Wykorzystanie źródeł leksykograficznych i narzędzi korpusowych do różnicowania pojęć hasło i slogan
Abstrakt
The article aims to present the differences between the terms catchword and slogan which, both in scientific studies and the common awareness of Polish language users are generally treated as synonyms in certain contexts (e.g. political and advertising).
To compare the use and scope of meaning of these two words, lexicographic sources (such as The Universal Dictionary of Polish Language and The Great Polish Dictionary) and language corpora (National Corpus of Polish, monitor corpus of web-based
Polish MoncoPL) were used. The analysis focused on comparing the frequency of occurrence of both words in different types and genres of texts and their connectivity. The findings showed that slogan – a word that has been present in the Polish
language for a longer time – has a broader range of meanings and is more often a centre of neutral and uninflected collocations in noun-noun combinations. Conversely, verb-noun combinations most often indicate the active action of the subject (chant, proclaim catchwords). The term slogan is more frequently encountered in pejorative contexts (e.g., stale, empty, and propaganda slogans). Additionally, verbnoun collocations suggest the serial, repetitive action of the subject (e.g., to repeat, to hurl, to spread slogans) and indicate the passivity of the recipient (e.g., to succumb, to believe slogans).
Słowa kluczowe:
National Corpus of Polish, MoncoPL, corpus linguistics, collocations, stylisticsBibliografia
Chlebda W., 2005, Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Chlebda W., 2013, Korpusologia użytkowa dla początkujących i zaawansowanych. – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 7–15.
Google Scholar
Czyżewski M., Kowalski S., Piotrowski A. (red.), 1997, Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Kraków: Wydawnictwo Aureus.
Google Scholar
Dobek-Ostrowska B., 2012, Komunikowanie polityczne i publiczne. Podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Duda B., Lisczyk K., 2018, Narzędzia cyfrowe w polonistycznej dydaktyce akademickiej – zastosowania, możliwości, perspektywy, „Forum Lingwistyczne”, 5, s. 143–154.
Google Scholar
Fliciński P., 2013, Narodowy Korpus Języka Polskiego w warsztacie frazeografa i frazeologa tradycjonalisty. – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 31–44.
Google Scholar
Fras J., 2005, Komunikacja polityczna. Wybrane zagadnienia gatunków i języka wypowiedzi, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Górski R.L., 2012, Zastosowanie korpusów w badaniu gramatyki. – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 291–299, https://nkjp.pl/settings/papers/NKJP_ksiazka.pdf (dostęp: 26.02.2024).
Google Scholar
Górski R.L., Łaziński M., 2012, Reprezentatywność i zrównoważenie korpusu. – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 25–36, https://nkjp.pl/settings/papers/NKJP_ksiazka.pdf (dostęp: 26.02.2024).
Google Scholar
Hebal-Jezierska M., 2013, Podstawowe zasady korzystania z korpusów przy badaniu języka. – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 17–30.
Google Scholar
Hunston S., 2010, Corpora in Applied Linguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Hunston S., 2022, Corpora in Applied Linguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Kamińska-Szmaj I., 1996, Slogan reklamowy – budowa składniowa, „Poradnik Językowy”, 4, s. 13–22.
Google Scholar
Kochan M., 2002, Slogany w reklamie i polityce, Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Google Scholar
Ożóg K., 2004, Język w służbie polityki. Językowy kształt kampanii wyborczych, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar
Partington A., Duguid A., Taylor Ch., 2013, Patterns and Meanings in Discourse: Theory and Practice in Corpus-Assisted Discourse Studies (CADS), Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Google Scholar
Pęzik P., 2012, Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP. – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa, s. 253–279, http://hdl.handle.net/11089/1326 (dostęp:15.03.2023).
Google Scholar
Pęzik P., 2020, Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL, „Forum Lingwistyczne”, 7, s. 133–150, https://doi.org/10.31261/FL.2020.07.11 (dostęp:15.03.2023).
Google Scholar
Piotrowski T., Grabowski Ł., 2013, Interpretacja danych frekwencyjnych z korpusów językowych: opis pewnych problemów (na kilku przykładach z życia wziętych). – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 59–71.
Google Scholar
Radomski A., Bomba R. (red.), 2013, Zwrot cyfrowy w humanistyce, Lublin: E-naukowiec.
