The functions of axiology exponents in the Polish academic discourse of the 16th century
Artur Rejter
Abstract
The paper concerns the problem of axiology exponents in the Polish academic discourse of the 16th century. The research proved that this kind of exponents refer to different discourse levels, from the topic of the discourse, through the field of science, to metatext. As for language determinants one can distinguish evaluating lexis, modal verbs and style exponents (e.g. comparisons, phraseological constructions, enumera- tions). The analysis shows that the subjective aspect of the texts confirms the initial stage of the Polish academic discourse forming process. Furthermore, the style diversity reflects the discourse state which was then rather practical than theoretical.
Keywords:
academic discourse, axiology, text, stylistics, history of Polish languageReferences
Bajerowa I., 1964, Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII wieku, Wrocław.
Google Scholar
Bajerowa I., 1980, Wpływ techniki na ewolucję języka polskiego, Kraków.
Google Scholar
Bajerowa I., 2000, Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 3: Składnia. Synteza, Katowice.
Google Scholar
Bajerowa I., 2008, Początki polskiego dyskursu naukowego – język dzieł Marcina Bielskiego i Stanisława Grzepskiego, „Onomastica Slavogermanica”, nr 27, s. 73–79.
Google Scholar
Bałabaniak D., 2015, Charakterystyka wyrażeń intensyfikujących. – Bałabaniak D., Mitrenga B., Polskie intensyfikatory w ujęciu historycznym, Katowice.
Google Scholar
Bartmiński J., 2003, Miejsce wartości w językowym obrazie świata. – Bartmiński J., red., Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, Lublin, s. 59–86.
Google Scholar
Bartmiński J., red., 2003, Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, Lublin.
Google Scholar
Biniewicz J., 2002, Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno-przyrodniczych, Opole.
Google Scholar
Biniewicz J., 2016, Pierwsze napisane po polsku teksty poświęcone matematyce a współczesne piśmiennictwo dydaktyczne. Strategie komunikacyjne w dyskursie edukacyjnym, „Język a Kultura”, t. 26: Kulturowe uwarunkowania zachowań językowych – tradycja i zmiana, red. A. Burzyńska-Kamieniecka, Wrocław, s. 119–129.
DOI: https://doi.org/10.19195/1232-9657.26.10
Google Scholar
Iłowiecki M., 1981, Dzieje nauki polskiej, Warszawa.
Google Scholar
Jędrzejko E., 1987, Semantyka i składnia polskich czasowników deontycznych, Wrocław.
Google Scholar
Karolak I., 1991, Badanie wartości w językoznawstwie francuskim, „Język a Kultura”,t. 3: Wartości w języku i tekście, red. J. Puzynina, J. Anusiewicz, Wrocław, s. 153–162.
Google Scholar
Kępińska A., 2015, O partykułach wzmacniających w szesnastowiecznych przekładach ewangelii na język polski, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN”, t. 61, s. 79–97.
Google Scholar
Krzeszowski T.P., 2003, Jeszcze kilka słów o wartościach, schematach i metaforach. – Bartmiński J., red., Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, Lublin, s. 35–41.
Google Scholar
Laskowska E., 1993, Wartościowanie w języku potocznym, Bydgoszcz.
Google Scholar
Ostaszewska D., 1994, Z zagadnień ewolucji stylu naukowego: XVI-wieczne początki kształtowania się wyznaczników przebiegu procesu myślowego, „Prace Językoznawcze”, t. 22: Studia historycznojęzykowe, pod red. A. Kowalskiej, Katowice, s. 85–94.
Google Scholar
Pawelec R., red., 2015, Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych, Warszawa.
Google Scholar
Pisarkowa K., 1976, O składni „Kazań gnieźnieńskich”: partykuła „ć”, „ci”. – Studia z polskiej składni historycznej, t. 1, red. J. Twardzikowa, Wrocław, s. 7–39.
Google Scholar
Puzynina J., 1992, Język wartości, Warszawa.
Google Scholar
Puzynina J., 2003, Wokół języka wartości. – Bartmiński J., red., Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, Lublin, s. 21–34.
Google Scholar
Rejter A., 2006, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności, Katowice.
Google Scholar
Rejter A., 2017, Między podmiotowością tekstu a ewolucją dyskursu naukowego. – W kręgu dawnej polszczyzny III, red. M. Mączyński, E. Horyń, E. Zmuda, Kraków.
Google Scholar
Rejter A., w druku, Styl czy dyskurs naukowy? Perspektywa historyczna, „Forum Lingwistyczne”, nr 5.
Google Scholar
Siekierska K., 1983, Z dziejów kształtowania się języka nauki polskiej. Funkcje porównań w średniopolskich źródłach wiedzy, „Polonica”, r. 9, s. 211–229.
Google Scholar
Siekierska K., 1992, Uwagi o języku i stylu dzieł naukowych XVII wieku (botanika, medycyna, geometria). – Wiśniewska H., Kosyl Cz., red., Odmiany polszczyzny XVII wieku, Lublin, s. 107–114.
Google Scholar
Skubalanka T., 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Wrocław.
Google Scholar
Starzec A., 1999, Współczesna polszczyzna popularnonaukowa, Opole.
Google Scholar
Szczaus A., 2009, Wykładniki dialogowości w tekstach popularnonaukowych doby średniopolskiej (na przykładzie „Informacyi matematycznej” Wojciecha Bystrzonowskiego z 1749 r.), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, z. 65, s. 213–225.
Google Scholar
Szczaus A., 2015, Teksty naukowe i techniczne doby średniopolskiej jako źródło badań historycznojęzykowych, „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Seria Językoznawcza, vol. 22 (42), nr 1, s. 253-268
DOI: https://doi.org/10.14746/pspsj.2015.22.1.16
Google Scholar
Authors
Artur RejterStatistics
Downloads
License
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
Most read articles by the same author(s)
- Artur Rejter, Science towards cultural memory – (about) alchemy discourse(s) , Stylistyka: Vol. 28 (2019): Styl i pamięć
- Artur Rejter, Kulturowe konteksty przemian gatunku (na przykładzie noweli i romansu) , Stylistyka: Vol. 22 (2013): Styl w kulturze
- Artur Rejter, Emotionality versus picturesqueness of medieval Polish and their textual actualizations , Stylistyka: Vol. 30 (2021): Style and Emotions
- Artur Rejter, Genologia historyczna a stylistyka. Zarys problematyki , Stylistyka: Vol. 20 (2011): Integracja w stylistyce - Integration in Stylistics
- Artur Rejter, Straszydlaczki, urocznice, latawiczki. Poetycka konceptualizacja światów pozazmysłowych w twórczości Kazimiery Iłłakowiczówny , Stylistyka: Vol. 18 (2009): Styl i kreatywność - Style and Creativity
- Artur Rejter, Polska facecja prozatorska XVI-XVIII w. Styl - gatunek - komizm , Stylistyka: Vol. 10 (2001): Stylistyka dziś - Style and Humour - Stil' i ûmor
- Artur Rejter, Barokowe kształty słowa. Z zagadnień ewołucji stylu poematów Kaspra Twardowskiego , Stylistyka: Vol. 16 (2007): Styl i czas - Style and Time
- Artur Rejter, Cultural Context o f Journalistic Genres and Their Text Model , Stylistyka: Vol. 11 (2002): Stylistics and Poetics
- Artur Rejter, Discourse in the context of language history – research potential and perspectives , Stylistyka: Vol. 32 No. 32 (2023): Stylistyka