Pieśniowa geneza melodyki Chopina / Song origins of Chopin's melodic

Joanna Miklaszewska

doi:10.25167/ls.5477

Opublikowane: 2024-06-21

Tom 63 Nr 1 (2024)

Pieśniowa geneza melodyki Chopina / Song origins of Chopin's melodic

Joanna Miklaszewska

Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

Dział: Muzyka w liturgii

https://doi.org/10.25167/ls.5477

Abstrakt

Celem artykułu jest wskazanie cytatów i reminiscencji pieśni powszechnych i ludowych, które występują w melodyce utworów Fryderyka Chopina. Opisane zagadnienia zostały usytuowane na tle dotychczasowych badań, prowadzonych przez H. Windakiewiczową, K. Bilicę, J. Węcowskiego i M. Tomaszewskiego. W artykule ukazany został rezonans polskich pieśni religijnych oraz świeckich w muzyce Fryderyka Chopina oraz związek jego twórczości z melodyką pieśni ukraińskich. Postawiona została także hipoteza o nawiązaniu przez kompozytora w Etiudzie a-moll op. 25 nr 11 do Marsylianki. Charakterystyczna dla techniki kompozytorskiej Chopina była znaczna transformacja cytatów poprzez wprowadzane w nich m.in. zmiany melodii i rytmu, a także zmiany trybu lub skali. Można przypuszczać, że repertuar pieśni powszechnej pierwszej połowy XIX wieku stanowił prawdopodobnie jedno z bardziej znaczących - obok polskiej muzyki ludowej - źródeł inspiracji dla kompozytora w kształtowaniu melodyki swoich utworów.

Słowa kluczowe:

Słowa kluczowe: Fryderyk Chopin, melodyka, pieśń powszechna, pieśń ludowa, hymn, cytat muzyczny

Inne teksty tego samego autora

, The Idea of an ‘Icon in Sound’ in the Works of John Tavener , Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars: Tom 57 Nr 1 (2021): LitS

Pobierz pliki

Miklaszewska_LitS_63

Zasady cytowania

Miklaszewska, J. (2024). Pieśniowa geneza melodyki Chopina / Song origins of Chopin’s melodic. Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars, 63(1), 205–236. https://doi.org/10.25167/ls.5477

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

BIBLIOGRAFIA
Google Scholar

ŻRÓDŁA
Google Scholar

Kolberg Oskar. 1842. Pieśni ludu polskiego. Poznań: J.K. Żupański (17.02.2024),
Google Scholar

https://polona.pl/item-view/02a7a047-eed2-4e44-abf4-2487b259ba40?page=16.
Google Scholar

Korespondencja Fryderyka Chopina. 1955. 2 t. Zebrał i oprac. Bronisław Edward. Sydow, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Korespondencja Fryderyka Chopina. Tom 1, 1816-1831. 2009. Oprac. Zofia Helman, Zbigniew Skowron, Hanna Wróblewska-Straus. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Korespondencja Fryderyka Chopina. Tom 2, część 1, 1831-1838. 2017. Zebrali, opracowali i opatrzyli komentarzami Zofia Helman, Zbigniew Skowron, Hanna Wróblewska-Straus. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.56693/sc.93
Google Scholar

Korespondencja Fryderyka Chopina. Tom 2, część 2, 1838-1839. 2017. Zebrali, opracowali i opatrzyli komentarzami Zofia Helman, Zbigniew Skowron, Hanna Wróblewska-Straus. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Mioduszewski Michał Marcin. 1838. Śpiewnik kościelny czyli Pieśni nabożne z melodyjami, Kraków: Drukarnia Stanisława Gieszkowskiego.
Google Scholar

Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego, z muzyką instrumentowaną przez Karola Lipińskiego, zebrał i wydał Wacław z Oleska. Zeszyt 1. oraz zeszyt 2. pt. Muzyka do pieśni polskich i ruskich ludu galicyjskiego zebranych i wydanych przez Wacława z Oleska, do śpiewu i na fortepian ułożył Karol Lipiński, 1833. Lwów: nakładem Franciszka Pillera.
Google Scholar

Wacholc Maria. 2012. Śpiewnik polski. Wydanie III. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Wróblewska-Straus Hanna, Chopin o swoich utworach i ich wydaniach, wybór cytatów z Korespondencji Fryderyka Chopina opracowanej przez Bronisława Edwarda Sydowa, Warszawa 1955, t. 1 i 2 http://www.chopin.pl/o_utworach.pl.html [dostęp 13.02.2024].
Google Scholar

LITERATURA PRZEDMIOTU
Google Scholar

Baranowski Tomasz. 1993. Przemiany muzycznych kategorii formalnych w fortepianowych polonezach Chopina. W Przemiany stylu Chopina. Studia pod redakcją Macieja Gołąba, 91-107. Kraków: Musica Iagellonica.
Google Scholar

Bielawski Ludwik. 1963. Problem krakowiaka w twórczości Chopina. W The Book of the First International Musicological Congress, devoted to the Works of Frédéric Chopin 16th–22nd February 1960. Red. Zofia Lissa, 100-103. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Bilica Krzysztof. 2022. Etiudy Chopina w Jego „jednym sposobie” z perspektywy dźwięków węzłowych i figur migotliwych. Kraków: Wydawnictwo Astraia.
Google Scholar

