Idiolekty pamięci – dziecięce dzienniki Zagłady. Od świadectwa do literatury
Abstrakt
This article is an attempt to characterise diaries kept by children who were witnesses or victims of the Holocaust: Renia Knoll, Rutka Laskier, Dawid Rubinowicz, Dawid Sierakowiak and Anne Frank. The analysis of the texts made it possible not only to present their narrative diversity but above all to show the common grounds of children’s relations, which can be regarded as a kind of topos of children’s intimist experience of the Holocaust. According to the author, the theme of the Holocaust present in the analysed texts is also used in contemporary children’s literature, the authors of which deal with the issue of the Holocaust by styling stories into children’s war diaries. The author illustrates the relationship between authentic diaries and their stylisation, referring to the award-winning PamiętnikBlumki by Iwona Chmielewska, published in 2011
Słowa kluczowe:
Holocaust diaries, child, Holocaust, children literatureBibliografia
Frank A., 2010, Dziennik. (Oficyna) 12 czerwca 1942 – 1 sierpnia 1944, przeł. A. Oczko, Kraków.
Google Scholar
Laskier R., 2008, Pamiętnik, Będzin.
Google Scholar
Rubinowicz D., 1960, Pamiętnik, Warszawa 1960.
Google Scholar
Sierakowiak D., 1960, Dziennik, słowo wstępne A. Rudnicki, Warszawa.
Google Scholar
Baluch A., 1994, Dziecko i jego światy. – Dziecko i świat przedstawiony, czyli tajemnice dziecięcej lektury, red. A. Baluch, Wrocław, s. 13−26.
Google Scholar
Chmielewska I., 2011, Pamiętnik Blumki, Warszawa.
Google Scholar
Cieślikowski J., 1983, Wiersz dziecięcy. – Literatura i podkultura dzieci i młodzieży. Antologia opracowań, red. J. Cieślikowski, R. Waksmund, Wrocław.
Google Scholar
Cieślikowski J., 1985, Literatura osobna, Warszawa.
Google Scholar
Domańska E., 2004, „Niechaj umarli grzebią żywych”. Monumentalna przeciw-historia Daniela Libeskinda.–Narracja i tożsamość, t.1: Narracje w kulturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa, s. 221−247.
Google Scholar
Dzieci Holokaustu mówią..., 1993, oprac. W. Śliwowska, Warszawa.
Google Scholar
Engelking B., 2001, Zagłada i pamięć. Doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych, Warszawa.
Google Scholar
Foucault M., 1998, Wykład z 28 stycznia 1976–Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady z Collѐge de France, 1976, red. M. Foucault, przeł. M. Kowalska, Warszawa, s. 71−89.
Google Scholar
Foucault M., 2012, Sobąpisanie. –Antropologia twórczości słownej. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. K. Hagmajer-Kwiatek, A. Karpowicz, J. Kowalska-Leder, Warszawa, s. 322−327.
Google Scholar
Heska-Kwaśniewicz K., 2013, Literacka legenda Janusza Korczaka. – Czytanie Korczaka. Książki, bohaterowie. Postawy, red. K. Tałuć. Katowice, s. 13−26.
Google Scholar
Hirsch M., 2010, Żałoba i postpamięć. Przeł. K. Bojarska. – Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. E. Domańska, Poznań.
Google Scholar
Knoll R., 2013, Dziennik, wstęp i oprac. J. Kowalska-Leder, Warszawa.
Google Scholar
Konopczyńska-Tota E., 2013, „Zasmucam się na widok masy czekającej na śmierć”. Zagłada w oczach Rutki Laskier. – Żydowskie dziecko, red. A. Jeziorkowska-Polakowska, A. Karczewska, Lublin, s. 201−210.
Google Scholar
Kowalska-Leder J., 2009, Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego, Wrocław.
Google Scholar
Koziołek R., 2015, Deklaracje. – R. Koziołek, Dobrze się myśli literaturą, Katowice.
Google Scholar
Kruszyńska E., 2011, W świecie wartości doktora Korczaka, „Guliwer”, nr 4.
Google Scholar
LaCapra D., 2006, Psychoanaliza, pamięć i zwrot etyczny. – Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych. (Antologia przekładów), red. E. Domańska, Poznań.
Google Scholar
Lang B., 2004, Przedstawienie zła. Etyczna treść a literacka forma, przeł. A. Ziębińska-Witek, „Literatura na Świecie”, nr 1−2.
Google Scholar
Lejeune Ph., 2010,„Drogi zeszycie...”, „Drogi ekranie...”. O dziennikach osobistych, przeł. A. Karpowicz, M. i P. Rodakowie, wstęp P. Rodak, Warszawa.
Google Scholar
Leociak J., 1997, Tekst wobec Zagłady. O relacjach z warszawskiego getta, Warszawa.
Google Scholar
Merżan I., 1981, Podziw i kontrowersje. – Wspomnienia o Januszu Korczaku, t. 1, red. L. Barszczewska, B. Milewicz, Warszawa, s. 116−133.
Google Scholar
Our Living Legacy, 2003, ed. M. Fisher, I. Steinfeldt, Yad Vashem.
Google Scholar
Rodak P., 2009, Prawda w dzienniku osobistym. „Teksty Drugie”, nr 4, s. 23−38.Rutkowski K., 1987, Przeciw (w) literaturze. Esej o „poezji czynnej” Mirona Białoszewskiego i Edwarda Stachury, Bydgoszcz.
Google Scholar
Sikorska M., Smyczyńska L., 2014, Ewangelia według Korczaka. „Pamiętnik Blumki” Iwony Chmielewskiej. – Wyczytać świat. Międzykulturowość w literaturze dla dzieci i młodzieży, red. B. Niesporek-Szamburska, M. Wójcik-Dudek, A. Zok-Smoła, Katowice, s. 151‒160.
Google Scholar
Sobolewska J., 1999, Dzieci Holokaustu. – Tematy żydowskie. Historia, literatura, edukacja, red. E. Traba, R. Traba, Olsztyn, s. 173−187.
Google Scholar
Sokołowska K., 2010, „I dziś jestem widzem”. Narracje dzieci Holokaustu, Białystok 2010.
Google Scholar
Sontag S., 1986, O fotografii. Przeł. S. Magala, Warszawa.
Google Scholar
Tatelbaum I.B, 2004, Through Our Eyes. Children Witness The Holocaust, Israel.
Google Scholar
Wallis A., 1977, Miasto i przestrzeń, Warszawa.
Google Scholar
White H., 2014, Przeszłość praktyczna, przeł. A. Czarnacka. – Przeszłość praktyczna, red. E. Domańska. Kraków.
Google Scholar
Wójcik-Dudek M., 2016, W(y)czytać Zagładę. Praktyki postpamieci w polskiej literaturze XXI wieku dla dzieci i młodzieży, Katowice.
Google Scholar
Zabawa K., 2013, Książka obrazkowa czy ikonotekstowa – sojusz słowa z obrazem. – Rozpoczęta opowieść. Polska literatura dziecięca po 1989 roku wobec kultury współczesnej, red. K. Zabawa, Kraków, s. 63−79.
Google Scholar
Żukowski T., 2002, „Czy też poczuję się jeszcze kiedyś sobą?...”, „Midrasz”, nr 2, s. 20−23.
Google Scholar
Żydowskie dzieci oskarżają, 1993, wybór K. Czarnota, Warszawa 1993
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
