„Sokratische Seelsorge“ im 18. Jahrhundert

Geert  Franzenburg

doi:10.25167/so.5007

„Sokratische Seelsorge“ im 18. Jahrhundert

Geert Franzenburg

Universität Münster

DOI: https://doi.org/10.25167/so.5007

Abstrakt

What is “Socratic soul-care” like? Why is it an important contribution to the field of counselling and soul-care? To find an answer to such questions, the following considerations focus on two personalities who, to a certain extent, personified this tradition in the 18th century: Gregorius Skovoroda, who, depending on one's point of view, is regarded as the “Ukrainian” or “Russian” Socrates, and Johann Georg Hamann, who has been dubbed the “Socrates of the 18th century.” Both personalities will be appreciated as main examples of a philosophical model of “Socratic pastoral care” from the perspective of the psychology of religion by evaluating and contextualizing their corresponding utterances. In order to find out how “Socratic pastoral care” was understood – at least in the 18th century – and can be understood, central aspects and themes will be elicited from original texts with the help of Grounded Theory. Evaluating the results, “Socratic pastoral care“ emerges as a holistic religiously oriented approach that focuses on a person's relationship of trust with him/herself, with others and with God/with life, brings it up in an accepting and appreciative atmosphere and in this way helps to resolve possible disturbances.

Czym jest „sokratejskie duszpasterstwo”? Dlaczego stanowi ono ważny wkład w dziedzinę poradnictwa i duszpasterstwa? Artykuł, poszukując odpowiedzi na te pytania, skupia się na dwóch osobowościach, które w pewnym stopniu uosabiały tę tradycję w XVIII w: Gregorius Skovoroda, który w zależności od punktu widzenia uważany jest za „ukraińskiego” lub „rosyjskiego” Sokratesa, oraz Johann Georg Hamann, który został okrzyknięty „Sokratesem XVIII w.” Obie osoby wzięto jako główne przykłady filozoficznego modelu „sokratejskiego duszpasterstwa” i z perspektywy psychologii religii dokonano oceny i kontekstualizacji ich wypowiedzi. Aby ustalić sposób rozumienia „sokratejskiego duszpasterstwa” w XVIII w., z oryginalnych tekstów wspomnianych autorów wydobyto centralne aspekty i tematy dotyczące wspomnianego zakresu. Główną konkluzją przeprowadzonych badań jest stwierdzenie, że „sokratejskie duszpasterstwo” wyłania się jako holistyczne i religijnie zorientowane podejście, które koncentruje się na relacji zaufania do siebie samego, innych i Boga/życia, które odbywa się w atmosferze akceptacji i uznania, i w ten sposób pomaga rozwiązać pojawiające się trudności.

Słowa kluczowe:

Education, Hamann, Pastoral care, Skovoroda, Socrates, edukacja, duszpasterstwo, Sokrates

Bibliografia

Arnold Rolf. 1996. „Deutungslernen in der Erwachsenenbildung. Grundlinien und Illustrationen zu einem konstruktivistischen Lernbegriff“. Zeitschrift für Pädagogik (5): 719–730.
Google Scholar

Arnold Rolf. 2001. Ermöglichungsdidaktik. In Wörterbuch Erwachsenenpädagogik. Hg. R. Arnold, S. Nolda, E. Nuissl, 84–85. Bad Heilbrunn: UTB.
Google Scholar

Arsenjew Nikolaus von. 1936. „Bilder aus dem russischen Geistesleben. I. Die mystische Philosophie Skovorodas“. Kyrios. Vierteljahresschrift für Kirchen- und Geistesgeschichte Osteuropas 1 (1): 3–28.
Google Scholar

Bahrdt Karl Friedrich. 1777. Philanthropischer Erziehungsplan oder vollständige Nachricht von der ersten wirklichen Philanthropin zu Marschlins. Frankenthal: Ludwig Bernhard Friedrich Gegel.
Google Scholar

Böhm Benno. 1929. Sokrates im 18. Jahrhundert. Leipzig: Quelle und Meyer.
Google Scholar

Brose Thomas. 2021. „Johann Georg Hamanns Sokratische Denkwürdigkeiten. Eine Auseinandersetzung mit dem Rationalismus der Aufklärung“. Roczniki Humanistyczne 69 (5): 33–46.
DOI: https://doi.org/10.18290/rh21695-2 Google Scholar

