Funkcje środków wartościujących w polskim dyskursie naukowym XVI wieku
Artur Rejter
Abstrakt
The paper concerns the problem of axiology exponents in the Polish academic discourse of the 16th century. The research proved that this kind of exponents refer to different discourse levels, from the topic of the discourse, through the field of science, to metatext. As for language determinants one can distinguish evaluating lexis, modal verbs and style exponents (e.g. comparisons, phraseological constructions, enumera- tions). The analysis shows that the subjective aspect of the texts confirms the initial stage of the Polish academic discourse forming process. Furthermore, the style diversity reflects the discourse state which was then rather practical than theoretical.
Słowa kluczowe:
academic discourse, axiology, text, stylistics, history of Polish languageBibliografia
Bajerowa I., 1964, Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław.
Google Scholar
Bajerowa I., 1980, Wpływ techniki na ewolucję języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
Bajerowa I., 2000, Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 3: Składnia. Synteza, Katowice.
Google Scholar
Bajerowa I., 2008, Początki polskiego dyskursu naukowego – język dzieł Marcina Bielskiego i Stanisława Grzepskiego, „Onomastica Slavogermanica”, nr 27, s. 73–79.
Google Scholar
Bałabaniak D., 2015, Charakterystyka wyrażeń intensyfikujących. – Bałabaniak D., Mitrenga B., Polskie intensyfikatory w ujęciu historycznym, Katowice.
Google Scholar
Bartmiński J., 2003, Miejsce wartości w językowym obrazie świata. – Bartmiński J., red., Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, Lublin, s. 59–86.
Google Scholar
Bartmiński J., red., 2003, Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, Lublin.
Google Scholar
Biniewicz J., 2002, Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno-przyrodniczych, Opole.
Google Scholar
Biniewicz J., 2016, Pierwsze napisane po polsku teksty poświęcone matematyce a współczesne piśmiennictwo dydaktyczne. Strategie komunikacyjne w dyskursie edukacyjnym, „Język a Kultura”, t. 26: Kulturowe uwarunkowania zachowań językowych – tradycja i zmiana, red. A. Burzyńska-Kamieniecka, Wrocław, s. 119–129.
DOI: https://doi.org/10.19195/1232-9657.26.10
Google Scholar
Iłowiecki M., 1981, Dzieje nauki polskiej, Warszawa.
Google Scholar
Jędrzejko E., 1987, Semantyka i składnia polskich czasowników deontycznych, Wrocław.
Google Scholar
Karolak I., 1991, Badanie wartości w językoznawstwie francuskim, „Język a Kultura”,t. 3: Wartości w języku i tekście, red. J. Puzynina, J. Anusiewicz, Wrocław, s. 153–162.
Google Scholar
Kępińska A., 2015, O partykułach wzmacniających w szesnastowiecznych przekładach ewangelii na język polski, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 61, s. 79–97.
Google Scholar
Krzeszowski T.P., 2003, Jeszcze kilka słów o wartościach, schematach i metaforach. – Bartmiński J., red., Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, Lublin, s. 35–41.
Google Scholar
Laskowska E., 1993, Wartościowanie w języku potocznym, Bydgoszcz.
Google Scholar
Ostaszewska D., 1994, Z zagadnień ewolucji stylu naukowego: XVI-wieczne początki kształtowania się wyznaczników przebiegu procesu myślowego, „Prace Językoznawcze”, t. 22: Studia historycznojęzykowe, pod red. A. Kowalskiej, Katowice, s. 85–94.
Google Scholar
Pawelec R., red., 2015, Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych, Warszawa.
Google Scholar
Pisarkowa K., 1976, O składni „Kazań gnieźnieńskich”: partykuła „ć”, „ci”. – Studia z polskiej składni historycznej, t. 1, red. J. Twardzikowa, Wrocław, s. 7–39.
Google Scholar
Puzynina J., 1992, Język wartości, Warszawa.
Google Scholar
Puzynina J., 2003, Wokół języka wartości. – Bartmiński J., red., Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, Lublin, s. 21–34.
Google Scholar
Rejter A., 2006, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice.
Google Scholar
Rejter A., 2017, Między podmiotowością tekstu a ewolucją dyskursu naukowego. – W kręgu dawnej polszczyzny III, red. M. Mączyński, E. Horyń, E. Zmuda, Kraków.
Google Scholar
Rejter A., w druku, Styl czy dyskurs naukowy? Perspektywa historyczna, „Forum Lingwistyczne”, nr 5.
Google Scholar
Siekierska K., 1983, Z dziejów kształtowania się języka nauki polskiej. Funkcje porównań w średniopolskich źródłach wiedzy, „Polonica”, r. 9, s. 211–229.
Google Scholar
Siekierska K., 1992, Uwagi o języku i stylu dzieł naukowych XVII wieku (botanika, medycyna, geometria). – Wiśniewska H., Kosyl Cz., red., Odmiany polszczyzny XVII wieku, Lublin, s. 107–114.
Google Scholar
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław.
Google Scholar
Starzec A., 1999, Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Opole.
Google Scholar
Szczaus A., 2009, Wykładniki dialogowości w tekstach popularnonaukowych doby średniopolskiej (na przykładzie „Informacyi matematycznej” Wojciecha Bystrzonowskiego z 1749 r.), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. 65, s. 213–225.
Google Scholar
Szczaus A., 2015, Teksty naukowe i techniczne doby średniopolskiej jako źródło badań historycznojęzykowych, „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Seria Językoznawcza, vol. 22 (42), nr 1, s. 253-268
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.1.16
Google Scholar
Autorzy
Artur RejterStatystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Artur Rejter, Science towards cultural memory – (about) alchemy discourse(s) , Stylistyka: Tom 28 (2019): Styl i pamięć
- Artur Rejter, Kulturowe konteksty przemian gatunku (na przykładzie noweli i romansu) , Stylistyka: Tom 22 (2013): Styl w kulturze
- Artur Rejter, Emocjonalność a obrazowość polszczyzny średniowiecznej i ich tekstowe aktualizacje , Stylistyka: Tom 30 (2021): Styl i emocje
- Artur Rejter, Genologia historyczna a stylistyka. Zarys problematyki , Stylistyka: Tom 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Artur Rejter, Straszydlaczki, urocznice, latawiczki. Poetycka konceptualizacja światów pozazmysłowych w twórczości Kazimiery Iłłakowiczówny , Stylistyka: Tom 18 (2009): Styl i kreatywność - Style and Creativity
- Artur Rejter, Polska facecja prozatorska XVI-XVIII w. Styl - gatunek - komizm , Stylistyka: Tom 10 (2001): Stylistyka dziś - Style and Humour - Stil' i ûmor
- Artur Rejter, Barokowe kształty słowa. Z zagadnień ewołucji stylu poematów Kaspra Twardowskiego , Stylistyka: Tom 16 (2007): Styl i czas - Style and Time
- Artur Rejter, Kulturowy kontekst gatunków publicystycznych a ich wzorzec tekstowy , Stylistyka: Tom 11 (2002): Stylistyka a poetyka
- Artur Rejter, Discourse in the context of language history – research potential and perspectives , Stylistyka: Tom 32 Nr 32 (2023): Stylistyka
