Wykorzystanie źródeł leksykograficznych i narzędzi korpusowych do różnicowania pojęć hasło i slogan
Abstract
The article aims to present the differences between the terms catchword and slogan which, both in scientific studies and the common awareness of Polish language users are generally treated as synonyms in certain contexts (e.g. political and advertising).
To compare the use and scope of meaning of these two words, lexicographic sources (such as The Universal Dictionary of Polish Language and The Great Polish Dictionary) and language corpora (National Corpus of Polish, monitor corpus of web-based
Polish MoncoPL) were used. The analysis focused on comparing the frequency of occurrence of both words in different types and genres of texts and their connectivity. The findings showed that slogan – a word that has been present in the Polish
language for a longer time – has a broader range of meanings and is more often a centre of neutral and uninflected collocations in noun-noun combinations. Conversely, verb-noun combinations most often indicate the active action of the subject (chant, proclaim catchwords). The term slogan is more frequently encountered in pejorative contexts (e.g., stale, empty, and propaganda slogans). Additionally, verbnoun collocations suggest the serial, repetitive action of the subject (e.g., to repeat, to hurl, to spread slogans) and indicate the passivity of the recipient (e.g., to succumb, to believe slogans).
Keywords:
National Corpus of Polish, MoncoPL, corpus linguistics, collocations, stylisticsReferences
Chlebda W., 2005, Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Chlebda W., 2013, Korpusologia użytkowa dla początkujących i zaawansowanych. – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 7–15.
Google Scholar
Czyżewski M., Kowalski S., Piotrowski A. (red.), 1997, Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Kraków: Wydawnictwo Aureus.
Google Scholar
Dobek-Ostrowska B., 2012, Komunikowanie polityczne i publiczne. Podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Duda B., Lisczyk K., 2018, Narzędzia cyfrowe w polonistycznej dydaktyce akademickiej – zastosowania, możliwości, perspektywy, „Forum Lingwistyczne”, 5, s. 143–154.
Google Scholar
Fliciński P., 2013, Narodowy Korpus Języka Polskiego w warsztacie frazeografa i frazeologa tradycjonalisty. – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 31–44.
Google Scholar
Fras J., 2005, Komunikacja polityczna. Wybrane zagadnienia gatunków i języka wypowiedzi, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Górski R.L., 2012, Zastosowanie korpusów w badaniu gramatyki. – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 291–299, https://nkjp.pl/settings/papers/NKJP_ksiazka.pdf (dostęp: 26.02.2024).
Google Scholar
Górski R.L., Łaziński M., 2012, Reprezentatywność i zrównoważenie korpusu. – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 25–36, https://nkjp.pl/settings/papers/NKJP_ksiazka.pdf (dostęp: 26.02.2024).
Google Scholar
Hebal-Jezierska M., 2013, Podstawowe zasady korzystania z korpusów przy badaniu języka. – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 17–30.
Google Scholar
Hunston S., 2010, Corpora in Applied Linguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Hunston S., 2022, Corpora in Applied Linguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Kamińska-Szmaj I., 1996, Slogan reklamowy – budowa składniowa, „Poradnik Językowy”, 4, s. 13–22.
Google Scholar
Kochan M., 2002, Slogany w reklamie i polityce, Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Google Scholar
Ożóg K., 2004, Język w służbie polityki. Językowy kształt kampanii wyborczych, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar
Partington A., Duguid A., Taylor Ch., 2013, Patterns and Meanings in Discourse: Theory and Practice in Corpus-Assisted Discourse Studies (CADS), Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Google Scholar
Pęzik P., 2012, Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP. – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa, s. 253–279, http://hdl.handle.net/11089/1326 (dostęp:15.03.2023).
Google Scholar
Pęzik P., 2020, Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL, „Forum Lingwistyczne”, 7, s. 133–150, https://doi.org/10.31261/FL.2020.07.11 (dostęp:15.03.2023).
