Nazwy odantroponimiczne jako ekspresywne znaki pamięci wiejskiej wspólnoty językowo-kulturowej
Abstrakt
This article discusses examples of unofficial (nicknames) and official anthroponyms
(first names, surnames) of inhabitants of selected villages in southern Poland, used in
everyday contacts by members of the local linguistic and cultural micro-community
in a manner that is unusual as far as references by proper names are concerned.
The source material was obtained during field research and includes short spoken
texts illustrating how the discussed vocabulary functions in communication. These
types of names have a very limited scope of use, being applied in relatively small
areas – in neighborhoods or family environments. Attention was paid to the intention of using this type of vocabulary, the perlocutionary effect resulting from its use
and its important, complex function. The use of such transferred names is a way of
transposing the content of intergenerational community memory, has an integrating
and community-forming function, and informs about the value system of a given
linguistic and cultural community. The message within which those words appear
clearly becomes more expressive.
Słowa kluczowe:
deonymization, appellativeization, expressive function of language, expressivism, Lesser Poland dialectBibliografia
Assmann J., 2008, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. A. Kryczyńska-Pham, red. M. Saryusz-Wolska, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Cieślikowa A., 2006, Onimizacja, apelatywizacja a derywacja. – Onimizacja i apelatywizacja, red. Z. Abramowicz, E. Bogdanowicz, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 47–56.
Google Scholar
Długosz-Kurczabowa K., 1990, Apelatywizacja biblijnych nazw własnych w języku polskim, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Gajda S., 2004, Narodowokulturowy składnik znaczenia nazw własnych w aspekcie edukacyjnym. – Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej, red. R. Mrózek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 21–28.
Google Scholar
Kosyl C., 1978, Metaforyczne użycie nazw własnych. – Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego, red. M. Szymczak, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 133–143.
Google Scholar
Kucharzyk R., 2010, Słownictwo odantroponimiczne w gwarach polskich, Kraków: LEXIS.
Google Scholar
Lubaś W., 2006, O kategoriach onimiczno-apelatywnych w polszczyźnie. – Munuscula linguistica in honorem Alexandrae Cieślikowa oblata, red. K. Rymut, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, s. 261–268.
Google Scholar
Masłowska E., 1991, Kształtowanie się wtórnych znaczeń wyrazów pod wpływem obowiązującego w danym społeczeństwie systemu wartości. – Język a Kultura, t. 2: Zagadnienia leksykalne i aksjologiczne, red. J. Puzynina, J. Bartmiński, Wrocław: Wiedza o Kulturze, s. 181–185.
Google Scholar
Matusiak-Kempa I., 2019, Nomen omen. Studium antropologiczno-aksjologiczne, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Google Scholar
Obara J., 2003, Przyczyny pojawienia się zapelatywizowanych imion w leksyce socjolektalnej i mechanizmy ich powstawania. – Metodologia badań onomastycznych, red. M. Biolik, Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, s. 104–114.
Google Scholar
Piechnik A., 2021, Siksa, drob, źlamdok, pędrok, węzowica – znajomość i rozumienie gwarowych ekspresywizmów nazywających dzieci przez najmłodszych mieszkańców wybranych małopolskich wsi. – Język polski – między tradycją a nowoczesnością: księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 282–291.
Google Scholar
Rudnicka E., 2005, Z pogranicza leksykologii i onomastyki. Przyczynek terminologiczny, „Prace Filologiczne”, L, s. 99–124.
Google Scholar
Rutkowski M., 2007, Nazwy własne w strukturze metafory i metonimii. Proces deonimizacji, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Google Scholar
Rutkowski M., 2012, Słownik metafor i konotacji nazw własnych, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Google Scholar
Ziajka B., 2014, Językowo-kulturowy obraz świata społeczności wiejskiej utrwalony w przezwiskach i przydomkach (na przykładzie nieoficjalnych antroponimów mieszkańców Zagórza i wsi okolicznych w powiecie chrzanowskim), Kraków: Wydawnictwo Libron.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