Google Scholar
Reboul O., 1980, Kiedy słowo jest bronią, tłum. J. Arnold. – Język i społeczeństwo, red. M. Głowiński, Warszawa: Czytelnik, s. 299–337.
Google Scholar
Suchomska J., Urzędowska D., 2021, Działania protestacyjne Strajku Kobiet w ujęciu teorii nowych ruchów społecznych, „Dyskurs & Dialog”, 1, s. 9–22, 10.5281/zenodo.5040790 (dostęp: 29.06.2022).
Google Scholar
Śleziak M., 2020, Projekt Słownika haseł politycznych (1918–2018). – Leksykografia w różnych kontekstach, red. M. Bańko, E. Rudnicka, W. Decyk-Zięba, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 289–301.
Google Scholar
Śleziak M., 2022, Jako obiekt, jako subiekt. Kobiety w polskich hasłach politycznych XX i XXI wieku, „Forum Lingwistyczne”, 9, s. 1–12, https://doi.org/10.31261/ FL.2022.09.03 (dostęp: 15.03.2023).
Google Scholar
Śmiełowska N., Wabnic K., 2019, Rozmowa egzaminacyjna – wybrane cechy stylu wypowiedzi egzaminatora i egzaminowanego. Analiza korpusowa, „Studia Linguistica”, XXXVIII, s. 117–135, https://doi.org/10.19195/0137-1169.38.8 (dostęp: 15.03.2023).
Google Scholar
Słowniki
Google Scholar
Bańko M., Słownik dobrego stylu, czyli wyrazy, które się lubią, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1–50, red. H. Zgółkowa, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
Google Scholar
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN (dostęp na licencji w serwisie PWN: https://usjp.pwn.pl/).
Google Scholar
Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, https://wsjp.pl/.
Google Scholar
Statystyki
Downloads
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Stylistyka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
1. Prawa autorskie majątkowe do opublikowanych utworów ma Uniwersytet Opolski (do utworu zbiorowego) oraz Autorzy (do poszczególnych części utworu zbiorowego mających samodzielne znaczenie).
2. W czasopiśmie naukowym „Stylistyka” publikowane mogą być jedynie utwory wcześniej nie rozpowszechnione.
3. Uniwersytet Opolski nie ogranicza możliwości dalszego rozpowszechnienia przez Autora jego utworu pod warunkiem wskazania czasopisma naukowego „Stylistyka” jako pierwotnego miejsca publikacji oraz zgody Wydawnictwa UO.
4. Zgoda na publikację utworu w czasopiśmie naukowym „Stylistyka” jest równoznaczna z udzieleniem przez Autora Uniwersytetowi Opolskiemu licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania z utworu bez ograniczeń terytorialnych oraz czasowych na następujących polach eksploatacji:
a) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką dowolnej ilości egzemplarzy utworu w całości lub w części, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową, wprowadzenie utworu do pamięci komputera i sieci informatycznych,
b) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału lub egzemplarzy,
c) w zakresie rozpowszechnienia utworu w sposób inny niż określonych w pkt 2 – udostępnienie utworu lub jego streszczenia w Internecie przez umożliwienie odbiorcom dostępu do utworu on-line lub umożliwienie ściągnięcia utworu do własnego urządzenia pozwalającego na zapoznawanie się z utworem, zamieszczenie utworu w bazach elektronicznych zajmujących się rozpowszechnianiem utworów naukowych, w tym w szczególności w bazie CEEOL (Central and Eastern Online Libray) oraz streszczenia w języku angielskim w bazie CEJSH (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) w zakresie tworzenia i rozpowszechniania dzieł zależnych zrealizowanych przy wykorzystaniu utworu – korzystanie z nich na polach eksploatacji określonych w pkt 1–3.
5. Z tytułu udzielenia licencji do utworu Autorowi nie należy się wynagrodzenie.
6. Autor wyraża zgodę na udzielenie przez Uniwersytet dalszego zezwolenia na korzystanie z utworu (sublicencja) na polach eksploatacji wymienionych w par. 2 ust. 4.
7. Autor wyraża zgodę na upublicznienie, w związku z rozpowszechnieniem utworu, swoich danych osobowych, to jest imienia i nazwiska, afiliacji oraz adresu e-mail.