Bilica Krzysztof. 1997. „Melos polski u Chopina”, Muzyka 42 (4): 7-35, także w: Muzyka polska w okresie zaborów. 1997. Red. Krzysztof Bilica. Warszawa: Sekcja Muzykologów Związku Kompozytorów Polskich, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Bilica Krzysztof. 2005. Wokół Chopina i Polski. Siedem szkiców. Wołomin: Wydawnictwo Polskie w Wołominie.
Google Scholar

The Book of the First International Musicological Congress, devoted to the Works of Frédéric Chopin 16th–22nd February 1960. 1963. Red. Zofia Lissa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Bronarski Ludwik. 1929/30. „O kilku reminiscencjach u Chopina”. Kwartalnik Muzyczny 2 (5): 25-32.
Google Scholar

Bronarski Ludwik. 1961. O reminiscencjach u Chopina. W: Ludwik Bronarski, Szkice chopinowskie. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Google Scholar

Chechlińska Zofia. 1973. Rozwój badań nad melodyką Chopina. W Z badań nad Chopinem. Studia i Rozprawy. Zeszyt 3, s. 55-67. Warszawa: Towarzystwo im. Fryderyka Chopina.
Google Scholar

Chopin’s Work. His Inspirations and Creative Process in the Light of the Sources. 2002. Red. Artur Szklener. Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Google Scholar

Chopin w kulturze polskiej. 2009. Red. Maciej Gołąb. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Chybiński Adolf. 1949. „Do kwestii reminiscencji w dziełach Chopina”. Kwartalnik Muzyczny 7 (28): 142-148.
Google Scholar

Dzieło Chopina jako źródło inspiracji wykonawczych/Chopin Works as a Source of Performance Inspiration. 1999. Red. Mieczysława Demska-Trębacz i in. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina.
Google Scholar

Einstein Alfred. 1965. Muzyka w epoce romantyzmu. Tłum. Michalina i Stefan Jarocińscy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Gołąb Maciej. 1991. Chromatyka i tonalność w muzyce Chopina. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Google Scholar

Gołąb Maciej. 2010. Geneza twórczości Chopina, [w:] Fryderyk Chopin. Życie – dzieło – tradycja,strona internetowa chopin.pl pod patronatem Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Warszawie, http://chopin.pl/geneza.pl.html [dostęp: 19.02.2024].
Google Scholar

Gołąb Maciej. 2011. „Polonaise Fryderyka Chopina. Zagadka inicjalnej figury dźwiękowej”. Muzyka 56 (1): 3-23.
Google Scholar

Gołąb Maciej. 2014. Twelve Studies in Chopin. Style, Aesthetics and Reception, Frankfurt n. Menem: Peter Lang Edition.
Google Scholar

Internetowa encyklopedia PWN (4.03.2024), https://encyklopedia.pwn.pl/o-nas.
Google Scholar

Jasiński Tomasz. 2009. „«Podniesienie krzyża» w exordium Poloneza fis-moll op. 44 Fryderyka Chopina. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio L: Artes 7: W dwusetną rocznicę urodzin Fryderyka Chopina, 51-76.
Google Scholar

Liszt Franciszek. 2010. Fryderyk Chopin. Tłum. Maria Traczewska. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Google Scholar

Miketta Janusz. 1949. Mazurki. Seria Analizy i Objaśnienia Dzieł Wszystkich Fryderyka Chopina. Tom 1. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Google Scholar

Mysłakowski Piotr. 2024. Wspomnienia o Chopinie. Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Google Scholar

Mysłakowski Piotr, Sikorski Andrzej. 2005. Chopinowie. Krąg rodzinno-towarzyski, Warszawa: Studio Wydawnicze Familia.
Google Scholar

Mysłakowski Piotr, Sikorski Andrzej. 2009. Fryderyk Chopin. Korzenie, Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Google Scholar

Mysłakowski Piotr, Sikorski Andrzej (styczeń 2006), Justyna Chopin, https://chopin.nifc.pl/pl/chopin/osoba/6362_justyna-chopin [dostęp: 26.09.2023].
Google Scholar

Mysłakowski Piotr, Sikorski Andrzej, (styczeń 2006), Mikołaj Chopin, https://chopin.nifc.pl/pl/chopin/osoba/6363 [dostęp: 26.09.2023].
Google Scholar

Nidecka Ewa. 2018. Twórczość polskich kompozytorów drugiej połowy XX i początku XXI wieku wobec przemian i osiągnięć muzyki europejskiej, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar

Panek Wacław. 2015. Hymny polskie. Wydanie 5. Kraków: Wydawnictwo AA.
Google Scholar

Paschałow Wiaczesław. 1951. Chopin a polska muzyka ludowa. Tłum z ros. zespół red. PWM. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Google Scholar

Poniatowska Irena. 2010. Twórczość muzyczna w drugiej połowie XIX wieku. Seria Historia Muzyki Polskiej. Tom V Romantyzm. Część druga A. Warszawa: Sutkowski Edition.
Google Scholar

