„Człowiek w mocy Ducha Świętego”. Teologiczne założenia pneumatologicznej antropologii Nikosa Angelosa Nissiotisa
Abstrakt
Opracowanie stanowi prezentację podstawowych założeń pneumatologicznej antropologii jednego z najwybitniejszych greckich teologów prawosławnych XX w., Nikosa Angelosa Nissiotisa. Antropologia Nissiotisa jest chrystologicznie i pneumatologicznie zorientowana. Nissiotis proponuje, by istotnym paradygmatem interpretacji nauki o stworzeniu człowieka uczynić misterium wcielenia. Jest przekonany o tym, że patrząc na działania Trójcy poprzez pryzmat inkarnacyjny, problematyka początku, bycia i przeznaczenia człowieka zyskuje prawdziwie chrystocentryczny charakter. Podkreśla zarazem rolę Ducha Świętego w realizacji zbawczego posłannictwa Chrystusa. Zwraca uwagę na to, że najwyższym celem przemiany człowieka jest bycie z Chrystusem. Przebóstwienie w swej istocie jest procesem chrystyfikacji, co oznacza bycie z Chrystusem i bycie niesionym przez Ducha Świętego. Zaznacza, że człowieka należy definiować w relacji do jego spełnienia, które osiąga w Chrystusie i w relacji do Ducha Świętego.
Słowa kluczowe
Nikos Angelos Nissiotis, Trójca Święta, Chrystus, Duch Święty, odkupienie, antropologia, pneumatologiczna antropologia, przebóstwienie, ekumenizm
Bibliografia
ATANAZY ALEKSANDRYJSKI, De incarnatione, PG 26, 996.
BAZYLI WIELKI, De Spiritu Sancto, I, 2, PG 32, 69–72.
BAZYLI WIELKI, De Spiritu Sancto, XVIII, 47, PG 32, 153.
BAZYLI WIELKI, List 159, w: BAZYLI WIELKI, Listy, W. KRZYŻANIAK (wyb. i tłum.), Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1972, s. 173–175.
BULGAKOV S., Il Paracclito, Bologna 1971.
CLÉMENT O., Sur la Pentecôte, „Contacts” 23 (1971) nr 75, s. 275–282.
DUPUY B., N. Nissiotis (1925–1986) théologien de ľEsprit-Saint et de la Gloire, „Istina“ 22 (1987), s. 225–237.
EVDOKIMOV P., ĽEsprit Sait dans la tradition ortodoxe, Paris: Éditions du Cerf 1969.
FRAINEAU-JULIEN B., ĽEglise et le caracteré sacramentel selon M.J. Scheeben, Paris: Desclée de Brouwer 1958.
GLAESER Z., „Aby wszyscy stanowili jedno”. Jedność Kościoła według Nikosa A. Nissiotisa, „Roczniki Teologiczne” 42 (1995) nr 7, s. 113–122.
GLAESER Z., Istotne elementy eklezjologii „communio” Nikosa Angelosa Nissiotisa, w: A. CZAJA, M. MARCZEWSKI (red.), Communio w chrześcijańskiej refleksji o Kościele, Lublin: Wydawnictwo KUL 2004, s. 315–334.
GLAESER Z., Nikos A Nissiotis – pneumatologiczna wizja jedności Kościoła, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne” (1992) nr 30, s. 125–131.
GLAESER Z., Nikosa Nissiotisa droga ekumenii, „Ateneum Kapłańskie” (1999) nr 542, s. 84–96.
GLAESER Z., Nissiotis Nikos Angelos, w: LThK, t. VII, Freiburg im Br.: Herder 19983, s. 880.
GLAESER Z., Nissiotis Nikos Angelos. Kościół w mocy Ducha, w: J. MAJEWSKI, J. MAKOWSKI (red.), Leksykon wielkich teologów XX/XXI wieku, Warszawa: Więź, 2003, s. 215–226.
GLAESER Z., Pneumatologiczna eklezjologia Nikosa A. Nissiotisa, „Teologia w Polsce” 14 (1995) nr 44, s. 16–25.
GLAESER Z., W dziesiątą rocznicę śmierci Nikosa A. Nissiotisa, „Biuletyn Ekumeniczny” (1995) nr 4, s. 60–70.
GLAESER Z., W jednym Duchu jeden Kościół. Pneumatologiczna eklezjologia Nikosa A. Nissiotisa, Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego 1996.
GRZEGORZ Z NAZJANZU, Mowa 29, w: GRZEGORZ Z NAZJANZU, Mowy wybrane, S. KAZIKOWSKI (red.), Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1967, s. 312–326.
GRZEGORZ Z NAZJANZU, Mowa 31, w: GRZEGORZ Z NAZJANZU, Mowy wybrane, S. KAZIKOWSKI (red.), Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1967, s. 344–363.
GRZEGORZ Z NYSSY, Adv. Apollin., PG 45, 1317.
HRYNIEWICZ W., Chrystus nasza Pascha. Zarys chrześcijańskiej teologii paschalnej, t. I, Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL 1987.
HRYNIEWICZ W., Człowiek w mocy Ducha Świętego. Zarys pneumatologii Ojców Wschodnich, „Znak” 29 (1977) nr 7–8, s. 775–793.
HRYNIEWICZ W., Nasza Pascha z Chrystusem. Zarys chrześcijańskiej teologii paschalnej, t. II, Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL 1987.
