Styl narodowy jako kategoria stylistyczna
Stanisław Gajda
Abstrakt
The term and the category of national style was introduced in the period of pre-romanticism in Germany (Winckelmann, Herder, Goethe) in response to radical social and cultural transformations. At that time in Europę, the modem understanding of the nation was being formed, with national societies being constituted and national identities dominating over other forms of collective identity. In the twentieth century, it was accepted that a nation is not a naturally formed community of people, but rather a cultural project - a construct based on ideology and realized in discourse (Gellner, Anderson, Hobsbawm). The notion of national style reąuires a retraction from the rhetorical (elocutionary)
conceptualization of style based on the opposition between language and thought (cf. res vs. verba). It is theoretically grounded in the monistic tradition (cf. Ganzeit). As a result, the category of national style integrates various previous typologies of styles (e.g., formal/casual/colloąuial register, functional styles). According to the classical understanding of style, a given national style can be regarded as a repository of stylistic devices (marked or expressive linguistic elements or properties). In the new, holistic approach, where style is the highest organizing principle XXIof expression (in terms of both content and form), national style is said to pervade national discourse (i.e. the textual realizations of national identity and national ideology). It can be postulated that specific nations are characterized by their unique perception of social reality, organization of information and patteming of interaction, which is evidenced in what is accepted as socially appropriate textual (stylistic, generic) forms.Slavic national styles can be researched from the perspective of individual nations, as well as from the comparative perspective.
Słowa kluczowe:
style, elocutionary vs. holistic notion of style, national styleBibliografia
Adamzik K., 2009, Główne zagadnienia tekstologii porównawczej. W: Bilut-Homple- wicz Z., Czachur W., Smykała M. (red), Lingwistyka tekstu w Niemczech, Wrocław, s. 211-258.
Google Scholar
Anderson B., 1997 [1983], Wspólnoty wyobrażone, Kraków.Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., 2009, Tekstologia, Warszawa.
Google Scholar
Beaugrande de R., Dressler W.A., 1990, Wstęp do lingwistyki tekstu, Warszawa.
Google Scholar
Burkę P., 2009, Języki i społeczności w Europie wczesnonowożytnej, Kraków.
Google Scholar
Castle E., 1914, Zur Entwicklungsgeschichte des Wortbegriffes Stil,Compagnon A., 2010, Demon teorii, Literatura a zdrowy rozsądek, Gdańsk.
Google Scholar
Coveney P., Highfield R., 1997, Granice złożoności. Poszukiwanie porządku w chaotycznym świecie, Warszawa.
Google Scholar
Dijk van T.A., 2001, Badania nad dyskursem. W: tenże (red.), Dyskurs jako struktura i proces, Warszawa, s. 9^44.
Google Scholar
Deutsch K.W., 1953, Nationalism and Social Communication, Cambridge.Florczak Z., 1978, Europejskie źródła teorii języka w Polsce na przełomie XVIIIIXIX w., Wrocław.
Google Scholar
Gajda S., 1982, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa- Wrocław.
Google Scholar
Gajda S., 1995, Styl i stylistyka. Zagadnienia ogólne. - S. Gajda (red.), Przewodnik po stylistyce polskiej, Opole, s. 11—52.
Google Scholar
Gajda S., 2011, Tekst i styl, „Prace Filologiczne”, s. 109-118.
Google Scholar
Gajda S., 2012, Stylistyka integrująca, „Poradnik Językowy”, nr 6, s. 56-66.
Google Scholar
Gajda S., w druku, Teoria stylu i stylistyki (w druku).
Google Scholar
Gellner E., 1991 [1983], Narody i nacjonalizm, Warszawa.
Google Scholar
Herder J.G., 1988, Wybór pism, Wrocław.
Google Scholar
Hobsbawm E.J., 2008 [1983], Tradycja wynaleziona, Kraków.
Google Scholar
Kloch z., 1995, Spory o język, Warszawa.
Google Scholar
Kopczyńska Z., 1976, Język a poezja. Studia z dziejów świadomości językowej i literackiej oświecenia i romantyzmu, Wrocław.
Google Scholar
Mainzer K., 2007, Poznawanie złożoności, Lublin.
Google Scholar
Malblanc A., 1968, Stylistiąue comparee du franęais et de 1’allemand, Paris.
Google Scholar
Meinecke F., 1907, Weltburgertum und Nationalstaat, Miinchen — Berlin.
Google Scholar
Progogine I., Sengers I., 1990, Z chaosu ku porządkowi, Warszawa.
Google Scholar
Przyłębski A., 2006, Pojęcie „ ducha ” w filozofii niemieckiej. Szkic problemu. — Grzegorczyk A. i in. (red.), Fenomen duchowości, Poznań, s. 65-83.
Google Scholar
Renan E., 2005 [1982], Co to jest naród?, „Respublika Nowa”, nr 1, s. 135-144.
Google Scholar
Smith A.D., 2009, Etniczne źródła narodów, Kraków.
Google Scholar
Vinay J.P., Darbelnet J., 1958, Styłistiąue comparee du franęais et de 1’anglais, Paris.
Google Scholar
Autorzy
Stanisław GajdaStatystyki
Downloads
Licencja
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
Inne teksty tego samego autora
- Stanisław Gajda, Maria Čechová, Jan Chlupek, Marie Krčmová, Eva Minařová, Stylistika současne čeśtiny, Praha: ISV, 1997, 282 s.; Jana Hoffmannová, Stylistika a... Současná situace stylistiky, Praha: Trizonia, 1997, 200 s. , Stylistyka: Tom 7 (1998): Stylistyka Słowiańska
- Stanisław Gajda, Styl charyzmatyczny , Stylistyka: Tom 29 (2020): Styl i religia
- Stanisław Gajda, Współczesna stylistyka polska , Stylistyka: Tom 12 (2003): Wielojęzyczność a styl - Multilingualism and Style
- Stanisław Gajda, Lucie Jílková, Kamila Mrazková, Helena Özörencik. Ed., Jak je důležité míti styl. Pocta Janě Hoffmannové , Stylistyka: Tom 30 (2021): Styl i emocje
- Stanisław Gajda, Stylistyka czeska i słowacka XXI wieku , Stylistyka: Tom 28 (2019): Styl i pamięć
- Stanisław Gajda, Larisa Leonidovna Šestakova, Russkaâ avtorskaâ leksikografi. Teoriâ, istoriâ, sovremennost’ , Stylistyka: Tom 24 (2015): Różnorodność kulturowa a styl
- Stanisław Gajda, Olʹga Severskaâ, Larisa Selezneva, Èffektivnaâ biznes-kommunikaciâ. „Volʹšebnye tabletki” dlâ delovyh lûdej, Moskva: Èksmo, 2019, 416 s. , Stylistyka: Tom 29 (2020): Styl i religia
- Stanisław Gajda, Jubileusz Profesor Switłany J. Jermołenko , Stylistyka: Tom 27 (2018): Styl i aksjologia
- Stanisław Gajda, Ulla Fix, Hannelore Poethe, Gabriele Yos, Textlinguistik und Stilistik für Einsteiger: Ein Lehr- und Arbeitsbuch Unter Mitarbeit von Ruth Geier, , Frankfurt am Main: Peter Lang, 2001, 235 s. , Stylistyka: Tom 12 (2003): Wielojęzyczność a styl - Multilingualism and Style
- Stanisław Gajda, Stylistics Today , Stylistyka: Tom 1 (1992): Stylistyka dziś