Carvacchi Karl. 1855. Biographische Erinnerungen an Johann Georg Hamann, den Magus in Norden. Münster: Regensberg.
Google Scholar

Fizer John. 1994. “Skovoroda's and Socrates's Concepts of Self-Cognition: A Comparative View”. Ukrainian Quarterly 50: 236–245.
Google Scholar

Fizer John.1997. “Skovoroda's and Socrates's Concepts of Self-Cognition: A Comparative View”. Journal of Ukrainian Studies 22: 65–73.
Google Scholar

Franzenburg Geert. 2021. “The Art of Intersubjective Dialogue: How to Make Partnership Sustainable”. Discourse and Communication for Sustainable Education 12 (2): 54–61.
DOI: https://doi.org/10.2478/dcse-2021-0016 Google Scholar

Glaser Barney G., Strauss Anselm L. 1967. The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research. Chicago: Aldine Publishing Company.
Google Scholar

Hamann Johann Georg. 1821. Schriften Zweiter Teil (hg. von Friedrich Roth). Berlin, 1–50.
Google Scholar

Hamann Johann Georg. 1950. Gedanken über meinen Lebenslauf. In Sämtliche Werke. Band 2: Schriften über Philosophie/Philologie/Kritik 1758–1763. Historisch-kritische Ausgabe von Josef Nadler, 9–54. Wien: Herder.
Google Scholar

Hamann Johann Georg. 2020. Kommentierte Briefausgabe (hg. von Leonard Keidel und Janina Reibold). Heidelberg https://www.hamann-ausgabe.de/.
Google Scholar

Hamann Johann Georg. 2021. Sokratische Denkwürdigkeiten. Wolken. Historisch-kritische Ausgabe. Mit einer Einführung, einem Stellenkommentar und Dokumenten zur Entstehungsgeschichte. Hg. Janina Reibold, Leonard Keidel. Unter Mitarbeit von Konrad Bucher. Hamburg: Meiner Verlag.
Google Scholar

Klinke Willibald (Hg). 1922. Sulzers Pädagogische Schriften. Langensalza: H. Beyer & Söhne.
Google Scholar

Kloubert Tetyana. 2008. Volksbildung auf Wanderschaft. Bildungsidee und Menschenbild bei dem ukrainischen Denker Hryhorij Skovoroda (1722–1794). Jena: Edition paideia.
Google Scholar

Kolakowski Leszek. 1988. Metaphysischer Horror. Oxford: Basil Blackwell.
Google Scholar

Mader Wilhelm. 1998. „Interaktionelle Erwachsenenbildungstheorie“. Hessische Blätter für Volksbildung (3): 211–224.
Google Scholar

Perri Giuseppe. 2015. “Der Prolog zum Narziss von Hryhorii Skovoroda als ein philosophisches Testament“. Kyiv-Mohyla Humanities Journal (2): 83–98.
DOI: https://doi.org/10.18523/kmhj51026.2015-2.83-98 Google Scholar

Schlutz Erhard. 1983. Sprache, Bildung und Verständigung. Bad Heilbrunn: Klinkhart.
Google Scholar

Skovoroda Gregory. 1965. Ein Gespräch zwischen fünf Reisenden über das wahre Glück des Lebens. In Russische Philosophie. Bd. I: Die Anfänge der russischen Philosophie: Die Slawophilen. Hg. James M. Edie u.a. Tennessee: University of Tennessee Press.
Google Scholar

Skovoroda Gregory. 2016. The complete correspondence (ed. by Liliana M. Naydan; transl. by Eleonora Adams and Michael M. Naydan). Glasgow: Glagoslav Publications.
Google Scholar

Stavemann Harlich. 2012. Sokratische Gesprächsführung. Weinheim: Beltz.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-16197-1_56 Google Scholar

Xenophon 1883. Erinnerungen an Sokrates (übersetzt von Otto Güthling). Leipzig: Reclam.
Google Scholar

Zenkovsky Vasilii Vasilevich. 1853. A History of Russian philosophy. Transl. by G. L. Kline. New York: Columbia Univ. Press London.
Google Scholar

Zinzendorf Nikolaus Ludwig von. 1730. Der Teutsche Socrates. Leipzig – Görlitz: Rhambaw.
Google Scholar

Pobierz