Poznanie Boga w arabsko-chrześcijańskim dyskursie teologicznym

Michał Sadowski

Abstrakt

Problem poznania Boga, właściwej metody i języka teologicznego zajmowały ważne miejsce w arabskiej literaturze chrześcijańskiej okresu Abbasydów. Z jednej strony ta transcendentna rzeczywistość  jest niepoznawalna i niedająca się wyrazić słowami, z drugiej natomiast, jest ona uchwytna dla człowieka poprzez wiarę, pobożność i bojaźń. Autorzy arabscy upatrują szansę na poznanie Boga zarówno w orzeczeniach apofatycznych, jak i katafatycznych, korzystając przy tym ze spuścizny, jaką wypracowała teologia grecka. Pozytywne orzeczenia o poznaniu Boga znajdują swój wyraz w stosowanych analogiach, czyli obrazach zaczerpniętych z natury. Negatywny wymiar tego poznania jest zazwyczaj wyrażony w świadomości o niedoskonałości poznania jako takiego, oraz dystansu, jaki dzieli Stwórcę od stworzenia. Analogie wiodły prym w przybliżeniu problematyki dogmatu o Wcieleniu i o Bogu Trójjedynym, pełniąc funkcję edukacyjną dla chrześcijan oraz będąc argumentem w polemice z muzułmańskimi adwersarzami. Oprócz tego, analogie odegrały ważną rolę jako nośniki powstającej wówczas terminologii teologicznej po arabsku.