Poniatowska Irena. 2008. W kręgu recepcji i rezonansu muzyki. Szkice chopinowskie, Warszawa: Narodowy Instytut im. Fryderyka Chopina.
Google Scholar

Prosnak Jan. 1963. Elementy berżeretki francuskiej, „sztajerka” i folkloru ukraińskiego w twórczości Chopina. W The Book of the First International Musicological Congress, devoted to the Works of Frédéric Chopin 16th–22nd February 1960. Red. Zofia Lissa, 374-382. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Prosnak Jan. 1949. „Środowisko warszawskie w życiu i twórczości Fryderyka Chopina”. Kwartalnik Muzyczny 7 (28): 7-126.
Google Scholar

Ptzemiany stylu Chopina. Studia pod redakcją Macieja Gołąba. 1993. Kraków: Musica Iagellonica.
Google Scholar

Sikorski Andrzej, Mysłakowski Piotr. 2000. Rodzina matki Chopina: mity i rzeczywistość, Warszawa: Studio Wydawnicze Familia.
Google Scholar

Sobczakowie Joanna i Jerzy. 2010. Fryderyk Chopin a Wielkopolska. Poznań: Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury.
Google Scholar

Sobieska Jadwiga. 1959. „Problem cytatu u Chopina”. Muzyka 4 (4): 162-163, 74-100.
Google Scholar

Stróżyńska Beata. 2015. Symfonia polska w XVIII-wiecznej Polsce. Teoria, repertuar i cechy stylistyczne, Łódź: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów,
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. 2005. Chopin. Człowiek, dzieło, rezonans. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. 2009. Chopin. Fenomen i paradoks. Szkice i studia wybrane, Lublin: Gaudium.
Google Scholar

Mieczysław Tomaszewski. 2023. Chopin Fryderyk (28.09.2023), https://polskabibliotekamuzyczna.pl/encyklopedia/chopin-fryderyk/.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. 1999. Chopin, Kurpiński i pieśń powszechna, Chopin w kręgu przyjaciół/Chopin parmi ses amis. Tom 5. Red. Irena Poniatowska i Danièle Pistone. Warszawa: Neriton.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. 2016. Chopin 2. Uchwycić nieuchwytne. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne/Warszawa: Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. 1961. „Filiacje twórczości pieśniarskiej Chopina z polską pieśnią ludową, popularną i artystyczną”, Muzyka 6 (2): 79-89.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. 1996. Muzyka Chopina na nowo odczytana. Studia i interpretacje, Kraków: Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Krakowie
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. 2010. Muzyka Chopina na nowo odczytana. Szkice, interpretacje, rekonesanse. Seria druga. Kraków: Wydawnictwo Akademii Muzycznej w Krakowie.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. 2019. Pieśń polska. Chopin, Moniuszko, Karłowicz, Szymanowski. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. Polonez fis-moll op. 44 (18.02.2024), https://chopin.nifc.pl/pl/chopin/kompozycja/107.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. Rondo à la Krakowiak F-dur op. 14 (19.02.2024), https://chopin.nifc.pl/pl/chopin/kompozycja/50.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław. 2011. „Wątek spotkań z muzyką żydowską. Zawirowania wokół Mazurka a-moll op. 17 nr 4”. Muzykalia XI - Judaica 3.
Google Scholar

Węcowski Jan. 2007. Chopin religijny. W Donum natalicum. Studia Thaddaeo Przybylski octogenario dedicata. Red. Zofia Fabiańska, Alicja Jarzębska i Andrzej Sitarz, 176-182. Kraków: Musica Iagellonica.
Google Scholar

Węcowski Jan. 1999. Folklor religijny w utworach Chopina. W Dzieło Chopina jako źródło inspiracji wykonawczych/Chopin Works as a Source of Performance Inspiration. Red. Mieczysława Demska-Trębacz i in., 513-532. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina.
Google Scholar

Windakiewiczowa Helena. 1950. Tematy obce w muzyce Chopina. W: Księga pamiątkowa ku czci Prof. Adolfa Chybińskiego w 70-lecie urodzin. Rozprawy i artykuły z zakresu muzykologii, 258-262. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Google Scholar

Windakiewiczowa Helena. 1926. Wzory ludowej muzyki polskiej w mazurkach Fryderyka Chopina. Studjum muzykologiczne. Kraków: nakładem Polskiej Akademii Umiejętności.
Google Scholar

Woźniak Jolanta. 1978. „Melika Mazurków Chopina”. Rocznik Chopinowski 11: 7-48.
Google Scholar

Wójcik-Keuprulian Bronisława. 1930. Melodyka Chopina. Lwów: nakład i własność K.S. Jakubowskiego.
Google Scholar

Zieliński Tadeusz Andrzej. 2022. Chopin. Życie i droga twórcza. Wydanie 3. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Google Scholar

Zieliński Tadeusz Andrzej. 1993. „Pieśń powstańcza w Fantazji f-moll Chopina”. Ruch Muzyczny 37 (17): 6.
Google Scholar