Google Scholar
Piotrowski T., Grabowski Ł., 2013, Interpretacja danych frekwencyjnych z korpusów językowych: opis pewnych problemów (na kilku przykładach z życia wziętych). – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 59–71.
Google Scholar
Radomski A., Bomba R. (red.), 2013, Zwrot cyfrowy w humanistyce, Lublin: E-naukowiec.
Google Scholar
Reboul O., 1980, Kiedy słowo jest bronią, tłum. J. Arnold. – Język i społeczeństwo, red. M. Głowiński, Warszawa: Czytelnik, s. 299–337.
Google Scholar
Suchomska J., Urzędowska D., 2021, Działania protestacyjne Strajku Kobiet w ujęciu teorii nowych ruchów społecznych, „Dyskurs & Dialog”, 1, s. 9–22, 10.5281/zenodo.5040790 (dostęp: 29.06.2022).
Google Scholar
Śleziak M., 2020, Projekt Słownika haseł politycznych (1918–2018). – Leksykografia w różnych kontekstach, red. M. Bańko, E. Rudnicka, W. Decyk-Zięba, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 289–301.
Google Scholar
Śleziak M., 2022, Jako obiekt, jako subiekt. Kobiety w polskich hasłach politycznych XX i XXI wieku, „Forum Lingwistyczne”, 9, s. 1–12, https://doi.org/10.31261/ FL.2022.09.03 (dostęp: 15.03.2023).
Google Scholar
Śmiełowska N., Wabnic K., 2019, Rozmowa egzaminacyjna – wybrane cechy stylu wypowiedzi egzaminatora i egzaminowanego. Analiza korpusowa, „Studia Linguistica”, XXXVIII, s. 117–135, https://doi.org/10.19195/0137-1169.38.8 (dostęp: 15.03.2023).
Google Scholar
Słowniki
Google Scholar
Bańko M., Słownik dobrego stylu, czyli wyrazy, które się lubią, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1–50, red. H. Zgółkowa, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
Google Scholar
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN (dostęp na licencji w serwisie PWN: https://usjp.pwn.pl/).
Google Scholar
Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, https://wsjp.pl/.
Google Scholar
Statistics
Downloads
License
Copyright (c) 2025 Stylistyka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
1. Copyrights to published works are held by the University of Opole (to the collective work) and the Authors (to individual parts of the collective work that have an independent meaning).
2. Only previously undistributed works can be published in the scientific journal "Stylistics".
3. The University of Opole does not restrict the possibility of the author's further dissemination of his work on condition that the scientific journal "Stylistics" is indicated as the original place of publication and the consent of the University Publishing House.
4. Consent to the publication of the work in the scientific journal "Stylistics" is tantamount to granting the author a non-exclusive license to the University of Opole, including the right to use the work without territorial restrictions and time limits in the following fields of exploitation:
a) within the scope of recording and multiplication of the work - production of any number of copies of the work in whole or in part using a specified technique, including printing, reprography, magnetic recording and digital technique, introduction of the work into computer memory and computer networks,
b) within the scope of circulation of the original or copies on which the work has been recorded - circulation, lending or hiring of the original or copies,
c) within the scope of dissemination of the work in a manner other than specified in item 2 - making the work or its abstract available on the Internet by enabling the recipients to access the work on-line or enabling them to download the work to their own device that makes it possible to read it, placing the work in electronic databases that disseminate scientific works, including in particular the CEEOL database (Central and Eastern Online Libray) and the abstract in English in the CEJSH database (The Central Europaen Journal of Social Scienes and Humanites).
d) within the scope of creating and distributing dependent works created using the work - using them in the fields of exploitation specified in points 1-3.
5. The author is not entitled to compensation for granting the license to the work.
6. The author agrees that the University may grant further permission to use the work (sublicense) in the fields of exploitation specified in par. 2 paragraph 4.
7. The author agrees that, in connection with the distribution of the work, his or her personal information, that is, name, affiliation, and e-mail address, may be made public.