HRYNIEWICZ W., Pascha Chrystusa w dziejach chłowieka i wszechświata. Zarys chrześcijańskiej teologii paschalnej, t. III, Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL 1991.
IRENEUSZ Z LYONU, Adversus haereses, III, PG 7, 24, 1.
IRENEUSZ Z LYONU, Adversus haereses, IV, 20, 1, PG 7, 975.
JAN PAWEŁ II, Encyklika Dominum et Vivificantem, w: JAN PAWEŁ II, Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. I, Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława B.M. Archidiecezji Krakowskiej 1996, s. 187–256.
LOSSKY V., The Mystical Theology of the Eastern Church, London: James Clarke & Co., LTD 1957.
LOSSKY V., The Vision of God, New York: St. Vladimir's Seminary Press 1983.
ŁOSSKI W., Teologia mistyczna Kościoła Wschodniego, tłum. M. Sczaniecka, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1989.
MEYENDORFF J., Teologia bizantyjska. Historia i doktryna, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1984.
MÜHLEN H., Neu mit Gott. Einübung in christliches Leben und Zeugnis, Freiburg – Basel – Wien: Herder 1991.
MÜHLEN H., Una Mystica Persona. Die Kirche als das Mysterium der heilsgeschichtlichen Identität des Heiligen Geistes in Christus und den Christen: Eine Person in vielen Personen, Paderborn: Ferdinand Schöning Verlag 1967.
NISSIOTIS N.A., Christus, das Licht der Welt, „Kyrios“ 1 (1960/1961) nr 6, s. 11–21.
NISSIOTIS N.A., Der pneumatologische Ansatz und die liturgische Verwirklichung des neutestamentlichen νυ̃ν, w: F. CHRIST (red.), Oἰκονομία. Heilsgeschichte als Thema der Theologie (Festschrift für O. Cullmann zum 65. Geburtstag), Hamburg – Bergstedt: Reich 1967, s. 302–309.
NISSIOTIS N.A., Die Theologie der Ostkirche im ökumenischen Dialog. Kirche und Welt in orthodoxer Sicht, Stuttgart: Evangelisches Verlagswerk 1968.
NISSIOTIS N.A., Interpreting Orthodoxy. The Communication of some Eastern Orthodox Theological Categories to Students of Western Church Traditions, „The Ecumenical Review” 14 (1961) nr 1, s. 4–28.
NISSIOTIS N.A., Pneumatologie orthodoxe, w: F.J. LEENHARDT, P. REYMOND, P. FRAENKEL, N.A. NISSIOTIS, G. WIDMER, J. DE SENARCLENS, E. ROCHEDIEU, Le Saint-Esprit, Geneve: Labor et Fides 1963, s. 85–106.
NISSIOTIS N.A., The Importance of the Doctrine of the Trinity for Church Life and Theology, w: A.J. PHILIPPOU (red.), The Orthodox Ethos, Oxford: Faith Press Ltd 1964, s. 32–69.
PIETRAS H., By nie milczeć o Bogu. Zarys teologii Ojców Kościoła, Kraków: Maszachaba 1991.
SCHILLING S.P., Contemporary Continental Theologians, New York: Abingdon 1966.
ŠPIDLÍK T., Cesta Ducha, Velehrad – Roma: Nakladatelství Refugium 1995.
ŠPIDLÍK T., La Spititualité de ľOrient chrétien. Manuel systématique, Roma: Edizioni Orientalia Christiana 1978.
ŠPIDLÍK T., My v Trojici. Krátká trinitární esej, Velehrad – Roma: Nakladatelství Refugium 2000.
STANIECKI K., Trójca Święta w patrystycznej nauce Zachodu i Wschodu, w: A. CZAJA, P. JASKÓŁA (red.), Wokół tajemnicy Trójcy Świętej, Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego 2000, s. 25–71.
Uniwersytet Opolski, Wydział Teologiczny Polska
https://orcid.org/0000-0002-8791-0175
Redakcja „Studia Oecumenica” przyjmuje do oceny i publikacji artykuły naukowe oraz recenzje i sprawozdania z konferencji związane z problematyką ekumeniczną, międzyreligijną i z zakresu badań nad procesami integracyjnymi. Opracowanie nie może naruszać praw autorskich osób trzecich (w rozumieniu Ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych; tekst pierwotny: Dz.U. 1994 r. nr 24 poz. 83, tekst jednolity: Dz.U. z 2006 r. nr 90 poz. 631). Teksty nadesłane do redakcji nie mogą być wcześniej publikowane ani zgłoszone do publikacji w innych pismach lub wydawnictwach. Zgłaszając tekst, autor wyraża zgodę na: wszelkie zmiany stylistyczne, wynikające z normy językowej oraz normy „Zasady składania tekstu w języku polskim” i dokonywania niezbędnych zmian w układzie treści (w celu zwiększenia czytelności tekstu), a także na wykorzystania go do druku oraz w publikacjach elektronicznych. Autor także przenosi prawa autorskie na Redakcję „Studia Oecumenica”. Jednocześnie wyraża także zgodę na opublikowanie informacji o artykule w bazach naukowych, w tym w bazie CEJSH (The Central European Journal of Social Sciences and Humanities) oraz CEEOL (Central and Eastern European Online Library). Materiały zamieszczone w czasopiśmie „Studia Oecumenica” są chronione prawem autorskim. Przedruk tekstu może nastąpić jedynie za zgodą redakcji.
