Początki  polskiego stylu naukowego – między teorią  naukową a praktyką  gospodarczą

Jerzy Biniewicz

doi:10.25167/Stylistyka.24.2015.20

Published: 2020-01-10

Vol. 24 (2015)

The beginnings of the Polish scientific style of writing – between scientific theory and practical economy

Jerzy Biniewicz

Stylistyka

Section: Articles

https://doi.org/10.25167/Stylistyka.24.2015.20

Abstract

The author focuses on the history of the Polish scientific style. The Polish scientific style begun to evolve in the sixteenth century. Science is a vehicle for empirical, theoretical, and practical knowledge about the natural world. In the 16th century, many scholars believed that mathematics was the right tool for solving practical problems often faced by craftsmen and merchants. The first Polish texts on mathematics proposed a lecture about the basics of arithmetic and geometry. The author discusses the first scientific texts written in Polish, namely Algorithmus: To jest nauka Liczby: Polsk¹ rzecz¹ wydana (1538) (Algorithmus: This is the Science of Numbers: Published in the Polish Language) by Tomasz K³os, Algorytm (1553) (Algorithmus) by Bernard Wojewódka and Geometria, To jest Miernicka Nauka, po polsku krótko napisana z greckich i z ³aciñskich (Geometry, This is the science of Land Surveyors, briefly in the Polish Language written from Greek and Latin Books) (1566) by Stanis³aw Grzepski. The analysis of the language of science formation in the 16th century Poland shows that already in the early phase of its creation certain properties that characterize Polish modern academic discourse can be seen, namely bilingual communication, preference for specialist language, a rhetorical figure and the use of specific forms of the verb.

Keywords:

history, scientific style, scholars, mathematics

Most read articles by the same author(s)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Biniewicz, J. (2020). The beginnings of the Polish scientific style of writing – between scientific theory and practical economy. Stylistyka, 24, 283–297. https://doi.org/10.25167/Stylistyka.24.2015.20

Cited by / Share

References

Biniewicz J., 2002, Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno-przyrodniczych, Opole.
Google Scholar

Biniewicz J., 2007, Podręcznik naukowy jako gatunek mowy. – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 3: Gatunek a odmiany funkcjonalne, red. D. Ostaszewska, Katowice, s. 61–68.
Google Scholar

Biniewicz J., 2010, „Algorytm” Tomasza Kłosa, czyli o pieniądzu i arytmetyce kupieckiej słów kilka.–Monety, banknoty i inne środki wymiany, red. P. Kowalski, s. 39–50.
Google Scholar

Biniewicz J., 2011, Rodzenie się polskiego dyskursu naukowego. Pragmatyka, struktura i język traktatu Olbrychta Strumieńskiego „O sprawie, sypaniu i rybieniu stawów”. – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 4: Gatunek a komunikacja społeczna, red. D. Ostaszewska, Katowice, s. 111–122.
Google Scholar

Biniewicz J., 2013, Początki polskiego dyskursu naukowego (szesnastowieczne piśmiennictwo naukowe).– Zielonogórskie seminaria językoznawcze 2011, red. M. Hawrysz, M. Uździcka, s. 7–24.
Google Scholar

Dobrzycki S., 1957, Algorytm Bernarda Wojewódki (1553), „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, nr 1, s. 3–28.
Google Scholar

Gajda S., 1991, Stan współczesnej stylistyki a synteza stylistyczna.– Synteza w stylistyce słowiańskiej, red. S. Gajda, Opole, s. 7–12.
Google Scholar

Gajda S., 1993, Styl naukowy. – Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław, s. 173–189.
Google Scholar

Gajda S., 2001, Gatunkowe wzorce wypowiedzi.– Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 256–268.
Google Scholar

Grochowski M., 2004, Czy istnieje tekst poza gatunkiem? – Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2: Tekst a gatunek, red. D. Ostaszewska, Katowice, s. 20–28.
Google Scholar

Grzepski S., 1566, Geometria, Kraków.
Google Scholar

Klemm M., 2009, Punkt wyjścia: czy każdy ma mieć swoje pojęcie tekstu? Różne definicje tekstu i ich porównanie.– Lingwistyka tekstu w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy, red. D. Chemperek, A. Kalbarczyk, D. Trześniowski, Wrocław, s. 13–26.
Google Scholar

Kula W., 1970, Miary i ludzie, Warszawa.
Google Scholar

Kula W., 1983, Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego, Warszawa.
Google Scholar

Kłos T., 1538, Algoritmus to jest nauka liczby. – http://hint.org.pl /f=DE;hid =AC 116 ; r=1; p=316f0005.1 [dostęp: 05.12.2014].
Google Scholar

Nocoń J., 1997, Polecenia i pytania w podręcznikach do nauki o języku, Opole.
Google Scholar

Nocoń J., 2006, Dialogizacja tekstu monologowego w dyskursie dydaktycznym (na przykładzie podręcznika szkolnego).– Oblicza komunikacji 1. Perspektywy badań nad tekstem, dyskursem i komunikacją, red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Zaśko-Zielińska, Kraków, s. 937–951.
Google Scholar

Nocoń J., 2007, Paradoksy stylu podręczników szkolnych, „Sšil” 6, Belgrad, s. 63–76.
Google Scholar

Nocoń J., 2009, Podręcznik szkolny w dyskursie dydaktycznym – tradycja i zmiana, Opole.
Google Scholar

Ostaszewska D., 1994, Z zagadnień ewolucji stylu naukowego: XVI-wieczne początki kształtowania się wyznaczników przebiegu procesu myślowego, „Prace Językoznawcze”, t. 22, s. 85–94.
Google Scholar

Ries A., 1574, Rechnung auff den Linien, Frankfurt. – http://commons. wikimedia.org/wiki/Adam_Risen_Rechenbuch?uselang=de [dostêp: 03.12.2014].
Google Scholar

Smith D.E., 1925, History of mathematics, vol. 2, Boston.
Google Scholar

Stokłosa J., 1985, DIXIT ALGORIZMI czyli o pochodzeniu i znaczeniu słowa algorytm, „Informatyka”, 11–12, s. 48–50.
Google Scholar

Więsław W., 1997, Matematyka i jej historia, Opole.
Google Scholar

Warnke I., 2009, Żegnaj tekście – witaj dyskursie? – Lingwistyka tekstu w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy, red. D. Chemperek, A. Kalbarczyk, D. Trześniowski, Wrocław, s. 343–360.
Google Scholar

Witosz B., 2002, Gatunek – sporny (?) problem najnowszej refleksji tekstologicznej. – Sporne i bezsporne problemy współczesnej wiedzy o literaturze, red. W. Bolecki, R. Nycz, Warszawa 2002, s. 268–285.
Google Scholar

Witosz B., 2003, Schematy, wzorce tekstowe, gatunki mowy... (O kategoryzacji, kategoriach wypowiedzi językowych i ich modelowaniu), „Przestrzenie Teorii” 2, s. 89–103.
Google Scholar

Witosz B., 2005, Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice.
Google Scholar

Wojewódka B., 1602, Algorytm, Wilno. – hint.org.pl/ [dostęp: 02.12.2014].
Google Scholar

Wojtak M., 2004, Gatunki prasowe, Lublin.
Google Scholar

Wojtak M., 2011, O relacjach dyskursu, stylu, gatunku i tekstu, „Tekst i Dyskurs” 4, s. 69–78.
Google Scholar

Zakrzewski M., Żak T., Jakubas E., Nodzyński P., Szuty J., Zakrzewska D., 2002, Matematyka przyjemna i pożyteczna. Podręcznik. Klasa 1, Warszawa.
Google Scholar