Proces fundacji dominikanów w Raciborzu

Grzegorz Kublin

Żywocice

Résumé

Zakon dominikanów, zatwierdzony w 1216 r. przez papieża Honoriusza III, bardzo szybko rozprzestrzenił się, licząc już w 1228 r. dwanaście prowincji. Zdaniem Jana Andrzeja Spieża, w 1221 r. św. Jacek i jego towarzysze, jako Bracia Kaznodzieje, przybyli z Italii do Krakowa, goszcząc najpierw na dworze biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Potem około 25 marca 1222 r. zamieszkali oni przy kościele Świętej Trójcy w Krakowie. W tych wydarzeniach można upatrywać zalążki polskiej prowincji dominikanów. W 1224 lub 1225 r. prowincjałem polskim został Gerard z Wrocławia, który rozesłał braci do: Wrocławia, Pragi, Kamienia, Płocka, Gdańska i Sandomierza. Od tego czasu można mówić o istnieniu polskiej prowincji zakonu dominikanów, obejmującej również teren Czech i Moraw. W latach trzydziestych i czterdziestych XIII w. powstały kolejne klasztory, m.in. w Raciborzu. Przybycie dominikanów do Raciborza można datować na lata 1241–1244. Otrzymali oni wówczas dom w mieście i pierwotny kościół św. Jakuba. Fundatorami raciborskiego klasztoru byli książęta opolscy, Mieszko II Otyły i Władysław I, oraz ich matka, Wiola. Utworzenie konwentu dominikanów w Raciborzu mogło nastąpić w 1243 lub 1244 r. Dokument z 29 października 1245 r. zawiera informacje o pierwszej donacji księcia Mieszka II Otyłego na rzecz raciborskich dominikanów i o ich przeorze oraz wylicza imiona ośmiu zakonników. Można przyjąć, że już w 1255 r. została zakończona budowa (względnie przebudowa) klasztoru i kościoła św. Jakuba, zgodnie z potrzebami dominikanów, chociaż tzw. dokument fundacyjny (raczej konfirmacyjny) został wystawiony dopiero 14 kwietnia 1258 r. Z tego dokumentu wiadomo o fundatorach raciborskiego klasztoru i jego pierwotnym uposażeniu. Baza źródłowa pozwala na uchwycenie najstarszych dochodów raciborskich zakonników.

Mots-clés :

Racibórz, dominikanie, Śląsk, wiek XIII