Kulturowe konteksty przemian gatunku (na przykładzie noweli i romansu)

Artur Rejter




Abstrakt

The article is devoted to describing the problem of cultural contexts of genre transformations, taking the example of chosen literary forms: short story and romance. A few aspects of text model have been analyzed: structural, stylistic and functional. There are three basic cultural contexts of genre changes: 1. archaecultural, 2. macrocultural, 3. microcultural. Each of them is connected with various factors and aspects of the genres. The analysis allows treating the two chosen genres as “drifting” ones, because they are very “fluent”, they migrate from a discourse to a discourse during their historyfrom the Old-Polish period to contemporary times.

Słowa kluczowe:

genre theory, discourse, culture, short story, romance

Bachtin M., 1975, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków.

Bachtin M., 1986, Estetyka twórczości słownej, Warszawa.

Burzyńska A., Markowski M.P., 2009, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków.

Cieślikowska T., 2006, Nowela. – Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. G. Gazda, S. Tynecka-Makowska, Kraków.

Czapliński P. (wyb.), 2010, Literatura ustna, Gdańsk, Archiwum Przekładów „Pamiętnika Literackiego”.

Dobrzyńska T., 1992, Gatunki pierwotne i wtórne. (Czytając Bachtina). – Typy tekstów.

Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, Warszawa.

Foucault M., 1993, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Warszawa.

Foucault M., 2000, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, Warszawa–Wrocław.

Foucault M., 2010, Historia seksualności, Gdańsk.

Freudenberg O., 2005, Poetyka fabuły i gatunku. – Tenże: Semantyka kultury, red. D. Ulicka, wstęp W. Grajewski, Kraków.

Gajda S., 1983, Styl jako humanistyczna struktura tekstu, „Z Polskich Studiów Slawistycznych”, seria 6, t. 2, s. 235–243.

Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J., 1989, Słownik terminów literackich, Wrocław.

Hernas Cz., 1998, Barok, Warszawa.

Huizinga J., 1998, Homo ludens. Zabawa jako Źródło kultury, Warszawa.

Konersmann R., 2009, Filozofia kultury. Wprowadzenie, Warszawa.

Kostkiewiczowa T., 1975, Sentymentalizm. – Taż, Klasycyzm – sentymentalizm – rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oœwiecenia, Warszawa.

Kuligowski W., 2004, Miłość na Zachodzie. Historia antropologiczna, Poznań.

Lisak A., 2007, Miłość staropolska. Obyczaje – intrygi – skandale, Warszawa.

Mandler J.M., 2004, Opowiadania, skrypty i sceny: aspekty teorii schematów, Kraków.

Marcjan M., 2002, Nowela. – Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, J. Kowalczykowa, Wrocław.

Markiewicz H., 1999, Pozytywizm, Warszawa.

Michałowska T., 1970, Między poezją a wymową. Konwencje i tradycje staropolskiej prozy nowelistycznej, Wrocław.

Michałowska T., 1998a, Nowela. – Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – Renesans – Barok, red. T. Michałowska, Wrocław.

Michałowska T., 1998b, Stosowność. – Słownik literatury staropolskiej. Średniowiecze – Renesans – Barok, red. T. Michałowska, Wrocław.

Niebrzegowska-Bartmińska S., 2007, Wzorce tekstów ustnych w perspektywie etnolingwistycznej, Lublin.

Ratuszna H., 2006, Od naturalizmu do młodopolskiej fantastyki – o przemianach gatunkowych noweli. – Z problematyki krótkich form narracyjnych – nowela młodopolska, red. H. Ratuszna, Toruń.

Ratuszna H., 2009, „Błysk obrazu” – z zagadnień krótkich form narracyjnych w literaturze Młodej Polski, Toruń.

Rejter A., 2007, Z problematyki przeobrażeń gatunków literatury popularnej. – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 3: Gatunki a odmiany funkcjonalne, red. D. Ostaszewska, Katowice.

Rejter A., 2008, Semantyczne i stylistyczne uwikłania gatunku. Z rozważań nad staropolską nowelistyką. – Styl a semantyka, red. I. Szczepankowska, Białystok.

Rejter A., 2010, Barokowy romans wierszowany – problemy gatunku i dyskursu. (Na przykładzie „Wizerunku złocistej przyjaźnią zdrady” Adama Korczyńskiego), „Język Artystyczny”, t. 14: Wymiary tekstu – perspektywy interpretacji, red. B. Witosz, Katowice.

Rejter A., 2011a, Oralne Źródła noweli. Studium ze stylistyki historycznej. – Odmiany stylowe polszczyzny – dawniej i dziś, red. U. Sokólska, Białystok.

Rejter A., 2011b, Słownictwo w opisie gatunku mowy – staropolski romans a nowela (na przykładzie Nadobnej Paskwaliny Samuela Twardowskiego i jej anonimowego prozatorskiego pierwowzoru). – Język pisarzy: problemy słownictwa, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa.

Rejter A., Sentymentalny romans epistolarny wobec tradycji gatunku. – Tekst – akt mowy – gatunek wypowiedzi, red. U. Sokólska, Białystok, w druku.

Sendyka R., 2006, W stronę kulturowej teorii gatunku. – Kulturowa teoria literatury.

Główne pojęcia i problemy, red. M. P. Markowski, R. Nycz, Kraków.

Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław.

Stabryła S., 1974, Funkcja noweli w strukturze gatunków literatury rzymskiej, Wrocław.

Stabryła S., 1985, Nowela rzymska. – Nowele antyczne. Wybór, red. R. Turasiewicz, S. Stabryła, Wrocław.

Turasiewicz R., 1985, Nowela grecka. – Nowele antyczne. Wybór, red. R. Turasiewicz, S. Stabryła, Wrocław.

Wężowicz-Ziółkowska D., 1991, Miłość ludowa. Wzory miłości wieśniaczej w polskiej pieśni ludowej XVIII–XX wieku, Wrocław.

Witosz B., 2008, Podmiot w stylistyce wobec różnych koncepcji podmiotowości w dyskursie współczesnej humanistyki. – Podmiot w języku i kulturze, red. J. Bartmiński, A. Pajdzińska, Lublin.

Witosz B., 2009, Dyskurs i stylistyka, Katowice.

Witosz B., 2011, Interakcyjny model relacji gatunku i dyskursu w przestrzeni komunikacyjnej. – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 4: Gatunek a komunikacja społeczna, red. D. Ostaszewska przy współudziale J. Przyklenk, Katowice.
Pobierz


Opublikowane
2019-12-28

Cited By / Share

Rejter, A. (2019). Kulturowe konteksty przemian gatunku (na przykładzie noweli i romansu). Stylistyka, 22, 351–364. Pobrano z https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/s/article/view/1685

Autorzy

Artur Rejter 

Statystyki

Downloads



Licencja

Prawa autorskie (c) 2013 Stylistyka

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).

2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.

3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.

4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:

a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,

b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,

c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie  CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).

d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.

5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.

6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.

7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.