Wykorzystanie źródeł leksykograficznych i narzędzi korpusowych do różnicowania pojęć hasło i slogan

MARTA ŚLEZIAK

Opublikowane: 2025-02-20

Tom 34 (2024)

Wykorzystanie źródeł leksykograficznych i narzędzi korpusowych do różnicowania pojęć hasło i slogan

MARTA ŚLEZIAK

Abstrakt

The article aims to present the differences between the terms catchword and slogan which, both in scientific studies and the common awareness of Polish language users are generally treated as synonyms in certain contexts (e.g. political and advertising).
To compare the use and scope of meaning of these two words, lexicographic sources (such as The Universal Dictionary of Polish Language and The Great Polish Dictionary) and language corpora (National Corpus of Polish, monitor corpus of web-based
Polish MoncoPL) were used. The analysis focused on comparing the frequency of occurrence of both words in different types and genres of texts and their connectivity. The findings showed that slogan – a word that has been present in the Polish
language for a longer time – has a broader range of meanings and is more often a centre of neutral and uninflected collocations in noun-noun combinations. Conversely, verb-noun combinations most often indicate the active action of the subject (chant, proclaim catchwords). The term slogan is more frequently encountered in pejorative contexts (e.g., stale, empty, and propaganda slogans). Additionally, verbnoun collocations suggest the serial, repetitive action of the subject (e.g., to repeat, to hurl, to spread slogans) and indicate the passivity of the recipient (e.g., to succumb, to believe slogans).

Słowa kluczowe:

National Corpus of Polish, MoncoPL, corpus linguistics, collocations, stylistics

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

ŚLEZIAK, M. (2025). Wykorzystanie źródeł leksykograficznych i narzędzi korpusowych do różnicowania pojęć hasło i slogan. Stylistyka, 34, 371–389. Pobrano z https://czasopisma.uni.opole.pl/index.php/s/article/view/5778

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Chlebda W., 2005, Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar

Chlebda W., 2013, Korpusologia użytkowa dla początkujących i zaawansowanych. – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 7–15.
Google Scholar

Czyżewski M., Kowalski S., Piotrowski A. (red.), 1997, Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, Kraków: Wydawnictwo Aureus.
Google Scholar

Dobek-Ostrowska B., 2012, Komunikowanie polityczne i publiczne. Podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Duda B., Lisczyk K., 2018, Narzędzia cyfrowe w polonistycznej dydaktyce akademickiej – zastosowania, możliwości, perspektywy, „Forum Lingwistyczne”, 5, s. 143–154.
Google Scholar

Fliciński P., 2013, Narodowy Korpus Języka Polskiego w warsztacie frazeografa i frazeologa tradycjonalisty. – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 31–44.
Google Scholar

Fras J., 2005, Komunikacja polityczna. Wybrane zagadnienia gatunków i języka wypowiedzi, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Górski R.L., 2012, Zastosowanie korpusów w badaniu gramatyki. – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 291–299, https://nkjp.pl/settings/papers/NKJP_ksiazka.pdf (dostęp: 26.02.2024).
Google Scholar

Górski R.L., Łaziński M., 2012, Reprezentatywność i zrównoważenie korpusu. – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 25–36, https://nkjp.pl/settings/papers/NKJP_ksiazka.pdf (dostęp: 26.02.2024).
Google Scholar

Hebal-Jezierska M., 2013, Podstawowe zasady korzystania z korpusów przy badaniu języka. – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 17–30.
Google Scholar

Hunston S., 2010, Corpora in Applied Linguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Hunston S., 2022, Corpora in Applied Linguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Kamińska-Szmaj I., 1996, Slogan reklamowy – budowa składniowa, „Poradnik Językowy”, 4, s. 13–22.
Google Scholar

Kochan M., 2002, Slogany w reklamie i polityce, Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Google Scholar

Ożóg K., 2004, Język w służbie polityki. Językowy kształt kampanii wyborczych, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar

Partington A., Duguid A., Taylor Ch., 2013, Patterns and Meanings in Discourse: Theory and Practice in Corpus-Assisted Discourse Studies (CADS), Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Google Scholar

Pęzik P., 2012, Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP. – Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. A. Przepiórkowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa, s. 253–279, http://hdl.handle.net/11089/1326 (dostęp:15.03.2023).
Google Scholar

Pęzik P., 2020, Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL, „Forum Lingwistyczne”, 7, s. 133–150, https://doi.org/10.31261/FL.2020.07.11 (dostęp:15.03.2023).
Google Scholar

Piotrowski T., Grabowski Ł., 2013, Interpretacja danych frekwencyjnych z korpusów językowych: opis pewnych problemów (na kilku przykładach z życia wziętych). – Na tropach korpusów. W poszukiwaniu optymalnych zbiorów tekstów, red. W. Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 59–71.
Google Scholar

Radomski A., Bomba R. (red.), 2013, Zwrot cyfrowy w humanistyce, Lublin: E-naukowiec.
Google Scholar

Reboul O., 1980, Kiedy słowo jest bronią, tłum. J. Arnold. – Język i społeczeństwo, red. M. Głowiński, Warszawa: Czytelnik, s. 299–337.
Google Scholar

Suchomska J., Urzędowska D., 2021, Działania protestacyjne Strajku Kobiet w ujęciu teorii nowych ruchów społecznych, „Dyskurs & Dialog”, 1, s. 9–22, 10.5281/zenodo.5040790 (dostęp: 29.06.2022).
Google Scholar

Śleziak M., 2020, Projekt Słownika haseł politycznych (1918–2018). – Leksykografia w różnych kontekstach, red. M. Bańko, E. Rudnicka, W. Decyk-Zięba, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 289–301.
Google Scholar

Śleziak M., 2022, Jako obiekt, jako subiekt. Kobiety w polskich hasłach politycznych XX i XXI wieku, „Forum Lingwistyczne”, 9, s. 1–12, https://doi.org/10.31261/ FL.2022.09.03 (dostęp: 15.03.2023).
Google Scholar

Śmiełowska N., Wabnic K., 2019, Rozmowa egzaminacyjna – wybrane cechy stylu wypowiedzi egzaminatora i egzaminowanego. Analiza korpusowa, „Studia Linguistica”, XXXVIII, s. 117–135, https://doi.org/10.19195/0137-1169.38.8 (dostęp: 15.03.2023).
Google Scholar

Słowniki
Google Scholar

Bańko M., Słownik dobrego stylu, czyli wyrazy, które się lubią, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1–50, red. H. Zgółkowa, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
Google Scholar

Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN (dostęp na licencji w serwisie PWN: https://usjp.pwn.pl/).
Google Scholar

Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, https://wsjp.pl/.
Google Scholar