Chryzostomowa adaptacja etopei w wybranych tekstach Homilii na Ewangelię św. Mateusza

Zygmunt Jan Nagel

doi:10.25167/sth.4534

Opublikowane: 2023-01-06

Tom 42 Nr 2 (2022)

Chryzostomowa adaptacja etopei w wybranych tekstach Homilii na Ewangelię św. Mateusza

Zygmunt Jan Nagel

Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego

Dział: Artykuły z różnych działów teologii, historii i nauk pokrewnych

https://doi.org/10.25167/sth.4534

Abstrakt

Etopeja jest jednym z „ćwiczeń wstępnych” (progymnasmata), praktykowanych głównie w szkołach retorycznych w okresie antyku i późnego antyku. W tamtym okresie w sensie ścisłym rozumiana była jako fikcjonalna mowa włożona w usta osób mitycznych lub historycznych, z uwydatnieniem ich charakteru. Figurę tę stosował również św. Jan Chryzostom, który przyswoił ją sobie w szkole pogańskiego retora Libaniosa. Niniejszy artykuł przedstawia zagadnienie etopei w kontekście historycznym i współczesnym, z uwzględnieniem przykładowych tekstów Homilii na Ewangelię św. Mateusza wspomnianego Doktora Kościoła. Artykuł ukazuje bogactwo stosowanych przez niego etopei, z uwzględnieniem ich strony formalnej i materialnej.

Słowa kluczowe:

św. Jan Chryzostom, etopeja, retoryka

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Nagel, Z. J. (2023). Chryzostomowa adaptacja etopei w wybranych tekstach Homilii na Ewangelię św. Mateusza. Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 42(2), 15–34. https://doi.org/10.25167/sth.4534

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Arystoteles. 2004. Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Awianowicz Bartosz B. 2008. Progymnasmata w teorii i praktyce szkoły humanistycznej od końca XV do połowy XVIII wieku. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Burczak Krzysztof. 2004. Figury retoryczne i tropy w Psalmach. Na podstawie „Expositio Psalmorum” Kasjadora. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Chryzostom Jan. 2003. Homilie na Ewangelię według św. Mateusza. Cz. 1: Homilie 1–40 (Źródła Myśli Teologicznej 18). Przekład Jan Krystyniacki. Kraków: WAM.
Google Scholar

Chryzostom Jan. 2003. Homilie na Ewangelię według św. Mateusza. Cz. 2: Homilie 41–90 (Źródła Myśli Teologicznej 23). Przekład Arkadiusz Baron, Jan Krystyniacki. Kraków: WAM.
Google Scholar

Cichocka Helena. 1994. Teoria retoryki bizantyńskiej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Cribiore Raffaella. 2013. Libanius, the Sophist: Rhetoric, Reality, and Religion in the Fourth Century. Ithaca – London: Cornell University Press.
Google Scholar

Hermogenes. 2013. Wstępne ćwiczenia retoryczne. W Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne i ich modelowe opracowanie. Oprac. i przekład Henryk Podbielski. Lublin: TN KUL.
Google Scholar

Korolko Mirosław. 2010. Podręcznik retoryki homiletycznej. Kraków: WAM.
Google Scholar

Korolko Mirosław. 1998. Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Libanios. 2013. Wstępne ćwiczenia retoryczne. W Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne
Google Scholar

i ich modelowe opracowanie. Oprac. i przekład Henryk Podbielski. Lublin: TN KUL.
Google Scholar

Lausberg Heinrich. 2002. Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze. Tłum. Albert Gorzkowski. Bydgoszcz: Homini.
Google Scholar

Martin Thomas R. 1998. Starożytna Grecja. Od czasów prehistorycznych do okresu hellenistycznego. Tłum. Jan Szkudliński. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Google Scholar

Michałowska Teresa. 2007. Średniowieczna teoria literatury w Polsce. Rekonesans. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Mikołaj z Myry. 2013. Wstępne ćwiczenia retoryczne. W Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne i ich modelowe opracowanie. Oprac. i przekład Henryk Podbielski. Lublin: TN KUL.
Google Scholar

Papczyński Stanisław. 2007. Zwiastun królowej sztuk, czyli kształcenie adeptów kunsztownego przemawiania, autorstwa Stanisława od Jezusa i Maryi ze Szkół Pobożnych. (Źródła mariańskie. T. 3). Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów.
Google Scholar

Penella Robert J. 2014. Libanius’ Declamations. W Libanius: a critical introduction. Red. Lieve Van Hoof. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Pilch Zygmunt. 1923. Zagadnienia języka i stylu w kaznodziejstwie. Kielce: Jedność.
Google Scholar

Podbielski Henryk. 2012. Od wydawcy. W Hermogenes. Sztuka retoryczna. Przekład Henryk Podbielski. Lublin: TN KUL.
Google Scholar

Samolewicz Zygmunt. 2000. Składnia łacińska. Bydgoszcz: Homini.
Google Scholar

Sinko Tadeusz. 1964. Zarys historii literatury greckiej. T. 2. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Sofista Aftoniusz. 2013. Wstępne ćwiczenia retoryczne. W Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne i ich modelowe opracowanie. Oprac. i przekład Henryk Podbielski. Lublin: TN KUL.
Google Scholar

Sławiński Janusz. Red. 1989. Słownik terminów literackich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Szymanek Krzysztof. 2005. Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Ziomek Jerzy. 1990. Retoryka opisowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar