n07/edward-luttwak/why-fascism-is-the-wave-of-the-future[15.10.2017].
Marks K. (2005), W kwestii żydowskiej,http://www.filozofia.uw.edu.pl/skfm/publikacje/marks02.pdf [15.10.2017].
Młodzież Wszechpolska wystawiła „akty zgonu politycznego”. Prokuratura: Nie popełniono przestępstwa (2017), http://www.newsweek.pl/polska/spoleczenstwo/mlodziez-wszechpolskabezkarna- za-akty-zgonu-politycznego-,artykuly,416598,1.html [15.10.2017].
Neumann F. (2016), Behemot. Narodowy socjalizm – ustrój i funkcjonowanie 1933–1944, Warszawa: Textura.
O’Nions H. (2014), Asylum – A Right Denied: A Critical Analysis of European Asylum Policy,Farnham–Burlington, VT: Ashgate.
Reuth R. G. (2004), Goebbels, Warszawa: Iskry.
Riedel R. (2017). Economic Nationalism and Populism – Intertwining Relations, Przegląd Politologiczny 3, 7–20.
Ryszka F. (2002), Historia, polityka, państwo, t. 2, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Smith H. (2013), Golden Dawn: 'Greece belongs to Greeks. Long live victory!', http://www.theguardian.com/world/2013/jun/01/greece-golden-dawn-violence-eu-crisis[15.10.2017].
Stępień A. (2017), Kaczyński: Przyjmując uchodźców musielibyśmy obniżyć poziom bezpieczeństwa, http://www.polskatimes.pl/fakty/polityka/a/kaczynski-przyjmujac-uchodzcowmusielibysmy- obnizyc-poziom-bezpieczenstwa,12100302/ [15.10.2017].
Telewizja Narodowa (2017), Międlar, Rybak, Jabłonowski, Sendecki – ISLAM I BANDERYZM TO ZAGROŻENIE DLA POLSKI I EUROPY, https://www.youtube.com/watch?v=-A5O_d2rySA [15.10.2017].
Tester K. (2004), The Social Thought of Zygmunt Bauman, London: Palgrave Macmillan.
Toscano E. (2015), The Rise of Italian Populism and ‘Fascism of the Third Millennium’ in the Age of Migration and Security, [w:] G. Lazaridis, K. Waria (red.), The Securitisation of Migration in the EU: Debates since 9/11, Basingstoke, New York: Palgrave Macmillan.
tps (2017a), Międlar i Rybak świętują na filmie wycofanie oskarżenia. "To dzięki reformom Jakiego i Ziobry", http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,22345691,miedlar-i-rybakswietuja-na-filmie-wycofanie-oskarzenia-to.html [5.10.2017].
tps (2017b), "Wypier***ać! Nikt tu nie będzie gadał po niemiecku!". Rasistowski atak w poznańskim tramwaju, http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,22529692,wypier-ac-nikttu-nie-bedzie-gadal-po-niemiecku-rasistowski.html#Czolka3Img [18.10.2017].
Turowski M. (2015). Granice rasy. Między nowym rasizmem a płynną rasologią. Studia Krytyczne – Critical Studies 1, 111–130.
Warzecha A. (2014). Krytyczna analiza dyskursu (KAD) w ujęciu Normana Fairclougha. Zarys problematyki. Konteksty Kultury 11(2), 164–189.
WB (2017), Ponad połowa Polaków wolałaby wyjść z UE, niż przyjąć uchodźców. Podobnie zutratą funduszy, http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114871,22052829,ponad-polowapolakow-wolalaby-wyjsc-z-ue-niz-przyjac-uchodzcow.html [15.10.2017].
Yilmaz F. (2012). Right-Wing Hegemony and Immigration: How the Populist Far-RightAchieved Hegemony through the Immigration Debate in Europe. Current Sociology 60(3), 368–381.
Zaslove A. (2004). Closing the Door? The Ideology and Impact of Radical Right Populism onImmigration Policy in Austria and Italy. Journal of Political Ideologies 9(1), 98–118.
Czapnik, S. (2019). Śladami Hitlera? Skrajnie nacjonalistyczny populizm prawicy w Polsce. Studia Krytyczne/Critical Studies, (5), 48-62. Pobrano z https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/sk/article/view/1446
Sławomir Czapnik
CitedBy Crossref
0
CitedBy Scopus
0
