Społeczności ewangelikalne w Polsce wschodniej  do roku 1939. Postulat badawczy

Grzegorz Pełczyński

doi:10.25167/so.5195

Opublikowane: 2024-12-28

Tom 24 (2024)

Społeczności ewangelikalne w Polsce wschodniej do roku 1939. Postulat badawczy

Grzegorz Pełczyński

Studia Oecumenica

Dział: Teologia protestancka

https://doi.org/10.25167/so.5195

Abstrakt

Wschodnie tereny Polski były szczególnie zróżnicowane pod względem religijnym. Żyli tam katolicy, prawosławni i wyznawcy judaizmu. Mniejsze grupy wyznaniowe składały się także z przedstawicieli różnych wyznań protestanckich. W artykule przedstawiono protestantów ewangelikalnych: baptystów, ewangelicznych chrześcijan, metodystów i zielonoświątkowców. Ich niewielkie społeczności pojawiły się we wschodniej Polsce pod zaborem rosyjskim już pod koniec XIX w., a niektóre po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Ewangeliczni chrześcijanie lub zielonoświątkowcy byli wcześniej wyznawcami prawosławia, które w carskiej Rosji było wyznaniem państwowym, podczas gdy w Polsce stanowiło jedynie mniejszość religijną. W dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce mniejszości ewangeliczne liczyły 50 000 wyznawców, z czego nawet dwie trzecie znajdowały się na ziemiach wschodnich. Cieszyli się względną tolerancją religijną ze strony władz polskich do 1939 r., kiedy to Związek Radziecki zajął Polskę.

Słowa kluczowe:

ewangelikalizm, religia Polsce, Kresy Wschodnie

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Pełczyński, G. (2024). Społeczności ewangelikalne w Polsce wschodniej do roku 1939. Postulat badawczy . Studia Oecumenica, 24, 121–133. https://doi.org/10.25167/so.5195

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Alabrudzińska Elżbieta. 1999. Kościoły ewangelickie na Kresach II Rzeczypospolitej. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Bajko Paweł. 2001. Z dziejów Kościoła Chrystusowego w Polsce. Bel Air: Polish Christian Ministries.
Google Scholar

Bednarczyk Krzysztof. 1997. Historia zborów baptystów w Polsce. Warszawa: Słowo Prawdy.
Google Scholar

Br. Andrew [van der Bijl]. 2011. Boży przemytnik. Tłum. A. Karpowicz. Warszawa: Vocatio.
Google Scholar

Czajko Edward. 1967. Chrześcijanie ewangeliczni. Warszawa.
Google Scholar

Fournier Keith A. 1998. Ewangeliczni katolicy. Tłum. F. Kozub. Warszawa: Vocatio.
Google Scholar

Goroszko Aleksandr. 2010. Nikołaj Pejsti. Biograficzeskij oczerk. Kijów.
Google Scholar

Heczko Stanisław. 2009. Mosty miłości. Tłum. D. Fukala. Cieszyn: Logos Press.
Google Scholar

Karski Karol. 1994. Symbolika. Zarys wiedzy o Kościołach i wspólnotach chrześcijańskich. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna.
Google Scholar

Mironczuk Jan. 2015. Ruch ewangeliczny na Białostocczyźnie w XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Uczelniane Wyższego Baptystycznego Seminarium Teologicznego.
Google Scholar

Modnicka Noemi. 2000. Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w Polsce jako Kościół wyboru. Analiza etnologiczna wspólnoty religijnej. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar

Modnicka Noemi. 2013. Małe światy polskiego ewangelikalizmu. Studium z antropologii interpretatywnej. Łódź: Wydawnictwo Biblioteka.
Google Scholar

Muranty Kazimierz. 2000. Lotnik ewangelista. Warszawa.
Google Scholar

Olszewski Daniel. 2002. Dziesięć wydarzeń, które wstrząsnęły Kościołem XX wieku. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Google Scholar

Orłowski Mariusz. 2018. Puławscy zielonoświątkowcy. Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Puławach w latach 1991–1995. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Google Scholar

Pasek Zbigniew. 1992. Ruch zielonoświątkowy. Próba monografii. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar

Pasek Zbigniew. 2014. Kultura religijna protestantyzmu. Kraków: Wydawnictwo Libron.
Google Scholar

Pawluczuk Włodzimierz. 1972. Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Pełczyński Grzegorz. 2012. „Józef Mackiewicz i sekty”. Porównania 11: 327–332. DOI: https://doi.org/10.14746/p.2012.11.11238
Google Scholar

Pełczyński Grzegorz. 2016. „Ewangelikalizm w Polsce. Zarys historyczny”. Almanach Historyczny 18: 89–109.
Google Scholar

Pełczyński Grzegorz. 1999. Ewangelikalzm w Rosji (XIX–XX wiek). Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej.
Google Scholar

Pipes Richard. 2006. Rosja carów. Tłum. W. Jeżewski. Warszawa: Magnum.
Google Scholar

Puślecki Edward. 2001. Powracająca fala. Działalność Południowego Episkopalnego Kościoła Metodystycznego w Polsce w latach 1920–1924. Studium historyczno-teologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Pielgrzym Polski.
Google Scholar

Rzepka Marcin. 2022. „Studying Ukrainian Evangelical Communities in Poland Through Missionary Biographical Narratives”. Textus et Studia 1: 13–32. DOI: https://doi.org/10.15633/tes.08101
Google Scholar

Sawinski Sergiej. 2001. Istorija evangel’skich christian-baptistov Ukrainy, Rossii, Belorussii (1917–1967). Sankt Peterburg: Biblja dlja Vsech.
Google Scholar

Seweryn Andrzej. 2010. Dzieje kościoła baptystycznego w Chełmie 1910–2010. Warszawa: Wydawnictwo Uczelniane Wyższego Baptystycznego Seminarium Teologicznego.
Google Scholar

Szenderowski Ludwik. 1982. Ewangeliczni chrześcijanie. Ruch odrodzeniowo-reformatorski w historycznym kościele chrześcijańskim. Rys historyczny (XIX–XX w.). Wheaton: The Slavic Gospel Association.
Google Scholar

Szwerid Filipp. 1996. Goneniechristian v Rossii (Vosponinanijabyvszegouznika). Sacramento.
Google Scholar

Tomaszewski Henryk Ryszard. 2006. Wspólnoty chrześcijańskie typu ewangeliczno-baptystycznego na terenie Polski w latach 1858–1939. Warszawa: Wyższe Baptystyczne Seminarium Teologiczne.
Google Scholar

Tomaszewski Jerzy. 1985. Rzeczpospolita wielu narodów. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar

Urban Kazimierz. 1994. Mniejszości religijne w Polsce 1945–1991 (zarys statystyczny). Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar

Wardin Albert W. 2003. Gotfryd Fryderyk Alf. Pionier ruchu baptystycznego na ziemiach polskich. Tłum. Konstanty Wiazowski. Warszawa: Wyższe Baptystyczne Seminarium Teologiczne.
Google Scholar

Wiśniewski Tomasz. 2013. Nawracanie Żydów na ziemiach polskich. Misja Barbikańska w Białymstoku. Łódź: Księży Młyn.
Google Scholar

Zieliński Tadeusz J. 2013. Protestantyzm ewangelikalny. Studium specyfiki religijnej. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna.
Google Scholar